Wymień znane Ci badania bakteriologiczne stosowane w diagnostyce gruźlicy i jak długo oczekujesz na wynik każdego z nich?
Materiałami diagnostycznym mogą być: plwocina, popłuczyny żołądkowe - przy gruźlicy płuc; mocz - przy gruźlicy nerek; płyn mózgowo-rdzeniowy - przy gruźliczym zapaleniu opon m-r.
Metody diagnostyczne:
Preparat bezpośredni - badanie mikroskopowe.
→ Nie możemy stwierdzić czy są to prątki gruźlicy czy prątki saprofityczne, lub inne chorobotwórcze.
→ Na wynik czekamy ok. 1h.
→ Przed barwieniem przeprowadzamy homogenizację, która ma na celu zabicie flory postronnej, która przerosłaby wolniej rosnące prątki bez ich uszkodzenia i odwirowujemy, co ma na celu zagęszczenie (płyn mózgowo-rdzeniowy jest naturalnie jałowy i skąpoprątkowy, nie jest poddawany homogenizacji w przeciwiństwei do materiału z bogatą florą saprofityczną).
→ Preparat barwimy metodą Ziehla-Nielsena - prątki są kwasoodporne (barwią się na czerwono), ponieważ zawierają w ścianie kwas mikolowy; zawierają w ścianie bardzo dużo lipidów przez co są nieprzepuszczalne dla zasadowych barwników anilinowych.
→ Morfologia bakterii daje podstawę do wstępnego rozpoznania.
Hodowla.
→ materiał podajemy homogenizacji i odwirowaniu
→ na podłoże specjalne Löwensteina-Jansena.
→ na wynik czekamy od 3-4 tyg. do 4 miesięcy
→ określimy lekowrażliwość
Metoda bacterium.
→ na wynik czekamy 6 tygodni
→ test potwierdzający
→ węgiel znakowany, prątki się namnażają i wydalają węgiel i mierzymy index gazowy i oznaczamy lekowrażliwość
PCR.
→ nie wymaga wzrostu prątków do stwierdzenia ich obecności
→ trudność jest w jednoznacznej ocenie wyniku, gdyż wykrywa zarówno żywe i martwe prątki, nie wiemy czy chory jest w fazie prątkującej ani ile jest tych bakterii
Hybrydyzacja kwasów nukleinowych.
→ używamy sondy kwasów nukleinowych
→ swoistość u czułość sond jest wysoka
→ wyniki są otrzymywane po 2-3h jak tylko uzyska się odpowiedni wzrost prątków
→ ograniczenia zastosowania tej metody to : koszty sprzętu i odczynników, fachowość personelu, oczekiwanie na znaczący wzrost prątków
Metody serologiczne (badania przeciwciał przeciwlo M. tuberculosis).
Próba tuberkulinowa (wynik po 49-72h).
Próba biologiczna (do 12 tyg (na świnkach morskich)).
Preparat z moczu od pacjenta z podejrzeniem gruźlicy nerek, barwiony metodą Ziehla-Neelsena, jest dodatni. Jak zinterpretujesz ten wynik?
Prątki obecne w moczu wskazują, że mogą to być prątki gruźlicy jak również prątki saprofityczne. Nie wiemy także czy są to prątki chorobotwórcze czy nie. Mycobacterium smegmatis to prątki saprofityczne występujące w wydzielinie narządów płciowych. Należy powtórzyć badanie po dokładnym odkażeniu skóry krocza, ewentualnie wykonać nakłucie nadłonowe pęcherza lub wykonać dodatkowe badania na identyfikację gatunku Mycobacterium. Można wykonać PRC, które od razu nam pokaże czy są prątki czy też nie, ponieważ nie wymaga wzrostu prątków do stwierdzenia ich obecności, jednak trudność jest w jednoznacznej ocenie wyniku, gdyż wykrywa zarówno żywe i martwe prątki, nie wiemy czy chory jest w fazie prątkującej ani ile jest tych bakterii, dlatego należy wykonać hodowlę. Prątki gruźlicy można najwcześniej wykryć po ok. 3 tyg., jednak żeby zupełnie wykluczyć prątki i wydać wynik (-) to trzeba poczekać 4 miesiące, jeśli zaś prątki wyrosną po 2-3dniach, to są to prątki saprofityczne.
Co się stanie, jeżeli pacjentowi z dodatnim odczynem tuberkulinowym podamy szczepionkę przeciwgruźliczą?
Wystąpi fenomen Kocha, który polega na tym, że wystąpi odpowiedź miejscowa, śródskórna. W miejscu podania szczepionki powstanie obrzęk, martwica, które z czasem się zagoją. Człowiek ginie na skutek pierwszego zakażenia, druga dawka go nie zakaża.
Wyjaśnij dlaczego w diagnostyce gruźlicy zdarza się często tak, że preparat bezpośredni barwiony metodą Ziehl-Nielsena jest ujemny, a posiew jest dodatni?
Materiał diagnostyczny może zawierać tylko kilka bakterii w ml, a do wykonania preparatu bezpośredniego nie dość, że bierzemy bardzo niewielką ilość materiału to jeszcze żeby wykryć prątki w preparacie musi ich być „10 do 5” , może on być także zanieczyszczony florą postronną, dlatego w preparacie bezpośrednim mogą nie znaleźć się prątki (może być -), podczas gdy w posiewie stosujemy większą ilość materiału i materiały do badania są odpowiednio przygotowane (homogenizacja, odwirowanie,bez flory) i dlatego wynik może być (+).
Dlaczego gruźlicę leczymy terapią skojarzoną?
Leczenie gruźlicy wymaga jednoczesnego podawania co najmniej 2 leków, aby uniknąć powstania lekoopornych szczepów M. tuberculosis. U niektórych chorych np. na HIV zaleca się używania do początkowego leczenia 4 leków, aby zapobiegać powstaniu lekooporności i szybkiemu rozprzestrzenianiu się zakażeń wywołanych przez prątki oporne na leki.
Z powodu zwiększenia częstości występowania szczepów opornych, konieczne jest określenie wrażliwości na leki wyhodowanych szczepów.
Leki pierwszego rzutu to np. Etambutol, izoniazyd, ryfampicyna, streptomycyna;
Leki drugiego rzutu to np. cykloseryna, fluorochinolony, kanamycyna, PAS.
W diagnostyce Mycobacterium tuberculosis kiedy uzyskamy wynik dodatni a kiedy ujemny w odczynie tuberkulinowym ?
→ Dodatni.
po pierwotnym zakażeniu.
po szczepieniu trwa 3-7 lat.
obecnie chory, po 4-6 tygodniach wykryjemy.
→ Fałszywie dodatni.
wynik reakcji krzyżowej z innymi prątkami.
→ Ujemny.
pacjent nie miał nigdy kontaktu z prątkiem.
nie był szczepiony.
→ Fałszywie ujemny.
w pewnych stanach związanych z anergia np. w uogólnionym zakażeniu M. tuberculosis, w stanie obniżenia odporności.
Znaczenie w diagnostyce gruźlicy preparatu bezpośredniego?
Preparat bezpośredni ma małe znaczenie, ponieważ w preparacie znajdziemy prątki, ale mogą to być prątki saprofityczne, potrzebna jest hodowla. Poza tym w preparacie możemy nie stwierdzić prątków, a w hodowi będą. Będzie to wynikiem pobrania małej ilości bakterii z badanego materiału.
Podaj podział prątków i zaznacz co wywołują
Jest wiele podziałów prątków.
Jeden z podziałów uwzględnia wyrastanie na pożywkach sztucznych:
Wolno rosnące.
Fotochromogeny - barwnik stymulowany przez światło. Np. M. kansasi, M. simiae, M. marinum.
Skotochromogeny - barwnik obecny niezależnie od światła. Np. M. scrofulaceum, M. xenopi, M. flavescens, M. gordonae.
Niefotochromy - nie wytwarzają barwnika. Np. M. avium, M. intracellulare, M. gastrii, M. terrae-triviale.
Szybko rosnące. Np. M. fortuitum, M. chelonae, M. smegmatis, M. termosistible.
Inny podział dzieli prątki w zależności od ich chorobotwórczośći:
Prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis complex) - wywołują gruźlicę.
Mycobacterium tuberculosis - gruźlica u ludzi (tylko).
Mycobacterium bovis - gruźlica odzwierzęca u ludzi.
Mycobacterium bovis BCG - gruźlica odzwierzęca u ludzi.
Mycobacterium africanum - gruźlica płucna w tropikalnej Afryce.
Mycobacterium microti - gruźlica zwierząt.
Prątki inne niż gruźlicze (Mycobacterium other than tuberculosis - MOTT), prątki atypowe - zakażenia przy obniżonej odporności - choroby przewlekłe, AIDS, dzieci.
Mycobacterium avium complex (MAC) lub Mycobacterium avium-intracellulare (MAI) - zakażenia oportunistyczne pacjentów z AIDS najczęściej.
Mycobacterium kansasi - choroby płuc, skóry i podskórnych węzłów chłonnych.
Mycobacterium scrofulaceum - ziarniniakowe powiększenie węzłów chłonnych u dzieci.
Mycobacterium fortuitum - ropnie w okolicy wstrzyknięć (narkomani najczęściej).
Mycobacterium marinum - guzkowate owrzodzenia skóry w miejscu urazu.
Prątki trądu - wywołują trąd (chorobę Hansena).
Mycobacterium leprae.