6. Stan wyjątkowy
Stan wyjątkowy jest jednym z trzech stanów nadzwyczajnych państwa. Regulowany jest ustawą z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym.
Stan wyjątkowy wprowadza się w przypadku:
-zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa;
-zagrożenia bezpieczeństwa obywateli;
-zagrożenia porządku publicznego;
-działań terrorystycznych.
Zostaje wprowadzony, gdy występuje szczególne zagrożenie ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, które nie może być usunięte poprzez zastosowanie zwykłych środków konstytucyjnych.
Rada Ministrów kieruje, w takiej sytuacji, wniosek do Prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego. Określa w nim:
-przyczyny wprowadzenia;
-obszar;
-niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego;
-ewentualne ograniczenia praw i wolności człowieka i obywatela.
Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego wydaje Prezydent na wniosek Rady Ministrów. Przedstawia rozporządzenie Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania. Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony na czas oznaczony, lecz nie dłuższy niż 90 dni, na części albo na całym terytorium kraju. Jeżeli zbliża się upływ czasu, na jaki został wprowadzony stan wyjątkowy, a nie ustały przyczyny jego wprowadzenia, Prezydent RP może przedłużyć czas jego trwania na maksymalnie 60 dni (za zgodą Sejmu).
Stan wyjątkowy może wprowadzać ograniczenia praw człowieka oraz praw i wolności obywatelskich. W państwie demokratycznym ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wyjątkowego nie może ograniczać godności człowieka, obywatelstwa, ochrony życia, humanitarnego traktowania, ponoszenia odpowiedzialności karnej, dostępu do sądu, dóbr osobistych, wolności sumienia i religii. Niedopuszczalne jest również ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.
Informacja o wprowadzeniu stanu wyjątkowego trafia do publicznej wiadomości w drodze obwieszczenia wojewody przez rozplakatowanie w miejscach publicznych , a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze.
Organy władzy publicznej w trakcie stanu wyjątkowego działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji.
W czasie stanu wyjątkowego oraz w ciągu 90 dni od jego zakończenia nie mogą być zmienione Konstytucja i ordynacje wyborcze oraz nie można rozwiązać Sejmu; nie przeprowadza się też wyborów ani referendów ogólnokrajowych. W przypadku upływu kadencji Prezydenta, Sejmu i Senatu bądź organów samorządu terytorialnego ulegają one przedłużeniu o 3 miesiące.