Antypedagogika: to zniesienie wychowania - teoria przeciwna do pedagogicznej, nie jest negacją pedagogiki, lecz innym systemem bazującym na innym obrazie człowieka, a także synonim praktyki i sposobu życia ludzi wolnych od wychowania. Cechą charakterystyczną antypedagogiki jest twórczy niepokój o losy ludzkości, który prowadzi reprezentantów tego nurtu ku nowym terenom zainteresowań i odkryciom poziomów rzeczywistości wykraczającej poza obowiązujące w ramach pedagogiki granice wychowania.

Termin postpedagogika wywołuje skojarzenie z powstaniem jakiejś innej ,,pedagogiki po pedagogice”.  Przez postpedagogikę rozumie on taką formę kultury, w której dotychczasowym jej wzorcom post- i kofiguratywnym przeciwstawiana się wolna od wychowania praktyka i filozofia życia. Postpedagogika odstępuje od poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: Czy i dlaczego wychowanie? Jako charakterystycznej dla wszystkich dotychczasowych prądów i kierunków pedagogiki, by zastanowić się nad możliwością nie wychowania, jako równoprawną powyższej kategorią myślenia i działania. Punktem wyjścia dla niej staje się zatem pytanie - jakiego rodzaju inny sposób obcowania z drugim człowiekiem pozwala na uwolnienie się od jednostronnej czy wzajemnej konieczności wychowania? (H.v Schoenebecka)

Przedstawiciele i założenia

Podobnie, jak to się dzieje w pedagogice i w antypedagogice też wyróżnić można kilka nurtów. Są to nurty:

Przedstawicieli tego nurtu można podzielić ze względu na skrajność reprezentowanego poglądu.

1. Nurt rewolucyjno-kontestacyjny - Heinrich Kupffer, Ekkehard von Braunmuhl, Allice Miller. (szkoła skrajnie krytyczna)

Zakłada nadrzędną wartość ludzkiej wolności i jej możliwie jak największe uwypuklanie w wychowaniu, nawołuje jednocześnie do odejścia od wychowania instytucjonalnego, uwolnienia od przymusów, tworzenia przestrzeni dla indywidualności, spontaniczności, twórczości oraz podmiotowości wychowanków. Człowiek ma własną podmiotowość, i decyduje o swoim rozwoju. Kepffer poddawał w wątpliwość zasadność wychowywania dzieci i młodzieży przez dorosłych opowiadał się za całkowitą rezygnacją z roszczeń wychowywania innych. „Czarna pedagogika” A. Miller - dorośli władcami dziecka, decydują o tym co dobre i złe, chłód i ostrość w wychowaniu, miłość do rodziców jest obowiązkiem, dzieci nie zasługują na szacunek, najistotniejsze jest posłuszeństwo

2. Nurt radykalno-emancypacyjny - Helmut Ostermeyer, John Holt

Najważniejsze jest równouprawnienie dzieci i dorosłych, co zapewni poszanowanie godności dzieci i dawanie im nieskrępowanej przestrzeni do rozwoju, sprzeciw wobec przedmiotowemu traktowaniu dzieci. Mocno akcentuje dziecko jako samodzielny byt ludzki, wolny i samo stanowiący o sobie, czyli osobowy. Wszystko to wymaga przewartościowania dotychczasowych poglądów na dziecko i jego rozwój.

3. Nurt romantyczno-idealistyczny - Hubertus von Schönebeck, Carl Rogers, Frederick Leboyer, Wolfgang Hinte (szkoła idealistyczna)

Nawiązywanie do ideałów Rewolucji Francuskiej głoszących hasła wolności, równości, braterstwa; haseł pedagogiki naturalnej J.J. Rousseau. Postulowanie humanistycznego i holistycznego modelu nauki, w którym wszelka wiedza jest względna i podlega zmianie. Wskazanie na konieczność wchodzenia w interakcje z dziećmi bez jakichkolwiek założeń - wzajemne interakcje zamiast wychowania, rezygnacja ze sterowania i kierowania zachowaniem.

Na gruncie Polskim pedagodzy:
♣ Bogusław Śliwerski
♣ Stanisław Ruciński

Idee

• W świetle antypedagogiki można powiedzieć: KTO KOCHA DZIECI, TEN ICH NIE WYCHOWUJE! Wychowanie opiera się na ciągłych roszczeniach, nakładaniu obowiązków. Jest to torowanie drogi na siłę, którą dzieci mają iść bezwzględnie. Często mówimy - "to dla twojego dobra". Owszem my, dorośli, ze względu na swoje doświadczenia życiowe i wspomnienia uzurpujemy sobie prawo do zakazów i nakazów. Czy jednak musimy to robić? Uważam, że wchodzi tu w grę sprawa zaufania do dziecka, do jego umiejętności. Antypedagogika w praktyce rodzinnej sprowadza się do rezygnacji ze stosowania przymusu. Dziecku pozostawia się swobodny wybór postępowania, zapominając o tym, że człowiek wprawdzie przychodzi na świat z niektórymi cechami wrodzonymi, ale postawy i hierarchia wartości, kształtują się w nim dopiero w trakcie życia pod wpływem otoczenia. Wychowanie opiera się na ciągłych roszczeniach, nakładaniu obowiązków. Jest to torowanie drogi na siłę, którą dzieci mają iść bezwzględnie. Często mówimy - "to dla twojego dobra". Owszem my, dorośli, ze względu na swoje doświadczenia życiowe i wspomnienia uzurpujemy sobie prawo do zakazów i nakazów. Czy jednak musimy to robić?

• każdy człowiek odpowiada za swoje życie i od chwili narodzin posiada zdolność decydowania o sobie;

• dorosły wychowawca ma być lojalnym towarzyszem i przyjacielem dziecka, ma udzielać mu wsparcia zgodnego z jego potrzebami i pragnieniami,

• należy bezwarunkowo akceptować tożsamość dziecka i szanować jego suwerenność

• wspierani zamiast wychowywania (unterstutzen statt erzichen). Wskazuje ona na zupełnie inny model relacji międzyludzkich, niż to zakładała tradycyjna pedagogika. Jest to model polegający na zakwestionowaniu wszelkiego myślenia pedagogicznego, zakwestionowaniu wychowania, jako takiego. Będąc pewnego rodzaju filozofią życia i edukacji, antypedagogika odrzuca funkcjonowanie takich pojęć jak: wychowanie i odpowiedzialność dorosłych za rozwój dziecka

• Inny postulat omawianego ruchu to zniesienie obowiązku szkolnego, który nie rozwijauczniów. Dzieci bez przymusu mogą uczyć się efektywniej, tego, co jest ważne dla nich, z ich perspektywy

• Nie istnieje nawet najmniejsza odpowiedzialność za innych, lecz tylko odpowiedzialność za siebie samego, postawa pedagogiczna jest określana jako destruktywna „kradzież odpowiedzialności”.

• Zrywa z modelem życia skoncentrowanym na dorosłości - dzieciństwo i młodość jako przygotowanie do dorosłości, nie ma czasie się tymi okresami cieszyć

Antypedagogika upomina się o takie wartości jak:

-Równość - nauczyciel i uczeń są równorzędni, równość myśli, przekonań

EKSPRESJA WOLNOŚCI Liczy się bogactwo uczuć, ekspresja wolności, autentyczności - oto nowa metoda .. Ostatecznym celem antypedagogiki jest zaś, zgodnie ze słowami Alice Miller, “zdolność miłowania”. Człowiek tak wychowywany staje się śmiały i otwarty.

Odpowiedzialność - dziecko może być odpowiedzialne samo za siebie, wie co jest dla niego dobre, potrafi smao dobrać metody pracy, przedmioty, jest odpowiedzialne za swoje życie, edukację dziecko od swych narodzin wie, co jest dla niego dobre i może ponosić pełną odpowiedzialność za swój rozwój fizyczny i umysłowy i w związku z tym nie musi być wychowywane. Antypedagogika podważa wychowanie zgodnie z góry przewidywanymi celami. Przyjmuje, że każdy człowiek ze swej natury jest tak dojrzały, samodzielny i niezawodny, że wystarczy pobudzić i ukierunkować jego rozwój, aby spełnił związane z nim oczekiwania.

Samostanowienie - dzieci nie mają kłopotu z wyborem odpowiedniej drogi dla siebie, potrafią same wybierać, podejmować decyzje, stanowić o sobie, swoim życiu i swojej przyszłości

Przyjaźń - należy iść obok wychowanka lub wspólnie z nim i być gotowym do wspomagania jego rozwoju. Pragnie w ten sposób zapobiec narzucaniu odgórnych celów. Znakiem firmowym nowego stylu współistnienia dwóch pokoleń jest przyjaźń z dziećmi, która urzeczywistniają ludzie w oparciu o własna wiedzę i własną suwerenna mądrość. Praną oni w taki właśnie sposób żyć, ze swoimi dziećmi. Antypedagogika jest szczególnym wkładem w ruch praw dzieci, stanowi na tyle pełny system i oznacza tak ogromny przełom wwychowaniu i pedagogice, że uważana jest przez swoich współwyznawców i zwolenników za podstawą nowych stosunków międzyludzkich

Antypedagogika jest nurtem współczesnej pedagogiki, której dewizą jest "WSPIERAĆ A NIE WYCHOWYWAĆ." Odrzuca ona wychowanie jako świadomy proces, podporządkowujący dziecko autorytetowi osoby dorosłej. Akcentuje godność dziecka oraz jego prawo do samostanowienia we wszystkich obszarach życia, a relacje dorosłych z wychowankami opiera na dialogu partnerskim. Współcześni wychowawcy- rodzice i nauczyciele, najczęściej kierują się zasadą- JA WIEM LEPIEJ NIŻ TY, CO JEST DLA CIEBIE DOBRE. Antypedagogika wychodzi z założenia, że rozwój dziecka dokonuje się w sposób naturalny, że dziecko będzie umiało dokonywać wyboru zgodnie z nieco inną zasadą: JA WIEM LEPIEJ NIŻ TY,CO JEST DLA MNIE DOBRE.  Tymczasem psychologia rozwojowa stwierdza, iż rozwój dziecka wymaga stworzenia mu pewnych warunków, pewnej określonej stymulacji z zewnątrz, czyjejś ingerencji. Antypedagogika pokazuje nam możliwości budowania prawdziwych, opartych na wzajemnej przyjaźni i wolności stosunkach między dorosłymi a młodym pokoleniem. Chodzi tu o odrzucenie stosunków góra-dół między rodzicami, wychowawcami a dziećmi, a nie o brak wszelkich oddziaływań. Ważne jest przecież współistnienie, wspólne życie ludzi dorosłych i dzieci, gdzie dorośli stwarzają dzieciom dogodne warunki do rozwoju, do zdobycia życiowego doświadczenia i potrzebnych umiejętności, utrwalania wiary w siebie i tworzenia więzi z innymi ludźmi. Rolą rodziców i innych dorosłych jest wspieranie dzieci, z jednoczesnym poszanowaniem ich suwerenności, służenie im doświadczeniem i pomocą, a nie odmawianie prawa do podejmowania własnych decyzji i tworzenia własnego poglądu na świat.

Antypedagogika pokazuje współczesnym wychowawcom (rodzicom i nauczycielom) inne spojrzenie na dziecko. Powinniśmy być otwarci i przyjaźnie nastawieni do naszych wychowanków, pełni szacunku dla suwerenności młodego człowieka - przedszkolaka, ucznia czy nastolatka. Należy podkreślić także, iż antypedagogika na nowo uczula pedagogów, rodziców, na sprawy tak istotne jak podmiotowość dziecka, jego godność, jego prawa, które wynikają z faktu, że dziecko od początku jest człowiekiem - osobą ludzką, która te prawa rodząc się, ze sobą przynosi. Warto tu wspomnieć o prawach dziecka, których należy przestrzegać i szanować np. prawo do życia bez przemocy, prawo do życia w rodzinie, do środowiska urządzonego zgodnie z potrzebami i możliwościami rozwojowymi dziecka, prawo do wiedzy itd.

NAUCZYCIEL

Nauczyciel w tym nurcie powinien odznaczać się szerokimi kompetencjami: odrzucać roszczenia do wychowania - nie uważać, że dziecko trzeba wychować, zależy mu na równouprawnieniu dla dzieci, pojawieniu się nowego uczucia w dorosłym, nowej postawy życiowej, która odrzuca relacje „góra - dół” między dorosłym a dzieckiem. Bardzo istotnym elementem nowej relacji jest zastąpienie roszczenia wychowawczego wsparciem dla młodego człowieka. Dziecko potrzebuje psychicznego i fizycznego towarzystwa dorosłego. Aby umożliwić rozwój dorosły powinien mieć szacunek dla dziecka, respektować jego prawa, tolerować jego uczucia oraz być gotowym do wyciągania wniosków z zachowań dziecka.

Film

Sir Ken Robinson jest uznanym w skali światowej pisarzem, mówcą i doradcą, liderem w dziedzinie rozwoju kreatywności, innowacyjności i zasobów ludzkich. Współpracował z rządami państw w krajach Europy i Azji, z międzynarodowymi agencjami, narodowym i stanowym systemem edukacji USA, organizacjami non-profit i z niektórymi wiodącymi światowymi organizacjami kulturowymi. Zalicza się do nich Komisję Europejskią, UNESCO, Radę Europy, Royal Shakespeare Company. W latach 1989-2001 był Profesorem Wykształcenia Artystycznego na Uniwersytecie w Warwick. Został nobilitowany w czerwcu 2003 roku przez królową Elżbietę II za osiągnięcia w dziedzinach kreatywności, edukacji i sztuki.

Szkoły

Summerhill Szkoła Summer Hill - Poprzez swój samorząd i wolność szkoła zmagała się przez ponad osiemdziesiąt lat z presją dostosowania się, aby zapewnić dzieciom prawo do decydowania za siebie. Obecnie szkoła jest prosperującą społecznością demokratyczną. Pokazuje, że kiedy pozwoli się dzieciom na to, by były sobą, uczą się one być pewne siebie, tolerancyjne i liczące się z innymi. Szkolne prawa ustanawiają szkolne zebrania, każdy ma jeden głos - uczeń oraz pracownik.  W szkole dostępny jest szeroki wybór przedmiotów. Na początku każdego semestru starsi uczniowie zapisują się na zajęcia i przygotowywany jest plan lekcji. Mimo to nie ma żadnego przymusu uczestniczenia w nich. Oprócz zorganizowanych zajęć, uczniowie mają wolny dostęp do pracowni plastycznej, stolarskiej i komputerowej. Jest tu także przestrzeń, gdzie dzieci mogą przebywać, bawić się, prowadzić życie towarzyskie, grać w gry, być twórcze itp. Dorośli nie organizują dzieciom czasu, to one same tworzą zajęcia dla siebie. Ważnym aspektem życia w Summerhill jest prawo do zabawy. Lekcje są nieobowiązkowe. Nie ma presji autorytetu dorosłych ani podporządkowywania się ich poglądom, mimo że sama społeczność wymaga od każdego rozsądnego i odpowiedzialnego zachowania. Znęcanie się nad słabszymi, wandalizm czy zachowania antyspołeczne rozstrzygane są przez demokratycznie wybranych rzeczników praw obywatelskich, lub przez całą społeczność w trakcie codziennych spotkań.

Szkoła Summerhill została utworzona w 1921 roku, przez A. S. Neilla, w czasach, kiedy prawa jednostki były mniej szanowane niż obecnie. W większości domów dzieci bito, a podstawowym narzędziem wychowawczym była surowa dyscyplina.  Założenia, na których oparty jest system Summerhill - wolność i samorządność oraz prawo do decydowania dzieci o sobie - sprawiły, że szkoła zmagała się przez ponad osiemdziesiąt lat z presją środowiska. Dziś Summerhill jest sprawnie prosperującą społecznością demokratyczną, a jej przykład pokazuje, że gdy pozwoli się dzieciom być sobą, stają się one pewne siebie, tolerancyjne i liczące się z innymi.

 TRAMPOLINA POZNAŃ Pierwszą próbę prowadzenia szkoły na zasadach Summerhill przeprowadzono w Łodzi. W wyniku zmian personalnych w kuratorium niepodtrzymano uprawnienia szkoły do prowadzenia innowacyjnego działania. Szkoła została przekształcona w tradycyjne liceum. Obecnie najbardziej realne szanse na powstanie pierwszej szkoły demokratycznej są w Poznaniu, gdzie grupa rodziców pod patronatem Fundacji Edukacja Demokratyczna oraz EUDEC pracuje nad otwarciem szkoły pod nazwą TRAMPOLINA - prawdziwa szkoła. W Trampolinie dzieci i młodzież mogą rozwinąć skrzydła. Mogą uczyć się tego, co je pasjonuje. Nie są krępowane sztywnym planem lekcji. Taka nauka staje się ekscytującą przygodą otwierającą drzwi do pasjonującej pracy. Szkoła wspiera naturalny proces rozwoju człowieka (dziecka) zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami.

„ALA” Autorskie Licea Artystyczne i Akademickie to Liceum Ogólnokształcące i Liceum Sztuk Plastycznych tworzące zespół szkół, stanowiąc w nim jeden mocno zintegrowany organizm. Szkoły „ALA” zostały powołane z myślą o uczniach pragnących intensywnie rozwijać swoje uzdolnienia artystyczne oraz zainteresowanych dziejami kultury i jej współczesnym obrazem. W „ALA” proponujemy nowatorski system dydaktyczno-wychowawczy, który pomaga rozwijać osobiste predyspozycje i pozwala na zaspokojenie własnych potrzeb uczenia się. Praca w szkołach oparta jest na zindywidualizowanym planie i toku nauki. Uczniowie mają możliwość dostosowania programu oraz tempa jego realizacji do osobistych możliwości i zainteresowań. Szkoły charakteryzuje też odejście od rywalizacji i porównywania między uczniami na rzecz wzajemnego okazywania wsparcia i współpracy. Cała społeczność szkoły współpracuje w atmosferze wzajemnego szacunku i zaufania, wspólnego poszukiwania prawdy i wartości, w relacjach budowanych na zasadach dialogu personalnego. Nasza szkoła pozwala podejmować decyzję o sposobie nauki i jednocześnie pozwala ponosić odpowiedzialność za swój wybór. Uczeń może określać tok nauki, sposób uczestnictwa w zajęciach, program nauki. Nie jest przypisywany do klasy, ale sam wybiera grupę.

Wartości na których opierają się obie placówki to wolność, odpowiedzialność, wzajemny szacunek, co jest przeciwieństwem posłuszeństwa i hierarchii w szkole tradycyjnej.

Szkoła ma charakter środowiska rozwojowego, gdzie dzieci swobodnie mogą czerpać z tego środowiska to co ich interesuje lub jest dla nich ważne.

Dziecko samo (przy wsparciu mentora) określa zakres kompetencji, które chce uzyskać, uwzględniając przy tym te wymagane podstawą programową MEN. Jednocześnie, rozwijając się w środowisku szkoły opartym na demokracji i wzajemnym szacunku, dziecko wykształca w sobie wysokie umiejętności społeczne

Indywidualna ścieżka rozwoju dopasowana do osobistych możliwości, zainteresowań, talentów i preferencji dziecka (sposobu nauki, jego tempa oraz miejsca i otoczenia). Nauka przez eksperymentowanie, doświadczanie i odkrywanie.

Szkoła stymuluje do pełnego samorozwoju: do uzyskania wysokiej samoświadomości oraz wiedzy i kompetencji potrzebnych do prowadzenia spełnionego, szczęśliwego życia. 

Źródłem motywacji do nauki jest motywacja WEWNĘTRZNA - ciekawość i samoświadomość.

Dziecko uczy się tego co go ciekawi i co jest dla niego ważne lub mu potrzebne w rozwoju. 

Udział w zajęciach jest Dobrowolny. Każde dziecko może wybrać w jakich zajęciach chce uczestniczyć lub jak inaczej spędzić czas, np. prowadząc dyskusję z innymi, samodzielnie czytając lub oddając się przemyśleniom na ważne dla siebie tematy. Dzięki samodzielnym decyzjom dziecko uczy się odpowiedzialności za swoje czyny. Może też dzięki temu optymalizować sposoby swojej nauki.

Rola nauczyciela Kluczową rolę w szkole pełnią mentorzy, którzy inspirują i wspierają dziecko w rozwoju osobowym. Nauczyciele pomagają dziecku uzyskać wiedzę i umiejętności w konkretnym zakresie oczekiwanym przez dziecko. Mentorzy i nauczyciele mogą przeznaczyć cały swój czas pracy w szkole na bezpośredni kontakt z dzieckiem. Dzięki temu mogą dobrze poznać predyspozycje i zainteresowania dziecka oraz pomóc mu w dostosowaniu nauki do indywidualnych potrzeb.

Dziecko uzyskuje informacje zwrotną od swego mentora i nauczycieli. Dzięki temu rozwija samoświadomość, pozwalającą mu na dokonaniesamooceny rezultatów własnych działań.

Egzaminy klasyfikacyjne - corocznie jeden egzamin z każdego przedmiotu w zakresie określonym jednoznacznie podstawą programową. Doświadczenie grupy ok. 1200 dzieci, które korzystają w Polsce z tej formy zaliczenia, wskazuje, że potrzebują mniej niż jedną trzecią roku szkolnego aby dobrze przygotować się do tych egzaminów.

Głównym motywatorem do zdania egzaminów jest dla dziecka chęć kontynuowania nauki w szkole, w której szanuje się jego prawa i daje możliwość indywidualnego rozwoju.

Na koniec roku szkolnego dziecko otrzymuje państwowe świadectwo szkolne.

Główne kompetencje, których rozwój szkoła wspiera Samoświadomość, samodzielność, odpowiedzialność za siebie, współpraca zespołowa, otwartość, kreatywność.

Główne przekonania nabierane przez dziecko w szkole Moje życie należy do mnie i ode mnie zależy jak je wykorzystam,jestem też świadomy co jest mi potrzebne, aby prowadzić spełnione, szczęśliwe życie.

Autorskie Licea Artystyczne „ALA”, a szkoła tradycyjna - różnice:

• wybór nauczyciela-opiekuna (wychowawcy) za obustronną zgodą na decyzję nawiązania relacji uczeń - nauczyciel-opiekun

• możliwość wyboru nauczyciela prowadzącego przedmiot

• sprawdzanie wiedzy i umiejętności jest zadaniem ucznia, nauczyciel pełni rolę eksperta

• negocjowanie oceny, w zasadzie nie stosowanie oceny niedostatecznej

• zindywidualizowany plan i tok nauki

• zindywidualizowany program nauki (możliwość)

• obowiązkowy blok przedmiotów artystycznych

• nieobowiązkowe uczestnictwo w części zajęć

• obowiązkowe do realizacji programy z: religii lub etyki

• nie stosowanie powtarzania całej klasy przy braku promocji

• przyjacielskie, bezpośrednie relacje między uczniami i pedagogami

PRAWA DZIECI

Wszystkie prawa wymagają wzajemnej zgody dziecka oraz jego opiekunów. Wbrew obiegowym przekonaniom, antypedagogika nie polega na stawianiu dziecka pond rodzicem. Stawia się ich na równi. Uczucia, pragnienia i dążenia dorosłego są równie ważne jak uczucia, pragnienia i dążenia dziecka. Nowa relacja - przyjaźń z dziećmi zamiast sprawowania władzy - jest wyborem. Wybór należy do każdego z nas i zależy od naszych doświadczeń, uczuć, przemyśleń, a także "dobrych chęci. Dziecko w systemie antypedagogiki stoi w centrum zainteresowań. Autorzy wymienili wiele zbiorów praw dzieci np. John Holt domagał się praw "młodych ludzi", niezależnie od wieku i zaliczał do nich szereg praw jakie współcześnie przynależne są dorosłym. Większość tych postulatów zebrał Schönebeck w "Niemieckim Manifeście Dziecięcym". Oparł go na dwóch głównych prawach: prawie do samostanowienia i prawie do równouprawnienia. Natomiast cały Manifest uwzględniał trzy kategorie praw: prawa podstawowe, prawa społeczne i prawa indywidualne. Ruch Praw Dziecka, który jest podstawą antypedagogiki powstał na początku lat siedemdziesiątych naszego stulecia z tradycji amerykańskiego ruchu praw obywatelskich. Głównym celem ruchu jest równouprawnienie: każdy człowiek od chwili urodzin jest suwerenną istotą. Wynika z tego podstawowy postulat zapewnienia młodym ludziom wszelkich praw i przywilejów jakie przysługują dorosłym. Do momentu przyznania pełnych praw człowieka i obywatela, dzieciom będzie się dziać krzywda. Nie można nikomu przyznawać najbardziej podstawowych praw, ponieważ istniały one zawsze np. prawo do decydowania o swej nauce, prawo do zmiany miejsca zamieszkania, itp. Założeniem antypedagogiki (obrońcy praw dziecka) jest praca nad przemianą społeczeństwa pedagogicznego w kierunku antypedagogicznego.

WADY I ZALETY

WADY

błędne mniemanie, że odpowiedzialność za innych musi wiązać się z agresja psychiczną,

- jednostronne ujęcie pedagogiki i sprowadzenie jej do „czarnej” pedagogiki

nadanie dzieciom praw dorosłych nie uwzględnia ryzyka złego wykorzystania tych praw,np.: prawo do wolności seksualnej,

zbytwspaniałomyślne założenie, że samostanowienie dziecka o sobie oznacza tylkorozwój,

zbyt optymistyczne założenie, że mówienie wyłącznie o swoich odczuciach w sytuacjach kryzysowych nie budzi agresji (przykład z telewizorem), ale zdarza się że nawet najbardziej łagodnie wyrażony sprzeciw może budzić agresje, a zauważenie bezsilności udorosłego, może wzbudzić chęć dominacji u dziecka,

-w sytuacjach kryzysowych dyskusja jest szkodliwa (przykład z dzieckiem stojącym na parapecie), potrzebna jest wtedy ostra i natychmiastowa reakcja,

błędne przekonanie, że dominacja zawsze demoralizuje; gdy stosunki oparte są nawzajemnym zaufaniu i miłości, dziecko nie czuje się zagrożone reakcją rodzica, umie docenić troskę o niego,

-subiektywizm jest szkodliwy, gdyż rozmywa granice pomiędzy dobrem a złem,

-błędne przekonanie, że stawianie swojego „ja” w centrum nie prowadzi do egoizmu, ale otwarcia się (człowiek jako istota społeczna)

-W rzeczywistości poza domem dzieci - czy tego chcą, czy nie - muszą zachowywać się zgodnie z przyjętymi zasadami, nieraz być zaledwie częścią całości. Trudno się z tym pogodzić, co budzi złość, zazdrość, zaborczość.

Zalety

Antypedagogika głosi, że wolność jako istotna manifestacja (cecha) człowieczeństwa musi być podstawową zasadą wychowawczą. Zdaniem antypedagogów dziecko samo powinno kształtować własną drogę życiową, ma ono bowiem prawo do autonomicznych i w pełni kompetentnych decyzji. Wychowawcy mają jedynie towarzyszyć wychowankowi, wspierać go, lecz nie powinni ingerować w jego decyzje. 

Mimo tak poważnych zarzutów po stronie antypedagogiki niewątpliwie stoją zalety: dostrzeżenie w dziecku jego człowieczeństwa, obdarzenie go szacunkiem i zaufaniem, zauważenie potrzeby współodczuwania, zrozumienia osoby wychowanka, chęć wchodzenia w dialog z dzieckiem, tłumaczenie, wywoływanie wrażliwości, zwrócenie uwagi na skutki autorytarnego (patriarchalnego) sposobu wychowania według zasady „agresja budzi agresję”, zwrócenie uwagi, że młody człowiek ma swój świat, sposób myślenia i zdolność refleksji, postulat samodzielnego myślenia, odkrywania rzeczywistości, wchodzenia w dyskusję, szerzenie cennych wartości takich jak: wolność, równość, przyjaźń, samostanowienie czy odpowiedzialność każdego za siebie samego.

Podstawa wsparcia jest jego dobrowolność tzn., że nie tylko reagujemy na prośbę o wsparcie, lecz również sami możemy ofiarować swoja pomoc. Młodzi ludzie, którzy są pewni naszego wsparcia, wiedzą, że ich Ja jest bezpieczne, a ich suwerenność nie jest ograniczona (jak dzieje się w relacji wychowawczej). Mogą skierować całą swą energię na poznanie i badanie siebie oraz świata, zamiast tracić ją na obronę przed roszczeniem: wiem co dla ciebie jest najlepsze,. Wspieranie wymaga równouprawnienia - jest to spotkanie dwóch autorytetów (autorytetu dziecka i naszego).

PODSUMOWANIE c.d. Utopia “bezstresowości, nietoksyczności” powoduje nawarstwianie się rozczarowań i paradoksalnie generuje stres. Ideologia a. jest wewnętrznie sprzeczna: pozornie odrzuca wychowanie, ale pomimo wszystko wyznacza sobie cele edukacyjne, tylko swoiście pojmowane. Jest zatem intelektualną iluzją.

---