Stwardnienie rozsiane (SM) - jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego o charakterze przewlekłym., remitującym lub postępującym, u której podłoża leżą rozsiane ogniska demielinizacji w mózgu i rdzeniu kręgowym. Etiologia choroby nie jest w pełni poznana.
SM polega na uszkodzeniu osłonek mielinowych otaczających włókna nerwowe. Mielina jest substancją ochraniającą włókna nerwowe od zewnątrz, złożoną głownie z tłuszczów i białek. Mielina umożliwia nerwom szybsze przewodzenie impulsów do mózgu i z powrotem. Jej utrata spowalnia i zakłóca pracę nerwów, powoduje zniekształcenie i blokadę sygnałów, które najczęściej nie docierają do celu lub docierają z opóźnieniem. Impulsy nie są przekazywane prawidłowo i trafiają do nieprawidłowych miejsc.
W Polsce choruje około 30 tysięcy osób
Pierwsze objawy kliniczne występują najczęściej u ludzi młodych w wieku 20-30 lat. Szczyt zachorowań odnotowuje się w populacji osób w wieku 30-35 lat
Nieznacznie więcej kobiet choruje na SM
Najczęściej występuje w strefach klimatu chłodnego i umiarkowanego. Im bliżej równika tym mniej przypadków SM
Na SM narażone są osoby mieszkający w rejonach o wysokim standardzie sanitarnym
Zróżnicowany przebieg kliniczny: najczęściej postać zwalniająca z rzutami, wtórnie postępująca i łagodna.
Istnieją dwie zasadnicze formy tej choroby:
pierwsza postępuje skokowo, a pogorszenia następują w dłuższych lub krótszych odstępach czasu, na początku są one stosunkowo odległe jedne od drugich, i w okresach które je dzielą, objawy mogą całkowicie ustąpić po kilku dniach lub tygodniach. Potem stają się częstsze i zaburzenia nie znikają całkowicie między kolejnymi atakami choroby
druga - pojawiają się najpierw nieznaczne objawy, które ulegają stopniowemu pogorszeniu
Prawie każdy rzut choroby zwiększa w mniejszym lub większym stopniu deficyt neurologiczny
Rzut choroby to wystąpienie nowych objawów neurologicznych lub wyraźne pogorszenie już istniejących , trwające 24 godziny lub dłużej.
Remisja oznacza ustąpienie objawów, może być całkowita, co się zdarza rzadko i tylko na początku choroby, lub częściowa i i trwać może różnie długo.
]
Klinicznie wyróżnia się postać łagodną SM, w której zmiany neurologiczne nie prowadzą do znaczącej niewydolności układu nerwowego w okresie co najmniej 15 lat, oraz postać złośliwą, w której osoba chora staje się ciężkim inwalidą w ciągu 2-3 lat (10% przypadków).
Choroba rzutuje na wszystkie aspekty życia codziennego, rodzinnego zawodowego zarówno chorego jak i jego otoczenia.
Objawy
Osłabienie mięśni szczególnie kończyn dolnych i górnych (pierwszym objawem zazwyczaj są trudności w chodzeniu, lub nagła niesprawność kończyn górnych, zwłaszcza dłoni)
spastyczność (sztywność mięsni)
zaburzenia czucia bólu, temperatury lub dotyku
ból od umiarkowanego do ciężkiego
zaburzenia ruchów gałek ocznych
oczopląs
trudności w rozpoznawaniu barw, zwłaszcza koloru czerwonego i zielonego
osłabienie ostrości wzroku
podwójne widzenie (są to jedne z pierwszych objawów choroby wynikające z pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego)
brak koordynacji ruchów kończyn i tułowia
drżenie
niewyraźna mowa (dyzartria), w późniejszym okresie mowa skandowana
charakterystyczne są wygórowane odruchy głębokie, pojawia się objaw Babińskiego.
zawroty głowy
depresja, euforia, nieadekwatne zachowania do sytuacji
zaburzenia funkcji poznawczych
zmęczenie
objaw Lhermitte'a - przykre wrażenie przebiegania prądu wzdłuż kręgosłupa
parestezje, uczucia drętwienia i mrowienia
zaburzenie oddawania moczu i kału (częściej występują zaparcia niż nietrzymanie stolca)
zaburzenia połykania (dysfagia)
zaburzenia miesiączkowania u kobiet
czasami: chód na szerokiej podstawie, zaburzenia równowagi ciała, oczopląs, mowa skandowana, dysmetria ruchów (postać móżdżkowa SM).
Przyczyny ( nie została w pełni ustalona).Teorie:
1. Wirusowa (szczególna rolę przypisuje się wirusom latentnym - opryszczka, retrowirusy).
Reakcja odpornościowa organizmu - autoagresja, nieprawidłowe działanie systemu odpornościowego - immmunologicznego.
2. Czynniki środowiskowe
3. Czynniki genetyczne - obserwuje się rodzinne występowanie tego schorzenia.
Rozpoznanie
MRI- rezonans magnetyczny - za jego pomocą można wykryć nawet bardzo małe ogniska demienilizacji ( dokładność badania około 90%)
Badania immunologiczne płynu mózgowo- rdzeniowego ( podwyższony poziom IgG stwierdza się u 90% chorych na SM)
Badanie wzrokowych potencjałów wywołanych - zaburzenie przewodzenia bodźców w drogach wzrokowych.
Stosowanie skal do oceny stopnia niepełnosprawności - skala wg Kutzego tzw. EDSS
Leczenie (objawowe i modyfikujące przebieg choroby)
Leczenie rzutu SM ( metyloprednizolon- skraca czas utrzymywania się objawów neurologicznych związanych z rzutem)
Przewlekłe leczenie immunomodulujące:
Interferon beta - hamowanie procesów autoimmunologicznych prowadzącdych do uszkodzenia osłonek mielinowych ( spowalnia prędkość narastania objawów neurologicznych oraz zmnniejsza ogniska demienilizacyjne w mózgu nie hamuje jedynie spowalnia dynamikę choroby!!)
Leki cytostatyczne
Leki immunosupresyjne ( sterydy)
szeroko rozumiana rehabilitacja
Rehabilitacja