STŁUCZENIA Powstają na skutek urazu bezpośredniego.
Objawy:
- bolesność samoistna i palpacyjna,
- dodatni objaw szczytowy,
- obrzęk i krwiak,
- ograniczenie ruchomości czynnej i biernej,
- rtg a-p i boczne - bez zmian.
Leczenie
Stłuczenia leczy się zachowawczo przez unieruchomienie w kołnierzu Schanza na kilka dni + farmakoterapia
SKRĘCENIA STAWÓW MIĘDZYKRĘGOWYCH
Związane są z chwilowym samoistnym obróceniem odcinka szyjnego.
Objawy
- jak przy stłuczeniach,
- obrzęk i krwiak wokół korzeni nerwowych mogą stać się przyczyną bólów korzeniowych promieniujących do ramienia lub/i ręki,
- mogą pojawić się zaburzenia w połykaniu, co przemawia za obecnością krwiaka pozagardłowego (objaw może pojawić się z opóźnieniem 1-3 dni),
- rtg - bez zmian; czasami może być widoczne poszerzenie przestrzeni międzykręgowej.
Leczenie
Skręcenia leczy się zachowawczo z wykorzystaniem kołnierza ortopedycznego zakładanego na okres 6-8tyg. Przy znacznej niestabilności wskazany jest zabieg operacyjny.(3,7)
CERVIKALGIA
Jest to poważne skręcenie kręgosłupa szyjnego, charakteryzujące się bólem oraz sztywnością szyi i karku.
Objawy:
- pojawiają się z opóźnieniem nawet do kilku dni po urazie,
- bóle głowy ( miejsca wzmożonej bolesności wykrywa się po tylnej stronie, nad wyrostkami kolczastymi lub od przodu w rejonie przedmostkowo-sutkowym obok naczyń szyjnych),
- przymusowe ustawienie ( sprawdzamy ruchomość czynna i bierną w celu wykluczenia przykurczu mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych, czworobocznych, czy okołokręgosłupowych),
- zaburzenia neurologiczne np. zawroty głowy, niedosłyszenie, zaburzenia widzenia, radikulopatia, dorsalgia,
- uszkodzenie splotu ramiennego,
- w rtg - zwężenie szpar międzykręgowych, powiększona kifoza (konieczne zdjęcie czynnościowe w celu wykrycia ograniczenia ruchomości w obrębie poszczególnych segmentów lub zmian w ustawieniu kręgów względem siebie) (4).
PODWICHNIĘCIA STAWÓW MIĘDZYKRĘGOWYCH
Powstają podczas gwałtownego hamowania. Mówimy wówczas o uszkodzeniu typu „smagnięcie biczem”. Tego typu uszkodzenie może prowadzić do rozerwania więzadła podłużnego przedniego i/lub krążka międzykręgowego oraz pierwotnego lub wtórnego uszkodzenia rdzenia kręgowego.
Objawy:
- od bardzo niewielkich dolegliwości do całkowitego porażenia rdzenia kręgowego,
- rtg a - p, boczne - bez zmian; czasami mogą być widoczne uszkodzenia towarzyszące np. złamania trzonów kręgów, łuków, wyrostków stawowych,
- nadmierna ruchomość w odcinku szyjnym widoczna jedynie na zdjęciu czynnościowym
Leczenie
Podwichnięcia leczy się zachowawczo stosując unieruchomienie w kołnierzu Campa ( górny odcinek szyjny) lub w kołnierzu Florida ( dolny odcinek szyjny)(7).
ZŁAMANIA I ZWICHNIĘCIA
Powstają w wyniku uderzenia w głowę np. podczas skoku na główkę do płytkiej wody. Mogą towarzyszyć im uszkodzenia czaszkowo-mózgowe.
Objawy:
- ból pojawia się przy delikatnych ruchach głową-chory podtrzymuje głowę rękami,
- bolesność palpacyjna wyrostków kolczastych,
- może dojść do porażeń lub niedowładów w obrębie kończyn górnych lub dolnych.
Tego typu uszkodzenia można podzielić na:
Stabilne - zmieniają ustawienie uszkodzonego segmentu, lecz nie wpływają na stabilność w stawach międzykręgowych. Do urazu dochodzi z mechanizmu zgięciowo-kompresyjnego.
Niestabilne - mają wpływ na stabilność odcinka gdyż uszkodzeniu ulega aparat więzadłowo-torebkowy. Do urazu dochodzi z mechanizmu zgięciowo-rotacyjnego oraz zgięciowego, rzadko z mechanizmu wyprostnego(3,5,6,7)
Leczenie
Złamania stabilne można leczyć zachowawczo, mimo znacznego kompresyjnego obniżenia trzonu kręgu. W tym celu stosuje się unieruchomienie w kołnierzu na okres 6-8 tyg. + farmakoterapia. Złamania niestabilne można leczyć czynnościowo przy pomocy klamry Crutchfielda z obciążeniem uzależnionym od poziomu uszkodzenia ( C1=1kg, C2=2kg, C3=3kg itd.) Po ok. 6 tyg. zakłada się opatrunek gipsowy typu Minerwa z podparciem żuchwy i potylicy oraz kamizelką gipsową. Natomiast leczenie operacyjne wskazane jest, gdy doszło do podrażnienia rdzenia kręgowego przez obecność kości lub fragmentu krążka w kanale kręgowym lub, gdy nie ma możliwości nastawienia( 3,5,6,7).
ODCINEK SZYJNY
1. Unieruchomienie gorsetem gipsowym lub kołnierzem palisadowym:
a). działanie przeciwbólowe
pozycje antalgiczne (wskazane jest płaskie ułożenie na plecach)
zabiegi fizykalne poprawiające krążenie lokalne, sprzyjające resorpcji krwiaka i obrzęku
b). zachowanie siły mięśni karku i tułowia
ćwiczenia izometryczne mięśni objętych unieruchomieniem
ćwiczenia synergistyczne ipsi- oraz kontrlateralne kończyn górnych
metoda Brunkow
ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster
c). zachowanie siły mięśni sąsiadujących
PNF kończyn górnych i dolnych
ćwiczenia czynne z wykorzystaniem sprzętu pomocniczego np. hantle, taśmy theraband
d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała
ćwiczenia korekcyjne
biofeedback
ćwiczenia elongacyjne
2. Po unieruchomieniu:
a). rozluźnienie mięśni
zabiegi ciepłolecznicze np.GR, FANGO
hydroterapia np. PNF w wodzie
masaż
Uszkodzenia rdzenia kregowego
Ogon koński utworzony jest przez ostatnie nerwy odchodzące od rdzenia kręgowego. Jego uszkodzenie doprowadza do porażenia wiotkiego (obniżenie napięcia mięśniowego, zanik mięśni, drżenie mięśni, zniesienie odruchów w kończynie) i utraty czucia w miejscu zaopatrywania przez uszkodzone korzenie z porażeniem pęcherza moczowego i odbytnicy, zaburzeniem erekcji i ejakulacji włącznie.
Wstrząśnienie rdzenia kręgowego powoduje wystąpienie przejściowych objawów ustępujących najpóźniej po kilku godzinach. Objawia się porażeniem i utratą czucia poniżej miejsca uszkodzenia.
Zespół Brown-Sequarda polega na połowicznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego, którego objawami są: utrata czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej oraz utratę czucia wibracji i położenia w stawach, porażenie po tej samej stronie ciała i poniżej uszkodzenia.
Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego objawia się jakimkolwiek brakiem czucia i czynności ruchowych poniżej miejsca uszkodzenia.
Innym zespołem, z którym można się spotkać jest centralne uszkodzenie rdzenia kręgowego odnoszące się bardziej do kończyn górnych niż dolnych. Z kolei odwracalny zespół przedni rdzenia kręgowego charakteryzuje się jedynie niewielkim zaburzeniem czucia poniżej urazu przy prawidłowym zachowaniu czucia wibracji i ułożenia w stawach, związany jest najczęściej z wypadnięciem krążka międzykręgowego.