Minu perekond - moja rodzina

Tekst - tekst

Tere! Minu nimi on Rein Kuusepuu ja ma tahaksin esitleda teile oma perekonda.
Mul on üsna suur perekond, kokku kuus inimest: ema, isa, vanem őde ja tema mees, noorem vend ja muidugi mina. Perekonnas on ka Takso - meie koer. Me elame Viljandis, suures majas järve ääres.
See on Maarja - minu ema. Ta töötab koolis. Ta on őpetaja ja őpetab matemaatikat. Minu isa nimi on Juhan. Mu isa on bussijuht. Tal on suur buss ja ta sõidab välismaale tihti. Kristiina, mu őde, on juba abielus. Ta elab oma mehega Tartus, kus töötab teatris. Nad mőlemad on näitlejad. Peter on veel väike. Ta käib lasteaias ja mängib palju.
Minu vanavanemad on juba pensionärid. Ema vanemad elavad Kohtla-Järvel ja isa vanemad Hiiumaal. Me külastame neid aeg-ajalt.

Cześć! Nazywam się Rein Kuusepuu i chciałbym przedstawić wam moją rodzinę.
Mam dość dużą rodzinę, razem sześć osób: mama, tata, starsza siostra i jej mąż, młodszy brat i oczywiście ja. W rodzinie jest także Takso - nasz pies. Mieszkamy w Viljandi, w durzym dobu nad brzegiem jeziora.
To Maarja - moja mama. Ona pracuje w szkole. Jest nauczycielką i uczy matematyki. Mój tata na imię ma Juhan. Mój tata jest kierowcą autobusowym. Ma duży autobus i często wyjeżdża zagranicę. Kristiina, moja siostra, jest już zamężna. Wraz z mężem mieszka w Tartu, gdzie pracuje w teatrze. Oni oboje są aktorami. Peter jest jeszcze mały. Chodzi do przedszkola i dużo się bawi.
Dziadkowie są już na emeryturze. Rodzice mamy mieszkają w Kohtla-Järve a taty na Hiiumie. Odwiedzamy ich od czasu do czasu.

Sõnavara: perekond - rodzina

	Perekond (rodzina)
	ema	matka
	isa	ojciec
	tädi	ciotka
	tädimees	wujek (mąż ciotki)
	onu	wujek, stryjek
	onunaine	wujenka, stryjenka
	vanaisa	dziadek
	vanaema	babcia
	vanavanaisa	pradziadek
	vanavanaema	prababcia
	vanatädi	siostra babci lub dziadka
	vanaonu	brat babci lub dziadka
	õde	siostra
	õemees	szwagier (mąż siostry)
	vend	brat
	vennanaine	bratowa, szwagierka
	tütar	córka
	poeg	syn
	õetütar	siostrzenica
	õepoeg	siostrzeniec
	vennatütar	bratanica
	vennapoeg	bratanek
	täditütar	siostra cioteczna
	tädipoeg	brat cioteczny
	onutütar	siostra stryjeczna
	onupoeg	brat stryjeczny
	ämm	teściowa
	äi	teść
	väimees	zięć (mąż córki)
	minia	synowa
	naine	żona
	mees	mąż
	naisevend	szwagier (brat żony)
	naiseõde	szwagierka (siostra żony)
	mehevend	szwagier (brat męża)
	meheõde	szwagierka (siostra męża)
	pojapoeg	wnuk (syn syna)
	pojatütar	wnuczka (córka syna)
	tütrepoeg	wnuk (syn córki)
	tütretütar	wnuczka (córka córki)
	vanemad	rodzice
	vanavanemad	dziadkowie
	lapsed	dzieci
	lapselapsed	wnuki
	abikaasa	małżonek

Nimisõna - ainsuse osastav - biernik liczby pojedynczej

Biernik (osastav) odpowiada na pytania keda (kogo?) i mida (co?). Podstawową funkcją tego przypadku jest wskazanie dopełnienia. Bierniku wskazuje na niedokonany tryb czynności (a) lub na nieokreśloną ilość (b). Używany jest także w liczebnikami większymi od jednego (c) i w dopełnieniu czasowników w formie przeczącej (d). Niektóre czasowniki wymagają dopełnienia w bierniku (e).

Näited - a:
Ma sõin leiba. - Jadłem chleb.
Toomas parandab ust. - Tomas naprawia drzwi.

Näited - b:
Ann toob sulle piima. - Ann przyniesie ci trochę mleka.
Laual on toitu. - Na stole jest (trochę) jedzenie.

Näited - c:
Meil on ainult viiskümend zlotti. - Mamy tylko pięćdziesiąt złoty.
Varssavist Tallinna on ümbes tuhat kilomeetrit. - Z Warszawy do Tallina jest około tysiąca kilometrów.

Näited - d:
Nad ei ostnud õlut. - Oni nie kupili piwa.
Isa ei loe ajalehte, vaid vaatab televiisorit. - Ojciec nie czyta gazety, lecz ogląda telewizję.

Näited - e:
Vanaema kuulab raadiot igal päeval. - Babcia słucha radia codziennie.
Onu Tõnu armastab oma kassi. - Wujek Tõnu kocha swojego kota.

Nimisõna - mitmuse omastav - dopełniacz liczby mnogiej

Formy dopełniacza liczby mnogiej tworzymy na podstawie biernika liczby pojedynczej.

		ainsuse osastav	mitmuse omastav
	a	-ø	-de
	b	-d	-de
	c	-t	-te

Näited - a:
maja - dom: maja -> majade
šamaan - szaman: šamaani -> šamaanide
söök - posiłek: söögi -> söökide

Näited - b:
luu - kość: luud -> luude
öö - noc: ööd -> ööde
tee - droga, herbata: teed -> teede

Näited - c:
mantel - płaszcz: mantlit -> mantlite
õhtu - wieczór: õhtut -> õhtute
laps - dziecko: last -> laste
naine - kobieta: naist -> naiste

Kellel on - mieć

W języku estońskim czasownik mieć najczęściej wyrażany jest konstrukcją dzierżawczą kellel on. Występuje, co prawda czasownik omama (ma oman), lecz ma on znaczenie bardziej formalne (posiadać).
Konstrukcję dzierżawczą kellel on tworzymy przez dodanie końcówki -l do zaimków dzierżawczych i zastosowanie formy czasownika być (olema).

konstrukcja kellel on	tłumaczenie	przeczenie	tłumaczenie
minul (mul) on	ja mam	mul ei ole	ja nie mam
sinul (sul) on	ty masz	sul ei ole	ty nie masz
temal (tal) on	on/ona/ono ma	tal ei ole	on/ona/ono nie ma
meil on	my mamy	meil ei ole	my nie mamy
teil on	wy macie	teil ei ole	wy nie macie
nendel (neil) on	oni/one mają	neil ei ole	oni/one nie mają

W przypadku innych wyrazów konstrukcja dzierżawcza tworzona jest przez dodanie końcówki -l do dopełniacza.

Arvol on... (Arwo ma...)
Inseneril ei ole... (Inżynier nie ma... )
Inimestel on... (Ludzie mają...)


Po formach twierdzących występuje mianownik (a) lub biernik (b), jeżeli używamy liczebnika większego niż 1. Natomiast po formach negatywnych stosuje się jedynie biernik (c).

Näited - a:
Mul on ainult üks laps. - Mam tylko jedno dziecko.
Minu vennal on uus auto. - Mój brat ma nowe auto.
Jalgpalluritel on täna võistlus. - Piłkarze mają dziś mecz.

Näited - b:
Meil on kolm looma: merisiga, koer ja konn. - Mamy trzy zwierzątka: świnkę morską, psa i żabę.
Tartus on sada tuhat elanikku. - Tartu ma sto tysięcy mieszkańców.

Näited - c:
Mul ei ole raha. - Nie mam pieniędzy.
Tiiul ei ole uut mantlit. - Tiiu nie ma nowego płaszcza.

Harjutused - ćwiczenia

1. Drzewko genealogiczne: dziadkowie (rodzice Jaana) Juhan i Epp, rodzice: Jaan i Piret, dzieci: Kadri i Erki do narysowania. Kto jest kim?
Juhan ja Epp on Jaani ..... . Piret on tema ..... . Siis on Juhan ja Epp Piretile ..... ja ..... . Jaanil on üks ....., tema nimi on Kadri. Kadri ..... nimi on Erki. Erki on Juhani ..... .

2. Wstaw właściwą formę rzeczownika:
Minu perekond on suur. Mul on kaks (vend) ja üks (õde). Mulle ei meeldi töötada. Ma istun kodus ja vaatan (televiisor) ja kuulan (raadio). Laual ei ole (vesi). Lapsed jõid (vesi) ära. Mais on (puu) juba rohelised. 31. detsembril (linn) on suured pühad.

Vastused - odpowiedzi

1. vanemad, abikaasa, äi, ämm, tütar, venna, pojapoeg/lapselaps.
2. venda, őde, televiisorit, raadiot, vett, vee, puud, linnas/linnades.

---