Patomorfologia - prezentacja II 30.03.2010r.

1. Kodowanie materiału, który trafia w utrwalaczu do pracowni wraz ze skierowaniem i danymi pacjenta

(kto, co, itd.)

Kodowanie materiału:

Przykład:

1. z początkiem roku kalendarzowego np. 2010r. numer 1/10

kolejni pacjenci to: nr 2/10

nr 3/10 itd

Pacjent 1/10;

macica - szyjka (1-2)

trzon - endometrium (3-5)

mięśniak 1 (6)

mięśniak 2 (7)

2. badanie śródoperacyjne - dodatkowo cyfra rzymska

1/10 (6) I.

2. Płukanie utrwalonych wycinków

Musimy zatrzymać proces utrwalenia przez wypłukanie utrwalacza. Płukanie ma na celu usunięcie z utrwalonej tkanki resztek substancji utrwalającej.

utrwalacz alkoholowy - wypłukujemy alkoholem; alkohol musi mieć stężenie wyższe niż alkohol użyty w mieszaninie utrwalającej.

Wypłukiwanie:

wodą - gdy utrwalacz na bazie wody

buforem - gdy utrwalacz na bazie buforu

3. Kolejne etapy

odwadnianie - powolne, stopniowe usuwanie wody z komórek i zastępowanie jej alkoholem

Odwadnianie utrwalonych wycinków ( fragmentów tkanek)

- wycinek umieszczamy w kasetce histopatologicznej <kasetki biopsyjne>

- wstawiamy tkankę do alkoholu 50% (0,5 - 1 godz.)

- następnie umieszczamy fragment kolejno w alkoholach 60, 70, 80% itd.

- proces ten nie może być gwałtowny

- jest to tzw. stopniowe odwadnianie w „szeregu” alkoholi

50% EtOH 99,8% EtOH

- czas odwadniania zależy od rodzaju tkanki

- odwadnianie/uwadnianie - prowadzi się w zamkniętych naczyniach <alkohol absolutny jest silnie higroskopijny>

- jeżeli do ostatecznego odwadniania używamy alkoholu 96%,a nie absolutnego, zaleca się wkładać fragmenty do acetonu albo karboksylenu w celu całkowitego usunięcia wody ( 1- 2 h)

- w karboksylenie lub/i w acetonie tkanki tracą resztę wody i częściowo się prześwietlają

- właściwe prześwietlanie odbywa się w ksylenie (ksylen rozpuszcza się zarówno w wodzie jak i w parafinie

Parafina nie łączy się ani z alkoholem ani z wodą [!]

- ponieważ parafina ma właśnie takie właściwości, preparaty przeprowadza się przez płyny pośrednie

- płyny pośrednie stanowią zazwyczaj rozpuszczalniki organiczne

• ksylen

• benzen

• toluen

• chloroform

• benzoesan metylu/ salicylan metylu - w przypadku przygotowania tkanek łatwo kruszących się podczas krojenia na mikrotomie np. gruczołów wewnątrzwydzielniczych

• olejek cedrowy (?)

Stopniowe przesycanie ksylenem, tzw. prześwietlanie:

alkohol absolutny : ksylen

3 : 1

1: 1

1: 3

2x w samym ksylenie

Prześwietlone tkanki można przesycić parafiną:

parafina : ksylen

1 : 1

3 : 1

2 zmiany czystej parafiny

- są różnego rodzaju parafiny, o różnej temperaturze topnienia. Zazwyczaj od 50 - 60 ^oC. Parafina o temp. 60 ^oC ma większą twardość niż parafina o temp. 50 ^oC

- zawsze lepiej używać parafiny o wysokiej temperaturze topnienia, czyli tej twardszej.

- Autotechnikon (maszyna) - odwadnianie, prześwietlanie, przesycanie parafiną

4. Procedura - kolejne etapy po utrwaleniu (raz jeszcze w skrócie)

a) płukanie w wodzie bieżącej (mały strumień) 1godz

b) alkohole

50%

60%

80%

96 - 99,8 %

c) aceton

I 40min

II 40min

d) karboksylen 40min

e) ksylen

I 1 godz.

II 2 godz.

f) parafina

I na noc

II 2 godz

- zatapianie materiału w parafinie np. w zatapiarce. Wyróżniamy w niej dwie części, ciepłą i część mrożącą, która przyspiesza polimeryzację parafiny

- procesor tkankowy - utrwala materiał z użyciem mikrofal

* archiwizacja bloczków parafinowych przez 30 lat [!]

* pakowanie materiału zatopionego w bloczki parafinowe ( pudełka wyglądające jak od pizzy xD )

5. Przygotowanie tkanek twardych do badań

tkanka twarda - kość, ząb, zwapnienie patologiczne np. … gruźlicze - proces demineralizacji

odczynniki:

- powinny rozpuszczać sole wapniowe, którymi są nasycone tkanki

- powinny zachować pierwotną strukturę kom. oraz innych tworów organicznych

- nie powinny wywierać ujemnego wpływu na barwliwość tkanki

Do odwadniania stosuje się

- kw. azotowy (5-10%)

- kw. trójchlorooctowy (2-5%)

- wersenian dwusodowy (EDTA 10-15%)

EDTA to najlepszy odczynnik odwapniający. Należy do związków chelatujących i tworzy z jonami wapnia niedysocjujące, rozpuszczalne kompleksy. Zdemineralizowaną tkankę można zatopić i pokroić na skrawki, a następnie zabarwić w zależności od potrzeb.

Odwapnianie:

odwapniacz mieszanina z utrwalaczem (z formaliną)

Nie można odwapniać i następnie dopiero utrwalać [!]

- mieszamy, wstrząsamy opakowanie

- 25 ^oC

- co 2-3 godz. zmiana płynu na nowy

- koniec procesu odwapniania gdy tkanka elastyczna i można swobodnie wbić igłę

Podczas odwapniania należy pamiętać:

- łatwiej odwapnić małe fragmenty

- używać dużych ilości płynu odwapniającego

- zmieniać często płyn odwapniający

Inne wskazówki:

- szybkie odwapnianie odcinków w roztworze o wysokim stęż. kwasu powoduje uszkodzenie tkanek oraz trudności w barwieniu

- zbyt powolne odwapnianie tkanek w roztworze silnie rozcieńczonych kwasów prowadzi do maceracji tkanki

- naczynie z odwapniającą się tkanką należy często wstrząsać w celu równomiernego odwapnienia tkanki