ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

- jest to siła reakcji popytu wywołana zmianą dochodu realnego.

e_d = [( Q₁ - Q₀) \ Q₀] \ [( d₁^r - d₀^r) \ d₀^r]

Innymi słowy elastyczność ta informuje o ile % zmieni się popyt na dane dobro jeżeli dochód realny zmieni się o 1%.

Współczynnik ten jest ważny z uwagi na możliwość programowania zachowań nabywców na rynku jednego dobra. Producenci mają informację o zmianach dochodów realnych ( prognoza produktu krajowego brutto). Przy czym jest to ogólna informacja, do tego dochodzą badania o zmianie dochodów realnych grup nabywców dominujących na rynku danego dobra. Wielkość współczynnika e_d informuje o tym, jak rynek danego dobra traktuje to dobro. Jeżeli współczynnik ten będzie większy od zera, to popyt będzie się zachowywał normalnie, są to dobra normalne. Jeżeli natomiast współczynnik ten będzie ujemny - dochody wzrosły, popyt spada ( dobra niższego rzędu).

Mówimy, że popyt jest elastycznie dochodowy jeżeli e_d będzie wyższe od jedności.

Jeżeli e_d jest mniejsze od jedności to popyt jest nieelastyczny dochodowo.

Tam, gdzie elastyczność jest większa od jedności tam mamy do czynienia z dobrami luksusowymi, natomiast tam, gdzie elastyczność jest mniejsza od jedności z dobrami I potrzeby.

Istnieją czynniki, które wpływają na to, że elastyczność dochodowa popytu może zostać usztywniona. Zatem dane dobro może być przez rynek traktowane jako dobro I potrzeby, a w innych przypadkach jako dobro luksusowe. O traktowaniu danego dobra nie decydują tylko jego fizyczne cechy lecz także aktualna sytuacja w gospodarce i na rynku. Z klasyfikacją na dobra luksusowe i I potrzeby wiąże się Prawo Engla. Mówi ono:

w miarę wzrostu dochodów realnych rośnie popyt łączny na dobra i usługi na rynku.

Udział popytu na dobra I potrzeby będzie malał, a na dobra luksusowe wzrastał.

EFEKT SUBSTYTUCYJNY I DOCHODOWY W TEORII KONSUMENTA

Definicje specyficzne:

1. kryterium dochodu realnego - mówimy, że dany konsument osiąga ten sam dochód realny po zmianie relacji cenowych jeżeli w ramach tego dochodu jest w stanie osiągnąć równowagę dla tego samego poziomu użyteczności co poprzednio. Innymi słowy maksymalna użyteczność dostępnego koszyka dóbr jest taka sama.

2. efekt substytucyjny jest kreślony zmianą zapotrzebowania konsumenta wynikająca ze zmiany relacji cen przy założonym celowym efekcie dochodowym.

3. zerowy efekt dochodowy - mamy z nim do czynienia, gdy dochód realny konsumenta jest stały

4. efekt dochodowy - mamy z nim do czynienia, gdy relacje pomiędzy cenami na rynkach różnych dóbr są stałe, a konsument zmienia swoje zachowanie wyłącznie pod wpływem zmiany dochodu.

1. cena dobra Q_a wzrasta.

Cena wzrasta wobec tego dostępność Q₂ jest niższa. Dochód realny spada. Występuje efekt dochodowy

2. zmiana tylko jednej ceny oznacza, że zmienia się struktura cen towaru dostępnych na różnych rynkach. Należy zatem zakładać, że zmieniają się relacje cenowe i zmiana tych relacji wywoła też odpowiednie korekty zachowań konsumenckich. Występuje efekt substytucyjny.

Wyodrębnienie efektu substytucyjnego:

Zmiana relacji cen doprowadziła do spadku popytu zgłaszanego na rynku dobra Q_A, ta zmiana jest .... jego spadkiem o wielkość E₂. jednocześnie występuje wzrost popytu na rynku Q_B.

Efekt substytucyjny wyrażony spadkiem popytu E₂ jest zawsze ujemny. Wystąpił efekt dochodowy ( wynika ze zmiany dochodu realnego przy tej samej relacji ceny).

Efekt dochodowy jest ujemny - popyt spada wskutek spadku dochodu realnego. Taka relacja jest charakterystyczna dla różnych dóbr należących do dóbr normalnych. W danym układzie efekt dochodowy jako ujemny sumuje się z ujemnym efektem substytucyjnym, co oznacza, że w przypadku danego dobra konsument ograniczy jego zakup z dwóch powodów:

1. w wyniku spadku dochodu realnego

2. w wyniku efektu substytucyjnego

Dobro niższego rzędu

W tym przypadku mamy do czynienia z dodatnim efektem dochodowym. Oznacza to, że w skutek spadku dochodu realnego konsumenci zwiększą zapotrzebowanie na rynku dobra, którego cena wzrosła. Zapotrzebowanie to może być w części lub w całości i z nadwyżką kompensowane ujemnym efektem substytucyjnym. Jeżeli kompensacja występuje z nadwyżką to mamy do czynienia tylko z dobrem niższego rzędu. Jeśli natomiast dodatni efekt dochodowy zostanie tylko w części skompensowany wtedy wzrost ceny generalnie spowoduje wzrost popytu i wystąpi tzw. przypadek Giffena.

EFEKTYWNOŚĆ ALOKACJI W GOSPODARCE

Efektywność alokacji może i musi być rozpatrywana w kontekście funkcjonowania mechanizmu rynkowego oraz w ramach mechanizmów decyzyjnych określających gospodarowanie w granicach konkretnego podmiotu gospodarującego ( przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe). Konieczność ta wynika stąd, że problem alokacji zasobów istnieje w skali całej gospodarki i w skali pojedynczego przedsiębiorstwa.

Zasady efektywnej alokacji i prawidłowości opisuje model oparty na krzywej transformacji. Założenia modelu:

• dany podmiot wytwarza dwa dobra. Zasoby, które mogą być użyte do wytworzenia tych dóbr są wielkością stałą oraz funkcjonuje zasada efektywnego wykorzystania zasobów, która mówi, że zasoby są wykorzystywane do danego celu zgodnie z najlepszą wiedzą podmiotu gospodarującego.

Sam proces gospodarowania może być rozpatrywany z dwóch punktów widzenia:

1. z punktu widzenia ograniczonej możliwości alokacyjnej zasobów

2. z punktu widzenia prawa malejącego przyrostu produkcji zwiększonej

ad 1)

Krzywa transformacji - zbiór punktów, które wyznaczają zestawy dóbr możliwe do wykorzystania przy stałej ilości zasobów użytych w tym celu i spełnieniu zasady efektywnego wykorzystania zasobów

Wnioski:

Krzywa transformacji jest ............. ponieważ w danym przypadku wynika to z ograniczonej mobilności - nie wszystkie zasoby w jednakowym stopniu nadają się do realizacji danych celów. Linia ta zostaje wyznaczona w przypadku, gdy zasoby są stałe. Jeśli zasoby ulegną zwiększeniu to możliwości wytwórcze ulegną zwiększeniu, co oznacza, że linia transformacji przesunie się w prawo.

W związku z krzywą transformacji sformułowane są dwa prawa:

1. prawo malejącego przyrostu produkcji zwiększonej

2. prawo rosnącego kosztu alternatywnego

ad 1) Przy założeniu wzrostu zasobów pełnego i w pełni efektywnego w miarę rezygnacji z kolejnej jednostki produkcji dobra. A uzyskane dzięki temu przyrosty produkcji dobra B będą malały.

ad 2) Przy założeniu stałości zasobów pełnego i w pełni efektywnego ich wykorzystania w miarę wzrostu produkcji dobra o kolejną jednostkę wynikające z relacji zasobów spadki produkcji dobra, a które stanowią koszt alternatywny - będą rosły.

Pozazasobowe czynniki zwiększające możliwości wytwórcze w gospodarce:

• odkrycia w zakresie nowych technologii - używających produktów, surowców, które dotychczas nie były używane względnie oszczędzających zasobów

• czynniki zmniejszające ryzyko w gospodarce ( instytucjonalne)

• wzrost możliwości produkcji wynikające ze społecznego podziału pracy i specjalizacji

• wprowadzenie pieniądza w gospodarce

• wykorzystanie przewag komperatywnych

Możliwości produkcyjne w gospodarce.

Wynikają z prawa malejącej produktywności.

www.student.e-tools.pl

Q_B

E U₁

C_a

E

U₂

Q_A

Q_B

D₂^´

E

E₁

D₂ E₂ E E₂ U₁

E_d Q_A

Q_A^W

Z₁

100

Z₂

Zas = const.

Q_B^W

Q_A

₁

₁

1B 2B Q_B

---