WŁAŚCIOWOŚCI FIZYCZNE GLEB
-gęstość gleby (ciężar właściwy)-stosunek masy stałej fazy gleby do jej objętości (w kg/m3 lub g/cm3), na gęstość wpływa udział różnych minerałów, jak również zawartość materii organicznej;
Gęstość charakteryzuje tylko fazę stałą utworu glebowego, dlatego jej wartość jest stała dla danego utworu. Gęstość glebowych utworów mineralnych waha się w granicach od 2, 40 do 2,80 g x cm-3 i najczęściej wynosi ok. 2,65 g x cm-3, a w organicznych od 1,55 do 2,42 g x cm-3.-gęstość objętościowa (ciężar objętościowy)-stosunek suchej masy utworu glebowego do jego objętości w stanie maksymalnego nasycenia wodą, z zachowaniem naturalnej struktury, wartość gęstości objętościowej zależy od zawartości w utworach glebowych materii organicznej;
-porowatość- stosunek objętości porów, czyli wolnych przestrzeni, do całkowitej objętości utworu; wyrażony w procentach objętości lub ułamku dziesiętnym;
Porowatość warunkuje stosunki powietrzno-wodne gleb. Charakteryzuje się ją zazwyczaj nie tylko ilościowo czy określeniem porowatości ogólnej, ale i wielkoscią porów. Wyróżniamy pory:
-duże -makropory (średnica ponad 30 mikrometrów),
-średniej wielkości- mezopory (0,2-30mikrometrów),
-najdrobniejsze- mikropory (poniżej 0,2mikrometrów);
W mikroporach powietrze i woda poruszają się swobodnie, w przeciwieństwie do mezo- i mikroporów, w których ruch powietrza jest utrudniony, a ruch wody polega na powolnym przemieszczaniu się pod wpływem sił kapilarnych. Właściwości gleby zależą więc w dużym stopniu, między innymi, od przestrzennego rozmieszczenia fazy stałej.
-zwięzłość- siła z jaką cząstki gleby są ze sobą spojone; zależy od składu granulometrycznego, zawartości i jakości koloidów, ilości materii organicznej, struktury i zawartości wody; wyróżniamy: gleby bardzo lekkie (luźne), gleby lekkie (słabo zwięzłe), gleby średnie (średnio zwięzłe), gleby ciężkie (bardzo zwięzłe);
-przylepność (lepkość)- zdolność przylegania gleby do powierzchni wszelkich przedmiotów; zależy od składu granulometrycznego , od wilgotności gleby i jej strukturalności;
Gleby suche nie wykazują przylepności. W miarę wzrostu zawartości wody w glebie przylepność jej wzrasta, ale tylko do określonej wilgotności, różnej dla różnych gleb, a po osiągnięciu optimum maleje.
-plastyczność- właściwość utworu glebowego polegająca na zmianie jego kształtu pod wpływem sił zewnętrznych i zachowaniu nadanego kształtu po ustaniu działania tych sił;
Wszystkie utwory glebowe w stanie suchym zachowują się bądź jak ciała sztywne, kruszące się przy odpowiednim nacisku, bądź jak ciała sypkie. Utwory sypkie to te, które nie zawierają w swoim składzie koloidów lub mają ich minimalne ilości, są to przede wszystkim utwory żwirowe, piaski luźne i słabogliniaste.
-pęcznienie- zjawisko zwiększania objętości utworu glebowego pod wpływem pochłaniania wody,
-kurczenie- zmniejszanie objętości przy wysychaniu,
Pęcznienie i kurczenie występuje tylko w utworach glebowych plastycznych, w utworach zawierających odpowiednia ilość koloidów, głównie z grupy montmorylitu i illitu. Zmiany objętości występują przede wszystkim w ciężkich madach, czarnych ziemiach, wytworzonych z glin ciężkich i iłów, w rędzinach ciężkich, glebach mułowo-torfowych, murszowo-torfowych, torfowych i gytiowych.
pęcznienia i kurczenia przyczyniają się do postępowania procesu murszenia.
-pulchność-
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB
Gestość-zależy od składu mineralnego i zawartości próchnicy:
- gleby mineralne: 2,65 - 2,80
- gleby organiczne: 1,40 - 2,00
Porowatość gleby zależy od:
-czynników wewnętrznych: skład ziarnowy, zawartość próchnicy,
tekstura i struktura gleby, fauna glebowa, ilość korzeni
-czynników zewnętrznych: klimat (wilgotność, temperatura),
zabiegi agrotechniczne
Zwięzłość- zależy od: składu granulometrycznego, struktury, wilgotności, zawartości koloidów i próchnicy
LEPKOŚĆ GLEBY- Zależy od składu granulometrycznego, wilgotności, struktury gleby i jej rodzaju. Gleba uzyskuje lepkość dopiero po osiągnięciu pewnego stanu uwilgotnienia.
METODY OZNACZANIA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH GLEB
GĘSTOŚĆ GLEBY-Gęstość właściwa (fazy stałej)
γ = Ms / Vs [g/cm3]
Ms - masa próbki suchej
Vs - objętość próbki suchej
POROWATOŚĆ GLEBY
Po = (Vp / V)*100% [%]
Vp - objętość przestrzeni wolnych w glebie zajętych
przez powietrze i wodę
V - całkowita objętość gleby
PLASTYCZNOŚĆ GLEBY - Wskaźnik plastyczności Wp = Ly - Lp
Zwięzłość- Miarą zwięzłości jest spójność.
Pęcznienie gleb P = (Pmax - V) / V
jest to stosunek przyrostu objętości gleby maksymalnie spęczniałej
Pmax do jej początkowej objętości
Kurczenie się gleb K = (V - Vmin) / V
Vmin oznacza minimalna objętość gleby uzyskiwaną wówczas,
gdy osiąga ona wilgotność odpowiadającą granicy skurczu
WŁAŚCIOWOŚCI FIZYCZNE GLEB
-gęstość gleby (ciężar właściwy)-stosunek masy stałej fazy gleby do jej objętości (w kg/m3 lub g/cm3), na gęstość wpływa udział różnych minerałów, jak również zawartość materii organicznej;
Gęstość charakteryzuje tylko fazę stałą utworu glebowego, dlatego jej wartość jest stała dla danego utworu. Gęstość glebowych utworów mineralnych waha się w granicach od 2, 40 do 2,80 g x cm-3 i najczęściej wynosi ok. 2,65 g x cm-3, a w organicznych od 1,55 do 2,42 g x cm-3.-gęstość objętościowa (ciężar objętościowy)-stosunek suchej masy utworu glebowego do jego objętości w stanie maksymalnego nasycenia wodą, z zachowaniem naturalnej struktury, wartość gęstości objętościowej zależy od zawartości w utworach glebowych materii organicznej;
-porowatość- stosunek objętości porów, czyli wolnych przestrzeni, do całkowitej objętości utworu; wyrażony w procentach objętości lub ułamku dziesiętnym;
Porowatość warunkuje stosunki powietrzno-wodne gleb. Charakteryzuje się ją zazwyczaj nie tylko ilościowo czy określeniem porowatości ogólnej, ale i wielkoscią porów. Wyróżniamy pory:
-duże -makropory (średnica ponad 30 mikrometrów),
-średniej wielkości- mezopory (0,2-30mikrometrów),
-najdrobniejsze- mikropory (poniżej 0,2mikrometrów);
W mikroporach powietrze i woda poruszają się swobodnie, w przeciwieństwie do mezo- i mikroporów, w których ruch powietrza jest utrudniony, a ruch wody polega na powolnym przemieszczaniu się pod wpływem sił kapilarnych. Właściwości gleby zależą więc w dużym stopniu, między innymi, od przestrzennego rozmieszczenia fazy stałej.
-zwięzłość- siła z jaką cząstki gleby są ze sobą spojone; zależy od składu granulometrycznego, zawartości i jakości koloidów, ilości materii organicznej, struktury i zawartości wody; wyróżniamy: gleby bardzo lekkie (luźne), gleby lekkie (słabo zwięzłe), gleby średnie (średnio zwięzłe), gleby ciężkie (bardzo zwięzłe);
-przylepność (lepkość)- zdolność przylegania gleby do powierzchni wszelkich przedmiotów; zależy od składu granulometrycznego , od wilgotności gleby i jej strukturalności;
Gleby suche nie wykazują przylepności. W miarę wzrostu zawartości wody w glebie przylepność jej wzrasta, ale tylko do określonej wilgotności, różnej dla różnych gleb, a po osiągnięciu optimum maleje.
-plastyczność- właściwość utworu glebowego polegająca na zmianie jego kształtu pod wpływem sił zewnętrznych i zachowaniu nadanego kształtu po ustaniu działania tych sił;
Wszystkie utwory glebowe w stanie suchym zachowują się bądź jak ciała sztywne, kruszące się przy odpowiednim nacisku, bądź jak ciała sypkie. Utwory sypkie to te, które nie zawierają w swoim składzie koloidów lub mają ich minimalne ilości, są to przede wszystkim utwory żwirowe, piaski luźne i słabogliniaste.
-pęcznienie- zjawisko zwiększania objętości utworu glebowego pod wpływem pochłaniania wody,
-kurczenie- zmniejszanie objętości przy wysychaniu,
Pęcznienie i kurczenie występuje tylko w utworach glebowych plastycznych, w utworach zawierających odpowiednia ilość koloidów, głównie z grupy montmorylitu i illitu. Zmiany objętości występują przede wszystkim w ciężkich madach, czarnych ziemiach, wytworzonych z glin ciężkich i iłów, w rędzinach ciężkich, glebach mułowo-torfowych, murszowo-torfowych, torfowych i gytiowych.
pęcznienia i kurczenia przyczyniają się do postępowania procesu murszenia.
-pulchność-
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB
Gestość-zależy od składu mineralnego i zawartości próchnicy:
- gleby mineralne: 2,65 - 2,80
- gleby organiczne: 1,40 - 2,00
Porowatość gleby zależy od:
-czynników wewnętrznych: skład ziarnowy, zawartość próchnicy,
tekstura i struktura gleby, fauna glebowa, ilość korzeni
-czynników zewnętrznych: klimat (wilgotność, temperatura),
zabiegi agrotechniczne
Zwięzłość- zależy od: składu granulometrycznego, struktury, wilgotności, zawartości koloidów i próchnicy
LEPKOŚĆ GLEBY- Zależy od składu granulometrycznego, wilgotności, struktury gleby i jej rodzaju. Gleba uzyskuje lepkość dopiero po osiągnięciu pewnego stanu uwilgotnienia.
METODY OZNACZANIA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH GLEB
GĘSTOŚĆ GLEBY-Gęstość właściwa (fazy stałej)
γ = Ms / Vs [g/cm3]
Ms - masa próbki suchej
Vs - objętość próbki suchej
POROWATOŚĆ GLEBY
Po = (Vp / V)*100% [%]
Vp - objętość przestrzeni wolnych w glebie zajętych
przez powietrze i wodę
V - całkowita objętość gleby
PLASTYCZNOŚĆ GLEBY - Wskaźnik plastyczności Wp = Ly - Lp
Zwięzłość- Miarą zwięzłości jest spójność.
Pęcznienie gleb P = (Pmax - V) / V
jest to stosunek przyrostu objętości gleby maksymalnie spęczniałej
Pmax do jej początkowej objętości
Kurczenie się gleb K = (V - Vmin) / V
Vmin oznacza minimalna objętość gleby uzyskiwaną wówczas,
gdy osiąga ona wilgotność odpowiadającą granicy skurczu