POMYSŁ NA WŁASNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ

Rozwijająca się cały czas gospodarka stwarza szanse do coraz większego rozwoju przedsiębiorczości. Motywy założenia własnej firmy są różne. Na podstawie przeprowadzonych badań (badania przeprowadzone na grupie 230 osób rejestrujących działalność gospodarczą w EDG w urzędzie miasta Krakowa) można stwierdzić, że do najczęstszych z nich można zaliczyć:

• dążenie do usamodzielnienia się,

• chęć wykazania się pracą „na swoim”,

• spełnienie ambicji zawodowych,

• chęć zrobienia „dobrego interesu”,

• problemy ze znalezieniem pracy „na etacie”.

Pierwsze pytanie jakie należy sobie zadać chcąc rozpocząć działalność gospodarczą, dotyczy przedmiotu tej działalności, czyli czym chcielibyśmy się zająć w jej ramach. W jakim sektorze gospodarki wystartować produkcji, handlu czy też usługach? Decyzja o tym, co robić w ramach uruchamianej działalności gospodarczej, należy do przedsiębiorcy. Działalność produkcyjna (wytwórcza) prowadzona jest głównie w przemyśle, pozostałe dziedziny gospodarki przede wszystkim opierają się na świadczeniu różnych usług.

Pomocą przy określaniu rodzaju działalności może służyć Polska Klasyfikacja Działalności (PKD). Dokonując bowiem zgłoszenia naszej działalności w odpowiedniej instytucji, należy określić przedmiot działalności na podstawie tej właśnie klasyfikacji.

Istotne dla realizacji pomysłu założenia własnej firmy są kwalifikacje i umiejętności zawodowe, które posiada się lub zamierza posiąść w najbliższym czasie.

Przykłady karier wielu biznesmenów wskazują, że sukces ich przedsięwzięcia tkwił w trafnym pomyśle i właściwym rozpoznaniu potrzeb rynku.

ŹRÓDŁA POMYSŁÓW

Źródeł inspiracji na własny biznes - według badań ankietowych przeprowadzonych wśród przedsiębiorców w Wielkiej Brytanii - najczęściej poszukuje się wśród:

• Doświadczeń zdobytych w pracy (przejście na samozatrudnienie) (45%),

• Własnych zainteresowań, hobby (16%),

• Przypadkowych sytuacji (11%),

• Sugestii (7%),

• Biznesu rodzinnego (6%),

• Edukacji, kursów, przekwalifikowań (6%),

• Rozmów z przyjaciółmi i krewnymi (5%),

• Innych źródeł (4%)

Źródło: Przedsiębiorczość i rozwój firmy, Jan Targalski (pod redakcją), Kraków 1999

1. Sygnały płynące z rynku

Niezmienną i niepodważalną istotą pomysłu na własną działalność gospodarczą jest odpowiedź na sygnały płynące z rynku. Każde dostarczanie produktów bądź usług zawsze jest zaspokajaniem konkretnych potrzeb ich odbiorców. Jeżeli klient nie będzie odczuwał braku, który może zaspokoić nasz wyrób, to z całą pewnością nie znajdzie on nabywcy.

Usługi to pozaprzemysłowa działalność gospodarcza, mająca na celu bezpośrednie zaspokajanie potrzeb klientów. Można je podzielić na:

a) materialne (produkcyjne), do których zalicza się np.:

• naprawy, remonty, konserwacje,

• łączność (np. firmy oferujące usługi telekomunikacyjne lub dostęp do Internetu),

• handel,

• transport (np. spedycja, korporacje taxi),

b) niematerialne (nieprodukcyjne), do nich zalicza się:

• naukę (np. firmy farmaceutyczne opracowujące receptury nowych leków),

• oświatę (np. korepetycje, szkoły językowe, kursy),

• kulturę i sztukę (np. galerie, malowanie portretów, plakatów),

• administrację państwową, ochronę porządku publicznego,

• finanse, ubezpieczenia (np. biura rachunkowe, towarzystwa ubezpieczeniowe),

• ochronę zdrowia, opiekę społeczną, kulturę fizyczną (np. prywatne kliniki, kluby, siłownie).

W ostatnich latach rozwinęły się firmy świadczące usługi przez Internet, np. sklepy internetowe czy firmy funkcjonujące tylko wirtualnie. Cała ich działalność odbywa się w sieci, klienci nie mają z nimi bezpośredniego kontaktu. Przedsiębiorstwa te często nie mają nawet biur, choć naiwnością byłoby sądzić, że nie wymagają żadnego fizycznego miejsca do działania. Trzeba przecież gdzieś postawić komputer, a sklep internetowy musi mieć magazyn na sprzedawane towary, nawet jeśli cała działalność odbywa się w domu przedsiębiorcy. Musi on posiadać specjalistyczne umiejętności i stały dostęp do Internetu.

Działalność handlową z kolei możemy podzielić na:

• hurtową - polegającą na zakupie dużych ilości towarów u producentów (lub innych hurtowników) i zaopatrywaniu w nie handlu detalicznego lub innych odbiorców,

• detaliczną - polegającą na zakupie towarów i odsprzedawaniu ich bezpośrednim konsumentom.

Na rynku coraz częściej spotyka się firmy łączące działalność hurtową i detaliczną. Nowoczesny handel wiąże się też coraz częściej z usługami transportowymi, np. z dostarczaniem nabytego towaru do domu.

Obserwując uważnie rynek nietrudno zauważyć, że coraz więcej firm nie poprzestaje na jednym - łączą produkcję z handlem, handel z usługami, produkcję z usługami lub produkcję z handlem i usługami.

Przykłady niekonwencjonalnych pomysłów na własny biznes

Rodzaj działalności	Charakterystyka
Agencja pośrednicząca w poszukiwaniu opiekunek dla dzieci i osób starszych	Do prowadzenia działalności wystarczą pokój i telefon. Szanse na sukces są ogromne, zwłaszcza jeśli kandydatki są profesjonalnie weryfikowane. Zazwyczaj agencja zarabia-ją od 300 do 1 000 zł plus VAT jednorazowo za każde pośrednictwo. Może to być również określony procent od pierwszej wypłaty opiekunki (30-60% tj. ok.400 zł). Duży potencjał mają miasta średniej wielkości, w których brakuje takich agencji, a ludzie obawiają się zatrudnienia opiekunki bez rekomendacji. W takich miasta w ciągu miesiąca przy-gotowuje się kilkanaście transakcji. Największe warszaw-skie agencje obsługują w tym czasie 20-30 klientów.
Sklep ze zdrową żywnością	Założenie sklepu ze zdrową żywnością jest dobrą propozycją dla osób liczących na stałe, acz nie za wysokie dochody. Właściciel powinien być trochę pasjonatem. Obroty są niż-sze niż w sklepach spożywczych, ale sklep z ugruntowaną pozycją może liczyć na wiernych klientów. Uruchomienie niewielkiego (60 m2) sklepu to wydatek co najmniej 40-50 tys. zł plus koszty zakupu towaru. W zamian można liczyć na 3-4 tys. miesięcznej pensji dla właściciela i ok. 2 tys. zł dla pracownika.
Wypożyczalnia rowerów górskich na telefon	Wypożyczenie roweru kosztuje ok. 35 zł dziennie i zawiera dostarczenie roweru do wskazanego przez klienta miejsca. Jedynym kosztem uruchomienia wypożyczalni jest kupno rowerów. Jeden kosztuje ok. 1 000 zł, droższe szybko by się nie zwróciły, natomiast do tańszych klienci mogliby się zrazić. Według szacunków w sezonie firma może osiągnąć nawet 50 tys. zł przychodów.
Uruchomienie hot spota	Hot spot to miejsce, dzięki któremu można skorzystać z do-stępu do internetu w technologii bezprzewodowej Wi-Fi. Jedną z jej zalet jest to, że w miejscu, gdzie podciągnięte jest łącze stałe, uruchomienie takiego punktu trwa kilkana-ście minut. Potrzebne jest do tego urządzenie umożliwiające bezprzewodowy dostęp do sieci. To powoduje, że w Polsce obok potentatów, jakimi są operatorzy GSM, hot spoty uru-chamiają małe firmy, nawet prywatne osoby. Na koniec ubiegłego roku liczbę takich punktów szacowano na ok. 100, obecnie jest ich już blisko 500. Firma K3, kilka miesię-cy temu uruchomiła hot spota w prowadzonym przez siebie sklepie ze sprzętem komputerowym w Warszawie. Klienci mogą korzystać tam z internetu bezpłatnie. Firma zainwe-stowała 700 zł.
Restaurowanie starych mebli	Aby zająć się odnawianiem starych mebli potrzebne są odpowiednie umiejętności, cierpliwość i ok. 5 tys. zł. Szans na powodzenie takiego biznesu upatruje się w rosnącym prywatnym imporcie używanych mebli z Zachodu, gdzie koszty renowacji są kilkakrotnie wyższe, i coraz większą w Polsce modą na meble z okresu międzywojennego. Do wystartowania wystarczy niewielki lokal, najprostsze narzę-dzia stolarskie i materiały, których na rynku nie brakuje. Potrzebne są tylko zdolności manualne, podstawowa wiedza stolarska i cierpliwość. Ile można zarobić? To zależy od liczby zleceń, po zadomowieniu się na rynku miesięcznie można zarobić około 3 tys. zł.
Parking strzeżony	W niektórych rejonach dużych miast ciągle brakuje parkin-gów strzeżonych. Inwestycja w ogrodzenie i postawienie budki ze szlabanem to wydatek co najmniej 20-30 tys. zł. Kluczem do powodzenia są znalezienie dobrej lokalizacji i niższe stawki niż na sąsiednich parkingach. Miesięczny abonament na parkingu pod gołym niebem kosztuje od 150 do 250 zł. Przy stu samochodach miesięczne przychody parkingu powinny wynosić od 15 do 25 tys. zł.
Niszczenie danych z komputerów	Afera z wyciekiem dysków komputerowych z danymi z MSZ zwróciła uwagę na konieczność skutecznego niszczenia po-ufnych informacji z komputerowych dysków. W firmie Assa Poland, która m. in. sprzedaje urządzenia do niszczenia da-nych, handlowcy przyznają, że rynek dopiero się tworzy. Potencjalni klienci to: banki, kancelarie prawne. Najtańsze przenośne urządzenie niszczące pliki w Assa kosztuje ok. 3 tys, dolarów. Aby je kupić, nie trzeba mieć żadnego pozwolenia i potem można próbować przekonać potencjal-nych klientów do skorzystania z usługi. Nie ma jeszcze zbyt wielu takich firm, a liczba komputerów stale rośnie. Usługa taka kosztuje 200-400 zł netto.
Produkcja naklejek na papierosy	W angielskich pubach można kupić dowcipne naklejki na paczki papierosów. Służą one do zakrywania napisów ostrzegających przed szkodliwymi skutkami palenia. Koszt wyprodukowania jednej naklejki to 10 groszy. Do rozkręce-nia interesu nie potrzeba wiele - komputer z programem graficznym, pomysły na satyryczne teksty i rysunki oraz kilka tysięcy złotych na pierwszą partię. Naklejki w kiosku czy pubie musiałyby kosztować 30-40 groszy, wtedy zaro-bek producenta nie przekraczałby 20-30 groszy na sztuce. Aby zarobić 5 tys. miesięcznie, wytwórca musiałby rozpro-wadzić przynajmniej 2-3 tys. blankietów składających się z dziesięciu nalepek. Ze zbytem nie powinno być problemu, zwłaszcza że papierosy pali 15 mln Polaków.
Agencja pocztowa	Uruchomienie agencji pocztowej w małej miejscowości to dobry pomysł na dodatkowy zarobek. Agencja pocztowa daje w miesiącu ok. 400 zł ryczałtu miesięcznie za ok. 4 godziny pracy dziennie. Aby uruchomić taki punkt, nie są wymagane duże nakłady. Umowę zawiera się z rejonowym urzędem pocztowym, który dostarcza potrzebny sprzęt, taki jak pieczęcie, wagi, druki czy datowniki. Trzeba tylko dys-ponować odpowiednim lokalem i mieć zarejestrowaną dzia-łalność gospodarczą. Oczywiście na większe zyski można li-czyć w dużych miastach, gdzie ruch jest większy i wtedy rozliczenia z pocztą prowadzone są na zasadach prowizyjnych.
Usługi medyczne w domu chorego	Do 15 zł za godzinę, tyle życzy sobie pielęgniarka w stolicy za opiekę nad chorym. Dobrym pomysłem jest więc urucho-mienie agencji pracy dla pielęgniarek, jeśli znalazłoby się w niej co najmniej 10 pracowników. Przy pobieraniu 2 zł prowizji od każdej godziny pracy właściciel agencji może za-robić 3 tys. zł miesięcznie. Rynek usług medycznych świad-czonych w domu chorego rośnie z roku na rok. Świadczenie takich usług jak zastrzyki, zmiana opatrunku, mierzenie ciśnienia czy pobieranie krwi w domu pacjenta nie wymaga wysokich nakładów. Jest to jedynie koszt ogłoszeń, sprzętu, telefonu i ewentualnie samochodu, więc do uruchomienia takiej działalności potrzeba najwyżej 20 tys. zł. Później koszty będą malały, agencja nie będzie bowiem zmuszona wydawać na kosztowny marketing, bo zadziała rekomendacja pacjentów.
Biuro turystyki specjalizowanej (organizującej polowania)	Klientami takiej firmy będą przede wszystkim Włosi, Niem-cy, Amerykanie i Hiszpanie. Na rozkręcenie biura potrzeba ok. 20 tys. zł. Niezbędne są również koncesje: na prowadze-nie działalności turystycznej oraz Ministerstwa Środowiska na organizowanie polowań. Największe koszty prowadzenia firmy stanowią ubezpieczenia. Polisę trzeba wykupić nie tyl-ko dla turysty. Ubezpieczona musi być też sama firma. Obowiązują takie same stawki jak w przypadku organizato-rów imprez wyjazdowych - minimalna stawka wynosi 5 tys. zł. Kolejne 3 tys. pochłaniają miesięczne opłaty za telefon, benzynę i umowy z nadleśnictwami. Przychody w sezonie mogą sięgnąć 10-12 tys. miesięcznie. Turysta płaci ok. 100 euro dziennie. W tej cenie ma zakwaterowanie, wyżywienie oraz przygotowanie łowisk.
Doradztwo finansowe	Jest to nowa dziedzina usług finansowych na której działa jeszcze niewiele firm. Z roku na rok oferta na rynku staje się bogatsza i nieprzejrzysta dla laików. Klienci będą więc szukali fachowców doradców, podobnie jak to się dzieje w ubezpieczeniach. Na rynku jest miejsce zarówno dla ma-łych firm doradczych w miastach od 50 do 100 tys. miesz-kańców, jak i dla sieci ogólnopolskich. Największe wydatki to: przeszkolenie dwóch - trzech pracowników, wynajem lo-kalu, jego wyposażenie oraz marketing. Wystartowanie z usługą wymaga zainwestowania co najmniej 50-6o tys. zł. Za pośrednictwo w udzieleniu jednego kredytu gotówkowe-go inkasujemy 100 zł, kredytu hipotecznego na kwotę 200 tys. zł - 1 500 zł.
Pośrednictwo w sprzedaży fotografii	Za pośredniczenie w sprzedaży fotografii agencja fotografi-czna zabiera połowę jej ceny, czyli od 75 do 250 zł. Zarobki są jednak nieregularne, wszystko zależy od liczby zleceń. Uruchomienie takiej formy wymaga kilkudziesięciu tysięcy złotych. Tyle wynosi kupno dobrego komputera, sprzętu i specjalistycznego oprogramowania. Do tego dochodzi utworzenie stron www i koszt stałego łącza. Dobrze prospe-rująca agencja musi być znana w środowisku, tylko wtedy może liczyć na dużą liczbę zleceń. Warto więc do kosztów jej uruchomienia doliczyć koszty reklamy, która jest kluczem do powodzenia przedsięwzięcia.
Firma usuwająca graffiti	Wyspecjalizowanych firm w tej branży na rynku w Polsce jeszcze nie ma. Aby uruchomić firmę, potrzebne jest co naj-mniej 50 tys. zł kapitału na zakupy narzędzi (szlifierki, tar-cze szlifierskie, drabiny, samochód pickap, rusztowania) oraz wynajem ludzi. Najtrudniej przekonać właścicieli nie-ruchomości do zabezpieczenia elewacji przed ponownym pomazaniem specjalną farbą antygraffiti. Jednorazowe po-malowanie 1 metra kwadratowego taką farbą kosztuje około 100 zł, a trzeba to zrobić 2-3 razy. Jeśli uda się upowszech-nić przekonać właścicieli kamienic, że opłaca się mieć czys-tą elewację, zamówienia powinny sypać się jak z rękawa.

2. Franchising

Franchising opiera się na odpłatnym użyczeniu przez przedsiębiorstwo istniejące - najczęściej posiadające ugruntowaną pozycję na rynku, znaną markę, sprowadzone towary i usługi - przedmiotu własnej działalności innemu przedsiębiorcy. Takie działanie zapewnia franchisobiorcy uzyskanie zaufania klientów już pozyskanych przez franchisodawcę.

Bieżące prowadzenie działalności, obsługa klientów pozostaje oczywiście w gestii podejmującego się takiej działalności. Zakres towarów, procesów i usług jaki może być użyczony zawsze jest różny i definiowany w umowie franchisingowej.

Należy zwrócić także uwagę, że franchisodawca za swoje usługi spodziewa się wynagrodzenia. Jest to przede wszystkim wynagrodzenia za korzyści, jakie uzyskuje inny przedsiębiorca korzystając z pozycji rynkowej przez niego wypracowanej. Stanowić to może także finansowanie wspólnych działań promocyjnych i reklamowych, które prowadzone są dla całej sieci franchisingowej a nie dla poszczególnych przedsiębiorstw.

Przykładem tego rodzaj współpracy są: sieć restauracji Mc Donalds, palarnie kawy „Pożegnanie z Afryką”, sieć „Kolporter” prowadząca sprzedaż prasy.

Decydując się na tego rodzaju współpracę należy liczyć się z koniecznością podziału wypracowanego zysku (prowizja) i z ograniczeniem samodzielności przedsiębiorcy w kształtowaniu indywidualnego wizerunku własnej firmy. Osiągnięty sukces gospodarczy - przez klientów - zawsze będzie identyfikowany z przedsiębiorcą, który jest założycielem sieci franchisingowej a nie z poszczególnymi firmami działającymi dla franchisodawcy.

3. Agencja i przedstawicielstwo

W umowie agencyjnej agent zobowiązuje się do zawierania umów w imieniu i na rachunek innej firmy. Współzależność tutaj jest tak duża, że prawo nie wymagana własnej działalności gospodarczej. Koszty organizacyjne funkcjonowania ponosi na ogół agent, który za swoją działalność uzyskuje prowizję.

Cechą odróżniającą franchisobiorcę od agenta jest to, iż agent nie działa we własnym imieniu i na własny rachunek.

Podobnie można zdefiniować przedstawiciela, który prowadząc własną działalność gospodarczą zobowiązuje się do reprezentowania interesów handlowych za umówioną wcześniej prowizję. Również przedstawiciel nie działa we własnym imieniu i na własny rachunek.

4. Założenie nowego przedsiębiorstwa, które jest ściśle związane z dotychczasowym miejscem pracy (samozatrudnienie)

Istotą tego rodzaju działalności jest usamodzielnienie się pracownika działającego przedsiębiorstwa, który wykorzystuje zasoby i doświadczenie uzyskane jako pracownik najemny. Potocznie w ekonomii mówi się o samozatrudnieniu. Dwa bardzo ważne pojęcia związane z samozatrudnieniem to:

• Spin-off jest to usamodzielnienie się pracownika, które odbywa się za zgodą i wiedzą jego dotychczasowego pracodawcy. Czasem działanie to może być nawet wspierane przez przedsiębiorstwo zatrudniające daną osobę (sponsorowanie).

• Split-off to usamodzielnienie się pracownika wbrew woli pracodawcy lub podczas jego niewiedzy.

Możliwe jest także usamodzielnienie się pracownika, które opiera się na strukturze organizacyjnej już istniejącej. Może to być wyodrębnienie z pierwotnej firmy bez uzyskania samodzielności prawnej lub nawet częściowy lub całościowy wykup przez nowych właścicieli prowadzący do powstania nowego, w pełni niezależnego przedsiębiorstwa.

Każdy kto zdecyduje się na podjęcie aktywności zawodowej na swój rachunek musi najpierw zadecydować czy będzie to:

• działalność wykonywana osobiście

czy

• pozarolnicza działalność gospodarcza.

Charakterystyka działalności wykonywanej osobiście:

1. istnieje pełne, nieograniczone prawo do wyboru czy osoba będzie wykonywała działalność osobiście czy też będzie osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą;

2. nie można jednocześnie być osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą i osobą wykonującą działalność osobiście;

3. może się jednak zdarzyć, że w danym roku podatkowym podatnik będzie np. najpierw osobą wykonującą działalność osobiście, a następnie osobą fizyczną prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą;

4. osoba wykonująca działalność osobiście nie podlega żadnym obowiązkom rejestracyjnym (ani w zakresie ewidencji działalności, ani podatkowej, ani ZUS); wszelkie czynności z zakresu ZUS i podatków (poza obowiązkiem rocznego rozliczenia) wypełnia za taką osobę jednostka organizacyjna na rzecz której świadczona jest osobista działalność;

5. wykonywanie działalności osobiście nie wyklucza osiągania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej w formie osoby prawnej (np. spółka z o. o.);

6. nie można wykonywać działalności osobiście na rzecz osób fizycznych;

7. działalność wykonywana osobiście jest kategorią występującą wyłącznie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;

8. najczęściej spotykaną formą „samozatrudnienia” jest osiąganie przychodów z tytułu osobistego wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieła, uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej lub przedsiębiorcy.

5. Przektałcenia i fuzje

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w ten sposób, opiera się na zmianie organizacyjno - prawnej już istniejącego bądź istniejących przedsiębiorstw. Może się ono sprowadzać do:

• połączenia dwóch lub więcej przedsiębiorstw przy czym wiąże się to z likwidacją dotychczasowych podmiotów,

• wydzieleniem część przedsiębiorstwa i wniesieniem go do nowozakładanego lub istniejącego już podmiotu gospodarczego.

Opisane powyżej formy reorganizacji przedsiębiorstw w końcowym etapie prowadzą do pojawienia się nowego podmiotu prawnego i organizacyjnego. Przykładem tego rodzaju działań może być prywatyzowanie przedsiębiorstw państwowych lub przekształcenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę akcyjną celem wprowadzenia jej do publicznego obrotu.

Zaletą rozpoczęcia działalności gospodarczej w ten sposób jest możliwość oparcia się na procesach, procedurach i zasobach już istniejących co zdecydowanie skraca czas konieczny do uzyskania niezbędnej „rutyny” i doświadczenia zapewniającego założoną jakość produkcji i świadczenia usług.

Ujemną stroną tego rodzaju przedsiębiorczości jest ograniczenie możliwości zmiany już istniejącego profilu produkcji lub świadczenia usług, który wymuszony jest praktyką firmy (firm) poprzedzającej założenie przedsiębiorstwa. Również procedura prawna, wymagana do tego rodzaj reorganizacji, jest skomplikowana i często wymaga zaangażowania specjalistów z kilku dziedzin - w zależności od wielkość przedsiębiorstwa i jego znaczenia na rynku.

---