Powtórzenie wiadomości kl. III - systematyka organizmów
Królestwa :
Bakterie
- nie posiadają jąder komórkowych tylko substancję jądrową - nukleoid
- jednokomórkowe
- samożywne lub cudzożywne
- pożyteczne : rozkładają martwą materię organiczną, oczyszczają wody
żyjące w symbiozie np. pomagają trawić pokarm w jelitach zwierząt, bakterie brodawkowe - azotowe w korzeniach roślin motylkowych wiążą wolny azot i wzbogacają roślinę i glebę w związki azotowe
- pasożyty wywołują choroby ludzi, zwierząt i roślin
Protisty - pierwotniaki i glony jednokomórkowe (grupa mieszana)
- jednokomórkowe
- samożywne lub cudzożywne
Grzyby : pleśniowe, kapeluszowe, drożdże
- cudzożywne
- mają ścianę komórkowa, ale nie posiadają chloroplastów
- fermentacja jako charakterystyczny sposób oddychania beztlenowego np. drożdży :
Glukoza → alkohol etylowy + dwutlenek węgla + energia
Rośliny
- glony wielokomórkowe
- mszaki - nie maja tkanek dlatego nie rosną do dużych rozmiarów, przechodzą cykl - przemianę pokoleń (gametofit i sporofit, w której dominuje gametofit), nie wytwarzają kwiatów, rozmnażają się bezpłciowo przez zarodniki, zapłodnienie uzależnione od wody, dlatego żyją w środowisku wilgotnym
- paprotniki - cykl przemiany pokoleń - pokolenie dominujące to sporofit, nie wytwarzają kwiatów, bezpłciowo rozmnażają się przez zarodniki, tkanki wystarczająco dobrze wykształcone, aby rosnąć dość wysoko (paprotniki kopalne), do zapłodnienia potrzebują wody, dlatego rosną w środowiskach wilgotnych
- nagonasienne to drzewa i krzewy iglaste, wytwarzają kwiaty, ale zalążki nie są niczym osłonięte -są umieszczone u nasady łuski szyszki, podobnie jak powstałe z zalążków po zapłodnieniu nasiona, zapłodnienie nie jest zależne od wody - zachodzi po zapyleniu pyłkiem w suchym powietrzu
- okrytonasienne: wytwarzają kwiaty, w których zalążki schowane są w słupku, a nasiona z nich powstałe w owocach, zapłodnienie niezależne od wody, doskonałe tkanki, które umożliwiły opanowanie wszystkich środowisk życia
- jednoliścienne, to trawy, cebulkowe, turzyce, mają kwiaty trójdzielne, nasiona jak ziarniak z bielmem, łodygi mają wiązki przewodzące rozmieszczone nieregularnie na całym przekroju, nie maja dużego przyrostu na grubość
- dwuliścienne, nasiona takie jak fasola, korzenie głównie palowe, kwiaty przeważnie cztero lub pięciodzielne, w przekroju łodygi tkanki umieszczone koncentrycznie (w pierścieniu), rosną na grubość
Zwierzęta:
- bezkręgowce: nie maja szkieletu wewnętrznego, narządy różnie wykształcone, nie utrzymują stałej temperatury ciała, należą do nich:
- gąbki
- jamochłony
- robaki płaskie i obłe
- pierścienice
- stawonogi
- skorupiaki,
- owady
- pajęczaki
- mięczaki
- szkarłupnie
- kręgowce: mają szkielet wewnętrzny z kostnym kręgosłupem, podobny schemat budowy ciała (głowa, tułów i wie pary kończyn , u większości ogon), różnie wykształcone układy narządów
- ryby - wodne, skrzela do wymiany gazowej, skóra z łuskami, pokryta śluzem, zmiennocieplne, jajorodne (u nielicznych jajożyworodność)
- płazy - ziemnowodne, rozmnażanie w środowisku wodnym, larwa żyje w wodzie, skóra pokryta śluzem, zmiennocieplne, płuca i skóra do wymiany gazowej, należą tu żaby, ropuchy, traszki, salamandry
- gady - lądowe lub wtórnie wodne, rozmnażanie na lądzie, jajorodne lub jajożyworodne, owodniowce, zmiennocieplne, wydalają kwas moczowy, skóra pokryta łuskami, tarczkami Lub kostną skorupą, należą do nich: żółwie, jaszczurki, węże, krokodyle
-ptaki - lądowe z przystosowaniami do latania, pływania, jajorodne (gniazdowniki lub zagniazdowniki pod względem stopnia samodzielności piskląt, owodniowce, stałocieplne
- ssaki - lądowe lub wtórnie wodne (wieloryby, delfiny i inne), nietoperze latają, stałocieplne, żyworodne (wyjątki to dziobak i kolczatka - jajorodne), owodniowce, łożyskowce lub torbacze, wydalają mocz (za wyjątkiem nietoperzy - kwas moczowy) najlepiej przystosowane do różnych środowisk życia
Ważną umiejętnością z tego działu jest wskazywanie cech przystosowujących gatunek do środowiska lub trybu życia (np. sposobu zdobywania pokarmu, poruszania się, wymiany gazowej itp. )
Musisz również umieć przyporządkować znane gatunki do grup systematycznych i odwrotnie - podać przedstawicieli różnych grup oraz uzasadnić cechami organizmu jego przynależność do grupy, np. określić dlaczego jaszczurka zwinka należy do gadów.