PORTUGALIA

1. Ustrój

• Stolica: Lizbona

• Powierzchnia: 92, 391 km2

• Liczba ludności: ok. 10 mln.

• Język urzędowy: portugalski

• Waluta: euro (wcześniej Escudo)

• Religia: katolicy(94%), protestanci(0.6%), ateiści (4%)

• 2 IV 1976 - konstytucja Portugalii, 1997 r. nowelizacja poszerzająca uprawnienia regionów

• Republikańska forma państwa, demokratyczne państwo prawa

• Państwo unitarne; 2 regiony autonomiczne: Azory i Madera

• Forma wykonywania władzy politycznej: demokracja przedstawicielska

• Dualistyczny model władzy

• Trójpodział władzy

2. Prezydent

• Gwarant niepodległości i jedności narodowej

• Dba o prawidłowe funkcjonowanie instytucji demokratycznych

• Najwyższy Dowódca Sił Zbrojnych

• Kadencja: 5 lat

• Prawo do zdymisjonowania rządu

• Prawo do powołania rządu i rozwiązywania Zgromadzenia Rep

• Władza hamowania

• Stanowcze veto w stos. do aktów rządowych

• Veto ze wzgl. na niekonstytucyjność normy pr.

• Strażnik konstytucji: swoboda podejmowania decyzji; dyskrecjonalność uprawnień

3. Zgromadzenie Republiki

• Jednoizbowy parlament

• 230-235 deputowanych

• Kadencja: 4 lata

• 4 roczne „sesje legislacyjne”

• Przewodniczący

• Organ pomocniczy: prezydium polityczne:

Kompetencje

• Uchwalanie zmian w konstytucji

• Ustawodawcze: udzielanie rządowi upoważnień ustawodawczych; uchwalenie budżetu oraz ustaw dot. planów narodowych

• Kontrolne

• Wzgl. innych organów: zatwierdzanie programu rządowego; głosowanie o wotum nieufności; udział w wyborze organów państwowych

4. Rząd

• Organ kierowniczy w dziedzinie ogólnej polityki państwa

• Najwyższy organ administracji publicznej

• W ramach struktury rządu tworzy się Radę Ministrów (premier, wicepremierzy, ministrowie), sekretarze stanu, podsekretarze.

• Nie można łączyć mandatu posła i ministra

Funkcje rządu

• Polityczne: kontrasygnata aktów prezydenta; negocjowanie umów międzynarodowych; przedstawianie ZR propozycji ustaw i uchwał; ustalenie kierunków rozwoju polityki państwa w dziedzinie gospodarczej, fiskalnej

• Ustawodawcze: dekrety z mocą ustawy

• Administracyjne: organizacja służb administracyjnych; nadzór nad administracją rządową

Podział administracyjny

• 18 dystryktów kontynentalnych

• Najmniejsza jednostka administracyjna: gmina (w dosł. tłum. parafia)

• W 1998 r. odrzucono tu w referendum propozycję utworzenia ośmiu samorządowych regionów, dlatego jedynie Azory i Madera posiadają (od 1976 r.) status autonomiczny.
  W Portugalii właściwej istnieje jedenaście regionów historyczno-geograficzne, które dla potrzeb unijnej statystyki zgrupowano w pięciu regionach NUTS 2.

5. Regiony

• Kompetencje regionów autonomicznych ograniczone są warunkami

• Zgodność z konstytucja i ustawami

• Regiony nie mogą wkraczać w kompetencje państwa

• Władzę centralną w regionach autonomicznych reprezentuje minister mianowany przez prezydenta

• Regiony autonomiczne mają stałe przedstawicielstwa przy UE.

6. Dystrykty

• Kraj jest podzielony na 16 dystryktów. Ich organami władzy są zgromadzenie dystryktu złożone z radnych gmin, merów i przedstawicieli parafii, jego biuro i rada konsultacyjna, której przewodzi mianowany przez rząd gubernator.

• Rada dystryktu składa się z czterech kompetentnych obywateli wybranych przez ministrów planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz spraw wewnętrznych.

7. Samorząd gminny

• ORGANY WŁADZY: zgromadzenie gminne (assembleia municipal) i wybierany
  w powszechnym głosowaniu organ wykonawczy (câamara municipial) składający się z mera i zastępców. W skład zgromadzeń gminnych wchodzą przewodniczący organów wykonawczych parafii oraz radni wybierani w liczbie odpowiadającej potrójnej liczbie członków organu wykonawczego gminy. Zgromadzenie gminne może powołać radę konsultacyjną (conselho municipial), gwarantującą właściwą reprezentację organizacji gospodarczych, społecznych, kulturalnych i zawodowych.

• Dochody gminy w ponad 40% pochodzą z subwencji

• Istnieje 308 gmin, z czego 278 na kontynencie.

• Status gmin (concelho) jest zróżnicowany. Ustawa wyróżnia gminy miejskie i wiejskie, a dalej gminy miejskie, w zależności od liczby mieszkańców dzieli według kryteriów ekonomicznych i finansowych. Natomiast trzy grup gmin wiejskich określone są przez progi liczby ludności: 30 tys. i 55 tys.

8. Parafie

• Władze przedstawicielskie parafii wyłaniane są wyborach powszechnych i ze swego grona wybierają w tajnym głosowaniu organ wykonawczy. Posiadają budżet, majątek. Ich kompetencje to prowadzenie usług stanu cywilnego i ochrona posiadanego dziedzictwa.

• Istnieje 4251 parafii (z tego 204 na wyspach)

• Lizbona i Porto rządzone są na podstawie ustaw metropolitalnych.

• Nad samorządem sprawuje nadzór gubernator dystryktu i Izby Obrachunkowe. Władze centralne aprobują też plany kierunkowe rozwoju lokalnego

***************************************************************************

• SYSTEM KONSTYTUCYJNY PORTUGALII; ANNA JABŁOŃSKA, WYDAWNICTWO SEJMOWE, W-WA 2002

• M. Halamska, Rozwój wiejski w Portugalii w latach 1986-2000, Warszawa 2005

• www.portugalia.online.net

• www.portugalia.net.pl

• www.cm-lisboa.pt/turismo/

• www.portugal.com

---