14.
Co to jest otoczenie organizacji?
Otoczenie organizacji, to co jest na zewnątrz organizacji i oddziałuje na nią pośrednio lub bezpośrednio. Między organizacją a otoczeniem następuje wymiana energii (zasileń materialnych) i informacji to znaczy wytwarzane przez organizacje produkty (dobra, usługi) przyjmowane są (odpłatnie lub nie) przez otoczenie, które w zamian za to zaopatruje organizację w materialne i niematerialne czynniki, umożliwiające jej kontynuowanie lub rozszerzenie działalności. Główną zasadą jest równowaga, czyli ekwiwalentność tej wymiany. To znaczy organizacja musi zaspokajać potrzeby otoczenia, a otoczenie potrzeby organizacji - systemy organizacyjne muszą się dostosować do zmiennych potrzeb i wymagań otoczenia oraz warunków działania jakie ono stwarza. Ponadto otoczenie przenika organizację na wiele sposobów, a współpraca z organizacją prowadzi do jej wzajemnego przenikania się. Dla zarządzających organizacjami otoczenie jest źródłem niepewności, ponieważ mają ograniczone możliwości oddziaływania na nie.
Jakie wyróżnia się rodzaje otoczeń?
Wyróżniamy otoczenie:
ogólne (dalsze, niespecyficzne) i zadaniowe (bliższe, specyficzne)
stabilne, zmienne, burzliwe (turbulentne)
Otoczenie ogólne to takie, które jest identyczne dla wszystkich organizacji funkcjonujących na danym terenie. Otoczenie ogólne analizujemy posługując się formułą PESTEM.
P- otoczenie prawno polityczne (z niego pochodzą normy prawne regulujące funkcjonowanie organizacji)
E- ekonomiczno finansowe (to rynki, w których organizacja uczestniczy: wytwarzanych i nabywanych dóbr i usług, pracy i kapitału)
S- społeczno kulturowe (obejmuje strukturę społeczną (zawodową, wiekową, dochodową) oraz jej zamiany, jest źródłem obowiązujących norm i wartości w organizacji)
E- ekologiczne (obejmuje środowisko naturalne, w którym działa organizacja, urbanistykę, architekturę, system transportowy, budynki itp.)
T- techniczno technologiczne (stąd pochodzi wiedza i informacja na temat technologii stosowanej w wytwarzaniu produktu oferowanego przez organizację)
M- międzynarodowe (obejmuje elementy środowiska organizacji, które występują w skali międzynarodowej i globalnej, np.: globalna infrastruktura informacyjna, komunikacyjna, finansowa; zunifikowane gusty, upodobania, oraz produkty i technologie; porozumienia i sojusze międzynarodowe)
Otoczenie zadaniowe organizacji (bliższe, specyficzne) - otoczenie różne dla różnych organizacji, wiąże się bowiem ze specyfiką prowadzonej działalności, domeną w jakiej organizacja funkcjonuje i realizowaną misją. Otoczenie to analizujemy posługując się kategorią interesariuszy. Interesariusze są to organizacje, grupy nacisku (interesu) znaczące (wpływowe) osoby mające własne interesy związane z funkcjonowaniem konkretnej organizacji. Są to na przykład akcjonariusze, menedżerowie, właściciele, związkowcy, dostawy, klienci, banki. Charakterystyka wybranych:
Agencje rządowe, które nadzorują działalność organizacji to na przykład Ministerstwo Edukacji Narodowej, ale także np.: Państwowa Inspekcja Pracy, czy Izba Skarbowa.
Partnerzy - organizacje z którymi realizuje się wspólne przedsięwzięcia (inne firmy, również firmy szkoleniowe z którymi firmy realizują wspólne programy dzieląc się nakładami, ryzykiem i korzyściami
Konkurenci, czyli organizacje oferujące te same produkty na tych samych rynkach, niekiedy będąc zarazem partnerami
Grupy nacisku to typowe dla społeczeństwa obywatelskiego zorganizowane grupy, które dążą do przeforsowania ważnych dla siebie rozwiązań w sferze legislacji lub funkcjonowania jakiś organizacji
Dostawcy - to organizacje, które sprzedają organizacji dobra i usługi potrzebne dla jej dalszego funkcjonowania i rozwoju.
Związki zawodowe i profesjonalne grupujące pracowników i często wymagające od swoich członków przestrzegania norm profesjonalnego zachowania, przestrzegania „reguł sztuki”, „etyki zawodowej” itp.
Co to jest :
segment rynku- jednorodna pod względem preferencji i potrzeb grupa odbiorców
domena rynku- ?
sektor- jest to grupa firm oferujących dobra lub usługi substytucyjne. Jest to odpowiednik gałęzi lub branży
Omów koncepcję Michaela Portera analizy konkurencji wewnątrz sektora.
Idea strategii konkurencyjnej Portera polega na wypracowaniu takiej pozycji organizacji, aby możliwie najpełniej wykorzystać przewagę jaką posiada w stosunku do innych uczestników rynku (konkurentów). Opiera się ona na analizie konkurencyjnej, która jest oceną prawdopodobnych możliwości przyjęcia lub zmian strategii przez innych. Porter wyróżnił 4 podstawowe składniki analizy konkurencyjnej:
przyszłe cele - to wiedza o celach innych uczestników rynku, o tym na ile konkurenci są usatysfakcjonowani swoją obecną pozycją i wynikami finansowymi oraz jakie są możliwości zmiany tych celów. Jest to podstawa wnioskowania o przypuszczalnych kierunkach zmian strategicznych organizacji, o ich odpowiedzi na to co dzieje się w otoczeniu.
Założenia - dotyczą otoczenia i organizacji w tym otoczeniu oraz wpływają na wybór zachowań. Każda organizacja funkcjonuje na rynku opierając się na zbiorze takich założeń. Jest to swoisty „świat wartości” organizacji. Konkurent może np.: uważać siebie za lidera na rynku, który wytwarza swoje produkty po najniższych kosztach lub posiada najlepszy system dystrybucji. Znając tego typu założenia można starać się przewidzieć przyszłe reakcje i zachowania konkurenta.
Obecna strategia - powinna być zdefiniowana jako skuteczny program sformułowany dla każdego obszaru działania organizacji, koordynujący różnorodne funkcje.
Szanse - to wydarzenia lub zjawiska, które organizacja może wykorzystać, które są lub będą dla niej szczególnymi okazjami, pozytywnymi wyzwaniami.
M. Porter wyróżnia 5 sił określających pozycje organizacji na rynku i świadczących o jej atrakcyjności:
bariery wejścia na rynek - to przeszkody, jakie może napotkać organizacja. Są to: ekonomia skali, konieczność inwestycji kapitałowych, lojalność nabywców względem organizacji, brak kanałów dystrybucji oraz inne czynniki ograniczające, związane z kosztami produkcji, dostępem do surowców, ochroną patentową, lokalizacją
aktualny stan konkurencji na rynku - dotyczy obszaru cen dystrybucji, promocji oraz właściwości samego produktu i usług z nim związanych. Konkurencja na rynku rośnie, gdy jeden z konkurentów widzi szanse poprawienia swojej pozycji rynkowej
możliwość substytucji - gdy zwiększa się, powoduje spadek atrakcyjności tej branży. Organizacja budująca strategię musi orientować się co jest lub może być substytutem wytwarzanego produktu i kto jest jej rzeczywistym konkurentem.
Siła nabywców - wiąże się ze skutecznością ich presji na podwyższenie jakości oferty, obniżenie cen i polepszenie obsługi serwisowej związanej z produktem. Ma duży wpływ na ogólną sytuację rynkową i sytuację konkretnej organizacji (najgorsza sytuacja jest gdy ci którzy produkują wewnątrz sektora mają jedynego monopolistycznego nabywcę.
Siła dostawców - wyraża się w podwyższeniu cen lub obniżaniu jakości dostarczonych surowców i materiałów. Powoduje to wzrost kosztów organizacji (najgorsza sytuacja jest gdy mamy jednego dostawcę, a ten dostawca ma wielu odbiorców)
Sektor jest to grupa firm oferujących dobra lub usługi substytucyjne. Jest to odpowiednik gałęzi lub branży.
Przedstaw wybraną organizację w kontekście otoczenia ogólnego „jej” interesariuszy, scharakteryzuj jej kluczowych konkurentów, ich strategie i konkretne działania.
Przykład 1
Niepaństwowa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości w Warszawie
Otoczenie organizacji:
agencje rządowe: Ministerstwo Oświaty, Państwowa Inspekcja Pracy, Izba Skarbowa,
klienci: indywidualni studenci, przedsiębiorstwa, organizacje zamawiające różnego rodzaju usługi edukacyjne
partnerzy: inne uczelnie (inne uczelnie lub firmy szkoleniowe z którymi NSZiP realizuje wspólne programy dzieląc się nakładami, ryzykiem, korzyściami)
dostawcy: sprzętu biurowego, mebli, komputerów, banki ubezpieczyciele, wykonawcy prac budowlanych i remontowych
związki zawodowe: krajowe i międzynarodowe stowarzyszenia ekonomistów, socjologów, inżynierów itp., rektor należy do stowarzyszeń rektorów wyższych uczelni
konkurenci: warszawskie uczelnie kształcące na kierunkach „zarządzanie i marketing”, „finanse i bankowość”, „administracja” oraz firmy szkoleniowe np.:WSHiP
Przykład 2
Gaspol
Firma Gaspol powstała w 1991 roku, stawiając sobie za cel rozszerzenie stosowania gazu płynnego (LPG) - propanu i propanu - butanu - w Polsce jako alternatywnego źródła energii. Gaz płynny może być bowiem wykorzystywany wszędzie, nawet tam gdzie nie dociera gaz ziemny. Przy tym może być stosowany zarówno do gotowania, podgrzewania wody, napędzania samochodów i autobusów, jak i zasilania małych i dużych fabryk.
Gaspol był pierwszym, a dziś jest największym dostawcą gazu płynnego w Polsce, działającym na rynku gazu w zbiornikach, gazu w butlach oraz autogazu. O skali na jaką działamy świadczą liczby. Dysponujemy dwoma terminalami przeładunkowymi - kolejowym w Małaszewiczach oraz morskim w Gdańsku, a także siedmioma regionalnymi rozlewniami, których obszar działania pokrywa teren całego kraju. Zorganizowaliśmy sieć transportową i dystrybucyjną obejmującą całą Polskę, pracuje dla nas ponad 300 dealerów i 20000 punktów sprzedaży detalicznej. Dlatego dziś zakłady przemysłowe, gospodarstwa rolne i indywidualni użytkownicy mają dostęp do ekonomicznego, ekologicznego i bardzo wygodnego źródła energii, z zachowaniem najwyższych, światowych standardów.
Gaspol jest liderem zarówno pod względem wielkości sprzedaży jak i innowacyjności rozwiązań. W roku 1992 firma postawiła pierwsze w Polsce instalacje zbiornikowe na gaz płynny, stając się jednocześnie prekursorem takiego zastosowania gazu jako alternatywnego źródła energii. Gaspol był pierwszym znaczącym dystrybutorem gazu, który wprowadził montaż stacji i dostawy autogazu do stałej oferty handlowej. W 1997 roku Gaspol jako pierwszy wprowadził też gaz płynny będący paliwem do zasilania autobusów komunikacji miejskiej. Również w 1997 roku Gaspol, jako pierwsza firma dystrybucyjna w Polsce, wdrożył do zamkniętego systemu dystrybucji gazu butlę przeznaczoną do zasilania wózków widłowych, specjalnie w tym celu opracowaną i wyłącznie do tego celu przeznaczoną. W 2003 roku wprowadziliśmy system telemetryczny, dzięki czemu tylko nasi Klienci mają możliwość rozliczania się za gaz zużyty. Nowoczesna technologia zwalnia też Klientów Gaspolu z konieczności zamawiania gazu - nasza firma sama monitoruje poziom gazu w zbiorniku i dostarcza wtedy, kiedy jest on potrzebny.
Otoczenie zadaniowe:
właściciele: Holding SHV 90% akcji, Skarb Państwa 6%, pracownicy 4%
związki zawodowe: aktualnie brak, lecz na początku lat 90 były, gdy Gaspol przejmował firmy na rynku przejmował je razem ze związkami
regulatorzy: Urząd Kontroli Skarbowej, audytorzy dwa razy w roku, Państwowa Inspekcja Pracy, organizacje ochrony środowiska
konkurenci: Shell Gas, BP, Orlen Gaz, konkurenci lokalni
sojusznicy strategiczni: Polska Izba paliw Płynnych
dostawcy: kilkunastu kontrahentów z Rosji (dostawcy gazu), gaz z Orlenu, gaz z morza północnego, propan z Niemiec, butle z Polski lub Niemiec
dostawcy kapitału: kredyty w rachunku bieżącym w Citibank, kredyt długoterminowy korporacyjny, kapitał własny SHV
klienci: indywidualni gazu do samochodów, użytkownicy butli (w miejscach gdzie nie ma gazy ziemnego), ogrzewanie domów, przedsiębiorstwa potrzebujące wysokoenergetycznego ogrzewania
Wskaż, na konkretnych przykładach, możliwe sposoby oddziaływania organizacji na jej otoczenie bliższe.
NSZiP (uwzględniona w przykładzie):
współpraca między uczelniami, odbywanie części swoich studiów w uczelniach zagranicznych
Gaspol:
konkurencja dotyczy cen towarów i jakości usług
Inter Trade (sklep komputerowy z Sulejówka)
Początkowo zajmował się jedynie montażem i sprzedażą prostych komputerów i akcesoriów komputerowych (drukarek, skanerów, nośników danych). Od około 3-4 lat sklep rozwija się w szybkim tempie i stał się profesjonalną firmą komputerową, wyprzedzając konkurentów. Zainwestowała w specjalistyczne, profesjonalne sprzęty.
Przedstaw różne mechanizmy alokacji zasobów we współczesnych organizacjach.
Zasoby organizacyjne jest to ogół rzeczy, ludzi, informacji i środków finansowych, jakie organizacja posiada lub którymi może dysponować, chociaż prawnie nie stanowią jej własności.
Można wyróżnić następujące rodzaje zasobów organizacyjnych:
dobra materialne, szczególnie pieniądze
różnego rodzaju usługi, zezwolenia, ulgi, koncesje, przydziały
prestiż, pozycje (stanowiska) organizacyjne
informacje (wiedza)
pewne pożądane w organizacji formy zachowań, np.: lojalność, okazywanie szacunku
warunki i możliwości działania, jak poczucie bezpieczeństwa, układy, wpływy oraz specyficzne umiejętności
czas wolny oraz organizacyjna władza
Dążąc do uzyskania dodatkowych korzyści, zasobów lub możliwości dostępu do nich, większych niż te, które bezpośrednio wiążą się z zawartą umową o pracę, liczni uczestnicy organizacji zawiązują między sobą różne nieformalne porozumienia tzw. organizacyjne koalicje.
Mechanizmy alokacji zasobów: ?(nie wiem czy to jest dobrze)
przetarg - to proces porozumienia, które ustala warunki współdziałania różnych osób lub grup. Polega przede wszystkim na wypracowaniu kryteriów i zasad udziału w koalicji, podziału obciążeń, czyli wzajemnych zobowiązań i szeroko rozumianych kosztów oraz podziału nadzwyczajnych korzyści
negocjacje - to zwrotny proces komunikowania się w celu osiągnięcia porozumienia w sytuacji, gdy my i druga strona związani jesteśmy pewnymi interesami, z których jedne są wspólne, a inne przeciwne. Jest to podstawowy sposób uzyskania od innych tego, czego chcemy (szeroko stosowany w Polsce)
Ogólna wartość dodatkowych korzyści i zasobów uzyskanych przez koalicję, zależy przede wszystkim od tego kto w niej uczestniczy i jak sprawnie działa.
W każdej organizacji istnieją różne koalicje, które mogą wpływać na alokację (rozmieszczenie) ograniczonych zasobów. Im większy jest niedobór tych zasobów w stosunku do oczekiwań, tym większą rolę w ich podziale odgrywa władza i wpływy. Jeżeli zasoby są łatwo osiągalne, to potrzeba uruchomienia procesu politycznego w organizacji jest niewielka. Jednocześnie im bardziej ograniczone i trudno dostępne zasoby, w tym większym stopniu postrzegane są jako cenne, tym większe mają znaczenie dla uczestników organizacji.
Deficytowość zasobów ma charakter relatywny, zasoby są deficytowe tylko w stosunku do oczekiwań z nimi związanych.
Jednymi z najważniejszych kryteriów branych pod uwagę w procesie alokacji zasobów organizacyjnych jest maksymalizacja zysku.