Grupa społeczna - jest to pewna liczba osób (przynajmniej 3) powiązanych ze sobą systemem wzajemnych stosunków uregulowanych przez instytucje posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności.
Każda grupa społeczna określa:
- funkcje dla swoich członków
- wzory postępowania
- zadania i cele dla całej grupy
W każdej grupie społecznej jako elementy składowe można wyróżnić: członków, ich cechy i zasady ustalające identyczność i ciągłość trwania grupy, zadania grupy służące realizacji zadań, mechanizmy psychospołeczne wytwarzane dla realizacji zadań; czynniki utrzymujące spójność wewnętrzną grupy, instytucje i system kontroli społecznej, wzory wzajemnych oddziaływań, wzory zachowania i normy regulujące stosunki pomiędzy członkami; instytucje i środki regulowania styczności i stosunków z innymi grupami. (J. Szczepański)
Rodzaje grup społecznych:
- ze względu na wielkość:
. małe - rodzina, grupa koleżeńska
. duże - partie, stowarzyszenia, grupy zawodowe
- ze względu na członkostwo:
. grupy ekskluzywne - zamknięte, stosujące liczne i rygorystyczne kryteria przyjęć nowych członków np. rodzaj wykonywanego zawodu, majątek, pochodzenie społeczne
. inkluzywne - otwarte dla wszystkich
- ze względu na typ więzi:
• 1909r. Charles H. Cooley
- grupy pierwotne - oparte na stosunkach pokrewieństwa, sąsiedztwa itp. (dominują emocje)
- grupy wtórne (pochodne, celowe) - oparte na umowach, porozumieniach między ludźmi
- ze względu na stopień sformalizowania:
. grupy formalne - mające prawie określoną strukturę, cel i normy, np. organizacje polityczne, stowarzyszenia. Stosunki społeczne wynikają tu z określonej hierarchii
. grupy nieformalne - powstają samoistnie, oparte są zwykle na normach zwyczajowych, cechujących się więziami o charakterze osobistym i nieformalną strukturą wewnętrzną np. subkultury młodzieżowe
Cechy grupy społecznej:
1. każda jednostka ma określona role, funkcje
2. każdy z członków grupy posiada odrębność od innych grup czy zbiorowości
3. grupa ma swoje miejsce skupienia (miejsce przebywania członków grupy)
4. cała grupa ma określone zadania
5. struktura, ułożenie poszczególnych jednostek w grupie