Kineza
Czynność oddychania
Charakter czynności (złożona i rytmiczna)
Mechanizm oddychania - fazy oddychania i kontrola oddychania przez rdzeń
Wpływ ćwiczeń oddechowych na narząd oddychania- kl. Piersiowa, płuca
Czynności chodu
Definicja chodu i mechanizm (cykl, fazy)
Rozwój czynności chodu - przez całe życie, jak chodzi małe dziecko
Czynności mięśni w czasie chodu prawidłowego- faza wykroku i podporu.
1. a.
b. Ruchy oddechowe składają się z fazy wdechu i wydechu:
Wdech- jest fazą czynną, w czasie której następuje zwiększenie wymiarów klatki piersiowej we wszystkich jej kierunkach. Za rozszerzającymi się ścianami klatki piersiowej podążają płuca. Ponad 60% zmian objętości klatki piersiowej zależy od ruchów przepony. Praca samej przepony wystarcza do utrzymania chorego przy życiu. We wdechu biorą także udział mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i pochyłe szyi. Silny wdech wspomagany jest pracą mięśni przyczepiających się do klatki piersiowej i obręczy kończyny górnej. Należą do nich: m. czworoboczny, m. dźwigacz łopatki, mm. równoległoboczne, m. piersiowy większy, prostownik grzbietu i niektóre mięśnie twarzy. Nasilony skurcz tych mięśni jest dowodem utrudnień wentylacji, odczuwanych jako duszność. Powyższe mięśnie działają jako pomocnicze mięśnie oddechowe przy ustaleniu ćwiczeń oddechowych.
Wydech- to zmniejszenie wszystkich 3 wymiarów i objętości klatki piersiowej. W tej fazie działają siły sprężyste uruchomione przy wdechu przez rozciągnięcie płuc i skręcenie żeber. Czynny wydech wspomagany jest przez napięcie mięśni brzucha, które pociągają ku dołowi klatkę piersiową. Przepona rozluźnia się i ponownie ulega biernemu wpukleniu się do klatki piersiowej pod wpływem działania różnicy ciśnień pomiędzy klatka piersiową a jamą brzuszną, przy czym zasadniczą rolę odgrywa tu sprawność mięśni brzucha. Przy silniejszym wdechu kurczą się także mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne. Nasilony wydech umożliwiają m. czworoboczny lędźwi, m. zębaty tylny, mięśnie brzucha, które pociągają żebra ku dołowi. Przy intensywnym wydechu i kaszlu duże znaczenie ma mięsień najszerszy grzbietu, który wybitnie wspomaga wydech.
Oddychanie pozostaje pod kontrolą ośrodka oddechowego. Neurony w pniu mózgowym, które kierują ruchami oddechowymi, nazywamy ośrodkiem oddechowym. Czynność ośrodka oddechowego zależy od wielu czynników chemicznych, nerwowo-odruchowych, a także od woli i czynników emocjonalnych. Mechanizm dowolnej regulacji oddychania wykorzystujemy do ćwiczeń oddechowych. Główne mięśnie oddechowe otrzymują bodźce zarówno z ośrodka oddechowego, jak i ze strefy ruchowej kory mózgowej. Taki system unerwienia wiąże zawsze czynności przepony i mięśni międzyżebrowych z akcją oddechową. Oddychanie może być przez krótki czas dowolnie kierowane, np. można świadomie przedłużyć wdech lub wydech, siłę i częstość oddechu. Po przekroczeniu jednak pewnych granic regulacja dowolna zostaje przezwyciężona przez automatyzm oddechowy mimowolny, który stoi na straży potrzeb naszego organizmu. Istnienie mechanizmu dowolnej regulacji oddychania pozwala na prowadzenie ćwiczeń oddechowych, wyćwiczenie poszczególnych faz oddechowych oraz na świadome wzmocnienie mięśni oddechowych.
c. Ćwiczenia wpływają kształtująco i korygująco na poszczególne elementy układu oddechowego: tkankę płucną, drogi oddechowe, klatkę piersiową, główne i pomocnicze mięśnie oddechowe.
Ćwiczenia oddechowe wpływają przede wszystkim na wentylację płuc.
Cele i zadania ćwiczeń oddechowych:
Nauczenie prawidłowej czynności oddychania.
Zwiększenie wydolności oraz sprawności narządu oddechowego.
Kształtowanie klatki piersiowej i współudział w rozwijaniu prawidłowej postawy.
Usprawnienie narządu oddechowego.
Celem ćwiczeń oddechowych jest również zmniejszenie zalegania wydzieliny i ułatwienie jej wydalania. Zalegającą wydzielinę wydala się przez odruch kaszlu.
2. a. Chód polega na rytmicznym, naprzemiennym ruchu kończyn dolnych, w wyniku którego ciało człowieka przemieszcza się z miejsca na miejsce. Poza kończynami dolnymi w chodzie biorą udział w mniejszym stopniu tułów, kończyny górne i głowa. Chód jest czynnością złożoną i automatyczną. Nie wymaga świadomej kontroli i skupienia uwagi. Wręcz odwrotnie- jeżeli skoncentruje się uwagę na jakiejś fazie chodu, dochodzi do nadmiernego napięcia mięsni i naturalny rytm oraz koordynacja chodu zostają zaburzone.
FAZY CHODU
Jeden cykl chodu obejmuje czynność od dotknięcia piętą podłoża jednej kończyny dolnej do następnego dotknięcia piętą tej samej kończyny. W czasie cyklu każda z kończyn dolnych ma dwie fazy: wykroku i podporu.
Faza podporu- zaczyna się od dotknięcia piętą podłoża przy wysuniętej do przodu kończynie dolnej, a kończy w momencie oderwania się palców stopy od podłoża przy kończynie dolnej , cofniętej ku tyłowi. W fazie tej rozróżniamy okres hamowania- od dotknięcia piętą podłoża do chwili, kiedy środek ciężkości znajduje się nad stawem skokowym, i okres przyspieszenia- od momentu, gdy środek ciężkości przechodzi nad stawem skokowym do chwili, gdy duży palec stopy odrywa się od podłoża.
Faza wykroku- zaczyna się od momentu oderwania się stopy od podłoża, a kończy, gdy pięta dotyka podłoża. Obie te fazy następują po sobie, ale nie w ten sposób, że druga zaczyna się, gdy pierwsza się kończy. Faza podporu trwa dłużej niż faza wykroku. Zatem przez pewien okres obie kończyny dolne są w fazie podporu. Ten okres zwany jest okresem podwójnego podporu. Z chwilą przyspieszenia chodu następuje zbliżenie się czasu trwania obydwu faz, z tym że zawsze występuje okres podwójnego podporu który staje się coraz krótszy. Okres podwójnego podporu kończy się wtedy, gdy rozpoczyna się bieg.
b.
3. Rozróżnia się 3 zasadnicze czynności mięśni: - wyrzut kończyny do przodu- wykrok, hamowanie- łagodzenie siły wykroku, stabilizacja stawów- utrzymanie równowagi podczas fazy podporu.
Faza wykroku- mięśnie tułowia. Mięsień krzyżowo-grzbietowy i skośne brzucha (zewnętrzny jednej strony i wewnętrzny drugiej strony) biorą udział w rotacji miednicy w stronę przeciwną do nogi wykrocznej. Mięsień biodrowo-lędźwiowy i czworoboczny lędźwi unoszą miednicę po stronie nogi wykrocznej. Mięśnie biodrowo-udowe. Fazę wykroku zapoczątkowują mięśnie: napinający powięź szeroką, krawiecki, biodrowo-lędźwiowy i na krótki moment prosty uda. Następnie włączają się zginacze podudzia, zwłaszcza dwugłowy uda, który hamuje wyrzut podudzia. Przy końcu fazy wykroku rozpoczynają swoje działanie mięśnie: pośladkowy wielki, średni i przywodziciel oraz zewnętrzne mięśnie skręcające uda. Pod koniec fazy wykroku zaznacza się silne działanie zginaczy podudzia, które nie dopuszczają do przeprostu w stawie kolanowym. Przy szybkim chodzie czynność m. czworogłowego uda jest większa- prowadzi on wyrzut podudzia do przodu. Mięśnie podudzia i stopy- mięśnie piszczelowy przedni, prostownik palców, prostownik palucha i strzałkowy krótki unoszą stopę ku górze (zgięcie grzbietowe) i ułatwiają wykrok. Szczególnie ułatwiają wyrzut kończyny do przodu przy szybkim chodzie i biegu.
Faza podporu- mięśnie biodrowo-udowe. Na początku fazy podporu działają przede wszystkim mięśnie pośladkowe. Mięsień pośladkowy duży i zginacz podudzia hamują pochylenie miednicy do przodu i utrzymują miednicę w równowadze. Mięsnie: pośladkowy średni i mały oraz przywodziciele znoszą rotację zewnętrzną ciała i powodują rotację wewnętrzną. Mięsień czworogłowy uda również działa na początku fazy podporu- kontroluje i hamuje zgięcie w stawie kolanowym. Następnie rozluźnia się i kurczy się znowu w momencie, gdy kończyna dolna ustawia się pionowo i dochodzi do zablokowania w stawie kolanowym. Mięśnie podudzia i stopy- mięśnie: piszczelowy przedni, prostownik palców i palucha działają na początku fazy podporu, hamując obciążanie stopy podczas przenoszenia się środka ciężkości od pięty do stępu. Wykazują również słabe działanie pod koniec tej fazy. Mięsień trójgłowy łydki kurczy się silnie podczas całej fazy podporu, stabilizując staw skokowy. Boczne wychylenia stopy są równoważne przez działanie m. piszczelowego tylnego, zginaczy palców i palucha z jednej strony oraz m. strzałkowego długiego i krótkiego z drugiej strony. Czynność zginaczy długich i krótkich palców jest wyraźniejsza przy chodzeniu boso i po miękkim podłożu.
W chodzie biorą również udział kończyny górne. W fazie wykroku następuje wysunięcie barku i lekki wyrzut do przodu kończyny górnej, przeciwnej do kończyny dolnej wykrocznej. Ruch ten równoważy rotację miednicy. W przypadku zaburzeń czynności mięśni dolnych chód traci swą płynność, lekkość i staje się trudniejszy. Chód patologiczny charakteryzuje się nadmiernym albo asymetrycznym ruchem różnych części ciała, zwłaszcza miednicy i kończyn dolnych. W ten sposób wyrównuje się niedomogę mięśni.