RODZAJE ĆWICZEŃ
Podział ćwiczeń ze względu na ich przeznaczanie:
Ćwiczenia wprowadzające (poświęcone opracowaniu nowych zagadnień językowych, poprawnościowych, nowych form wypowiedzi; zawierają one bardzo wyraźnie zarysowane te zjawiska językowe, które mają być przedmiotem obserwacji, wnikliwej analizy i podstawą uogólnienia).
Ćwiczenia utrwalające (pozwalają na powtórzenie nowego materiału i uzupełnienie go o treści nowe, np. wyjątki, czy też treści o większym stopniu trudności; ich celem jest: osiągnięcie łatwości wyróżniania spośród innych poznanego zjawiska językowego; potwierdzenie słuszności uogólnienia ujmującego dane zjawisko; zdobycie umiejętności ilustrowania ogólnej zasady odpowiednimi przykładami; zdobycie umiejętności ilustrowania ogólnej zasady odpowiednimi przykładami).
Ćwiczenia sprawdzające.
Ćwiczenia kształcące sprawność językową
Ćwiczenia gramatyczne, kształcące umiejętność przetwarzania wiedzy w praktyce, pomagające zrozumieć i utrwalić wiedzę (nazywanie i definiowanie zjawisk, analiza gramatyczna, klasyfikowanie elementów języka, rozpoznawanie jednostek języka, uzupełnianie i przekształcanie, wyjaśnianie błędów gramatycznych).
Ćwiczenia gramatyczno-ortograficzne.
Ćwiczenia gramatyczno-interpunkcyjne.
Ćwiczenia gramatyczno-słownikowe.
Ćwiczenia gramatyczno-stylistyczne, poszerzające uczniowski zasób struktur gramatycznych, kształcące umiejętność posługiwania się nimi w mowie i piśmie.
Ćwiczenia stylistyczne, kształcące umiejętność doboru odpowiednich środków językowych ze względu na formę, cel i adresata wypowiedzi, zapobiegające błędom stylistycznym.
Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne, służące powiększaniu czynnego i biernego zasobu słownikowego ucznia oraz zapobieganiu błędom wyrazowym i frazeologicznym (ćwiczenia w nazywaniu rzeczy, cech, czynności, osób, zjawisk; grupowanie wyrazów wokół określonego tematu; łączenie wyrazów w związki frazeologiczne; uściślanie i określanie znaczeń wyrazów oraz frazeologizmów; dobieranie wyrazów i związków frazeologicznych bliskoznacznych; dobieranie wyrazów i związków frazeologicznych przeciwstawnych; parafrazowanie; dobieranie wyrazu najtrafniejszego; dobieranie wyrazu wyrażającego stosunek mówiącego/piszącego do własnej wypowiedzi; wyjaśnianie błędów wyrazowych i frazeologicznych).
Ćwiczenia kompozycyjne, kształcące umiejętność budowania dłuższych spójnych wypowiedzi, uporządkowanych treściowo i graficznie (tworzenie planu kompozycyjnego i dekompozycyjnego, układanie wypowiedzi na podstawie sporządzonego planu, stosowanie stylistycznych środków kompozycyjnych, graficzne rozplanowanie tekstu, stosowanie różnego rodzaju akapitów).
Ćwiczenia redakcyjne, kształcące technikę pisarską (układanie jednej z dłuższych form wypowiedzi, skracanie lub wydłużanie tekstu, stylizowanie, parafrazowanie, nadawanie tekstom spójności, poprawianie tekstów).
Ćwiczenia ortograficzne, doskonalące poprawność zapisu i umiejętność stosowania reguł ortograficznych (odwzorowywanie, kopiowanie, przepisywanie, podpisywanie, pisanie z pamięci, dyktando wprowadzające, dyktando utrwalające, dyktando sprawdzające, ćwiczenia ortograficzno-gramatyczne, ortograficzno-słownikowe; ćwiczenia ortograficzno-stylistyczne; ćwiczenia w posługiwaniu się słownikiem ortograficznym; ćwiczenia ortograficzne w związku z czytaniem).
Ćwiczenia interpunkcyjne, doskonalące umiejętność poprawnego przestankowania - uczniowie poznają reguły polskiej interpunkcji i uczą się stosować je w praktyce (ćwiczenia interpunkcyjne, ćwiczenia interpunkcyjno-składniowe, dyktanda interpunkcyjne).
Ćwiczenia z zastosowaniem słowników (w trakcie tych ćwiczeń uczniowie zostają wyposażeni w wiedzę o istniejących słownikach, ich rodzajach, kształcą umiejętność i nawyk posługiwania się nimi i są przygotowywani do pracy samokształceniowej).
Ćwiczenia w mówieniu i pisaniu, kształcące uczniowskie kompetencje odbiorcze i nadawcze w zakresie krótkich (np. życzenia, prośba, przeprosiny) i dłuższych form wypowiedzi (np. opowiadanie, opis, charakterystyka, sprawozdanie).
Ćwiczenia ortofoniczne, doskonalące poprawną wymowę (w tym: ćwiczenia fonacyjne, ćwiczenia artykulacyjne, ćwiczenia dykcyjne, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia recytatorskie).
Ćwiczenia w czytaniu, doskonalące technikę czytania i rozumienie czytanych treści (czytanie ciche, czytanie głośne, czytanie z podziałem na role; czytanie globalne, czytanie szczegółowe, czytanie selektywne; czytanie receptywne, czytanie krytyczne, czytanie twórcze; czytanie odautomatyzowane, czytanie automatyczne).