PRZYKŁADOWE PYTANIA Z EGZAMINU - GLEBO:

1.Co rozumiemy pod pojęciem uziarnienia gleby, jaki ma ona wpływ na retencję i przewodzenie wody

Najbardziej podstawową cechą gleby jest jej uziarnienie (tekstura, skład chemiczny albo geometryczny). Uziarnienie określa proporcje pomiędzy trzema frakcjami: piaszczystą, pylastą i ilastą. Co do wpływu na retencję i przewodzenie wiadomo że im większa frakcja tym słabsza retencja i większe przewodzenie.

2.Retencja wody glebowej:
a)jakiej wielkości pory glebowe mają wpływ na zdolności trwałego zatrzymywania wody:

Retencja wody w glebie - zdolność do zatrzymywania określonej ilości wody

• zdolność do trwałego zatrzymania wody wykazują pory o średnicy <30 (<8,5)μm

b) w jakim przedziale potencjału wodnego definiowana jest woda dostępna dla roślin, a w jakim niedostępna

• woda kapilarna właściwa jest w bezpośrednim kontakcie z lustrem wody gruntowej; wypełnia przestwory duże i małe, w miarę oddalania się od niego wypełnione są coraz mniejsze pory; jest dostępna dla roślin,

• pełna pojemność wodna - kiedy wszystkie przestrzenie między cząstkami wypełnione są wodą

• połowa pojemności wody - zawartość wody po swobodnym odcieku wody grawitacyjnej z gleby uprzednio całkowicie nasyconej wodą po 2-3 dniach swobodnego odcieku, po odcięciu parowania terenowego i wpływu zwierciadła wody gruntowej (2-2,5pF)

• wilgotność krytyczna - ilość, przy której rośliny wykazują zahamowanie wzrostu, następuje rozerwanie ciągłości wody w kapilarach (3,7 pF)

• wilgotność trwałego więdnięcia roślin - wilgotność, przy której występują objawy jej trwałego więdnięcia (4,2pF)

c) w glebach o jakim uziarnieniu jest najwięcej wody dostępnej dla roślin:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Przedstawić gleby dominujące powierzchniowo w Polsce
a) jaka jest sekwencja...... w wybranym typie tych gleb
b) ze skały macierzystej o jakim uziarnieniu jest ten typ gleby.....
c) jaka jest największa zawartość substancji organicznej, w jakim typie gleby powierzchniowej

Brunatnoziemne.

W sekwencji - występuje poziom A (głównie ochric, rzadko mollic), potem poziom E (w płowych - luvic) lub poziom B (cambic w brunatnych, a argillic w płowych).

Skała macierzysta czyli osady akumulacji lodowcowej (gliny, piaski zwałowe), wodnej (utwory pyłowe), eolicznej(lessy) lub zwietrzeliny granitów, granitognejsów, piaskowców (na obszarach górskich).

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1 Procentowa zawartość 3 frakcji - żwirowej, piaszczystej i ilastej. Jaki to ma wpływ na retencję i przewodzenie wody.
2 Struktura gleby opisywana 3 cechami: kształtem, rozmiarem, trwałością.
Jakie typy tej struktury są odpowiednie do uprawy, które gorsze?

• Najlepsze są struktury ziarnista i gruzełkowata (krawędzie zaokrąglone, ścianki nie przystają do siebie płaszczyznami, agregaty niejednolite o bardzo dużej porowatości wewnętrznej i między - gruzełkowatej (w poziomie A gleb uprawnych niezbyt lekkich i ciężkich), w dobrej kulturze, bardzo dobra struktura) najsłabsze , pryzmatyczna (- ma ostre krawędzie (w glebach ciężkich w poziomach głębnych gleb brunatnych i płowych), mało trwała, gorsza struktura) i bryłkowata (o ostrych narożach i krawędziach, łaskich ścianach (w glebach ciężkich uprawianych w stanie suchym lub mokrym powstają duże bryły), to zła struktura), co do trwałości, najlepsza jest struktura trwała (agregaty usunięte z profilu są trwałe i twarde, nie można ich łatwo rozkruszyć w rękach) najsłabsza - brak struktury (nie obserwuje się żadnych cech strukturalnych)

• 
  3 Potencjał wody glebowej, w jakich jednostkach się go wyraża. W jakim przedziale tych jednostek rośliny najlepiej się rozwijają, w których nie.

• Siły wiązania wody przez glebę określa się za pomocą potencjału wody glebowej określającego podciśnienie jakie trzeba użyć aby wydostać wodę z gleby. Wielkość tę wyraża się w jednostkach ciśnienia. W Polsce najczęściej używa się jednostki pF.

• *wilgotność krytyczna (3,7pF) zła dla roślin,

• * połowa pojemności wody (2-2,5pF) dobra dla roślin

• 
  4 Od czego zależy potencjał wody glebowej?

Od uziarnienia, gęstości i struktury gleby. Więcej wody jest w stanie zgromadzić ił a najmniej piasek.

5 Kompleks sorpcyjny, pojemność sorpcyjna gleb, co decyduje o ich pojemności sorpcyjnej?

*kompleks sorpcyjny - tworzą go w glebie mineralne, organiczne i mineralno - organiczne koloidy glebowe

*pojemność sorpcyjnej gleby (T), określająca całkowita ilość kationów wymiennych, łącznie z jonami wodorowymi (H), które jest w stanie zasorbować 100g suchej gleby.

Z tabeli wynika, że największą pojemność sorpcyjną ma próchnica, potem montmorylonit. Chodzi głownie o wielkość cząstek i nieregularny kształt.

6 Na czym polega zwiększenie zawartości próchnicy w glebie? Żyzność gleb.

Żyzność - to zdolność do zaspokojenia potrzeb roślin, określa ją:
- zawartość składników pokarmowych, mierzona sumą i wzajemną proporcją kationów wymiennych
-zawartość próchnicy
- fizyczne właściwości gleb, określające np. proporcje wody i tlenu w strefie korzenienia się roślin i łatwość przenikania korzeni.

-Użyźnianie przez orkę, wapnowanie, nawożenie organiczne

Próchnica- obumarłe szczątki roślin i zwierząt, resztki pożniwne, przeorane nawozy zielone i obornik
pod wpływem procesów biologicznych i chemicznych ulegają rozkładowi.
Najważniejszymi substancjami w próchnicy są kwasy próchnicowe, a więc kwas huminowy
(powstający przy dostępie powietrza), kwas ulminowy (bez dostępu powietrza) i fulkowasy (w
glebach kwaśnych).
Próchnica glebowa zawiera ważne dla roślin składniki odżywcze, jak: azot, magnez, wapń, fosfor
i inne. Składniki te, w miarę tworzenia się próchnicy i mineralizacji substancji organicznych, stają
się stopniowo dostępne dla roślin. Próchnica ma również znaczenie dla wytwarzania się struktury
gruzełkowej gleby. Próchnica skleja i cementuje glebowe cząstki w porowate ziarenka i grudeczki. Im
więcej w glebie próchnicy tym więcej jest gruzełków i tym są one odporniejsze na rozmywanie przez
wodę. Gleba o takiej strukturze jest pulchna, o korzystnych dla rozwoju roślin właściwościach.
Próchnica nadaje glebie ciemna barwę, która przyśpiesza ogrzewanie się gleby. Rozwój i działalność
drobnoustrojów w glebie zależy w dużym stopniu od ilości próchnicy, jak również temperatury,
wilgotności i innych.

7 Co decyduje o strefowym rozmieszczeniu gleb, jakie czynniki przyczyniają się do zmienności gleb.

Gleby strefowe - na ich powstawanie wpływ mają warunki klimatyczne, szerokość
geograficzne oraz biosfera. Nie otrzymują one poza opadami uzupełniającego dopływu
wody. Do gleb strefowych Polski zalicza się (łącznie ¾ terytorium Polski) :
•Brunatne (właściwe i kwaśne) oraz płowe ( 51% pow. Polski)
•rdzawe, bielicowe i bielice (25% pow. Polski)
Poszczególne typy gleb strefowych występujących w naszym kraju związane są z rodzajem skał
macierzystych, które to skały odznaczają się dużą różnorodnością. Na powstawanie gleb brunatnych
i płowych wpływ ma oddziaływanie roślinności liściastej oraz mieszanej. Do powstania gleb
rdzawych, bielicowych i bielic dochodzi na utworach piaszczystych przy obecności roślinności
borów. Odznaczają się kwaśnym odczynem, co warunkuje rodzaj roślinności, która może na nich
występować.

8 Jakie gleby dominują w Polsce; brunatnoziemne

1. Co to jest gleba, pedon, skała macierzysta

GLEBA - trójwym utwór naturalny występujący w wierzchniej warstwie skorupy ziemskiej, powstałym ze zwietrzeliny skalnej w wyniku oddziaływania na ta zwietrzelinę org.zywych i czynników klim określonych warunkach reliefu. Czynnikiem modyfikującym kształtowanie gleb jest pasterka rolnicza, urbanizacyjna i przemysłowa działalność człowieka.
SKAŁA MACIERZYSTA- utwory geolog, z których wytworzyły się gleby, są to utwory mineralne:-skały lite (granity, wapienie) - skały luźne(piaski) -zwięzłe (pyły- lessy, gliny, iły i utwory organiczne:-torfy-gytie
PEDON - jest najmniejszą objętością gleby pozwalająca ją zdefiniować z jej poziomami genetycznymi i innymi cechami. Jest to graniastosłup o wysokości równej głębokości gleby, o powierzchni kilku m².

2. Co to jest uziarnienie i struktura i jak się ma do akumulacji próchnicy

Najbardziej podstawową cechą gleby jest jej uziarnienie (tekstura, skład chemiczny albo geometryczny). Uziarnienie określa proporcje pomiędzy trzema frakcjami: piaszczystą, pylastą i ilastą.
Struktura gleby to stan gleby określający kształt, wielkość, układ i zespolenie poszczególnych ziaren, cząstek lub agregatów tworzących frakcję mineralną i organiczną część gleby.

3. Jakie wartości pF są dla wód niedostępnych dla roślin

4,2 - 7,0 pF

4. w formie tabeli porównań dwie skrajnie różne gleby pod względem żyzności (uziarnienie, roslinność, próchnica i coś tam jeszcze)

Czarnoziemy - struktura ziarnista, roślinność trawiasta - dobra uprawa zbóż, próchnica o miąższości ≥40 cm Bielice - struktura nietrwała , brak poziomu próchniczego lub jest bardzo słabo wykształcony, nie nadają się uprawy

5. Gleby strefowe w Polsce

*gleby brunatne i płowe, w Polsce areał wynosi 55%

*gleba bielicowa, 25% areału

*gleba czarnoziem, 1% areału,

6. Jakie gleby wg Soil Taxonomy znajdują się w Azji Pn. Opisz je.

Entisole - To gleby: w początkowym stadium rozwoju, o bardzo słabo zaznaczonych poziomach glebowych będące skutkiem intensywnej wodnej erozji stokowej lub wietrznej w trakcie ich formowania. Są glebami starszymi bez wyróżnionych poziomów ze względu na chłodny klimat.

Gelisols - w ich profilu istnieje wieloletnia zmarzlina; często poziomy glebowe są wymieszane ze skała macierzystą na skutek powtarzającego się zamarzania i odmarzania.

Inceptisole - są następną niedojrzała kategorią gleb. Ich cechą wyróżniającą jest słabe ujawnienie poziomów diagnostycznych. Są powszechne w tundrze i w obszarach górskich.

1. opisz najżyźniejszą glebę i najmniej żyzne w Polsce.

czarnoziemy - Są to najżyźniejsze gleby w Polsce. Zajmują 1% powierzchni.

• wytworzone z lessu, poziom próchnicy o miąższości ≥40 cm;

• dominują tu intensywne procesy biologiczne nad wietrzeniem fazy mineralnej oraz przemieszczaniem produktów wietrzenia w głąb. Efektem tego jest znaczny dopływ materii organicznej (~30%) tworzą się połączenia organiczno-mineralne z minerałami ilastymi;

• na stepach ukraińskich, małe opady 300 - 400mm, roślinność trawiasta→dobra uprawa zbóż.

Bielicowe - Brak poziomu próchniczego z lub jest bardzo słabo wykształcony. Pod poz. O występuje poz. albic, niżej poz. spodic - przeważnie zwięzły i silnie zorsztynizowany. Tworzą się na skrajnie ubogich piaskach kwarcowych na wydmach rzadziej na sandrach, nie nadają się uprawy.

2. Tabela pF

pF
0- 0,4	Pełna pojemność wodna
0,4-2,0	Woda grawitacyjna
2,0-2,5	Woda bardzo łatwo dostępna
2,5-2,85	Początek hamowania wzrostu
2,85- 3,2	Woda łatwo dostępna
3,2-3,7	Woda trudno dostępna
3,7-4,2	Woda bardzo trudno dostępna
4,2- 7,0	Woda niedostępna

3. najlepsze uziarnienie gleby dla rozwoju roślin:
iłowa i pylasta

4. znów była tabela i trzeba bylo wpisać w niej ile ma próchnicy %,jaką ma strukturę, uziarnienie, odczyn, jakie rośliny występują na powierzchni w naturalnych warunkach na glebach akumulacji eolicznej i to będą gleby czarnoziemy

Typ: Czarnoziemy:

*wytworzone z lessu, A o miąższości ≥40 cm;
*dominują tu intensywne procesy biologiczne nad wietrzeniem fazy mineralnej oraz przemieszczaniem produktów wietrzenia w głąb. Efektem tego jest znaczny dopływ materii organicznej (~30%) tworzą się połączenia organiczno-mineralne z minerałami ilastymi;
*na stepach ukraińskich, małe opady 300 - 400mm, roślinność trawiasta - dobra uprawa zbóż.

5. Co to są gleby strefowe , gleby pozastrefowe i wypisać jakie gleby należą do nich i podać w % ile zajmują pow. w Polsce.

Strefowe; są związane z klimatem umiarkowanym ciepłym o dość znacznej wilgotności. Poszczególne typy gleb strefowych występujących w naszym kraju związane są z rodzajem skał macierzystych, które to skały odznaczają się dużą różnorodnością.

*gleby brunatne i płowe, w Polsce areał wynosi 55%

*gleby rdzawe, bielicowe i bielice 25% areału

Gleby pozastrefowe- stanowią kolejna grupę gleb, do której w Polsce zaliczają się jedynie czarnoziemy. Zajmują 1% powierzchni Polski.

1. Nazwać i przedstawić najważniejsze cechy epipedonów i endopedonów o
charakterze antropogenicznym.

............................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................

2. Co rozumiemy pod pojęciami:
- uziarnienia gleby, a co struktury gleby (jak ją charakteryzujemy?) Ich
znaczenie w kontekście jakości gleb uprawnych.

Najbardziej podstawową cechą gleby jest jej uziarnienie (tekstura, skład chemiczny albo geometryczny). Uziarnienie określa proporcje pomiędzy trzema frakcjami: piaszczystą, pylastą i ilastą.
Struktura gleby to stan gleby określający kształt, wielkość, układ i zespolenie poszczególnych ziaren, cząstek lub agregatów tworzących frakcję mineralną i organiczną część gleby. Im większa frakcja tym słabsza retencja i większe przewodzenie.

- retencji wody glebowej, jakiej wielkości pory mają zdolność trwałego
zatrzymywania wody? Jej znaczenie dla jakości gleb uprawnych.

Retencja wody w glebie - zdolność do zatrzymywania określonej ilości wody

• zdolność do trwałego zatrzymania wody wykazują pory o średnicy <30 (<8,5)μm

• ilość zatrzymywanej wody i jej dostępność dla roślin zależy od wielkości por

• im mniejsze kapilary - tym silniej związana woda, tym większa energia, wyrażona siłą ssącą, musi być użyta, aby wyciągnąć tę wodę z kapilar

- potencjału wody glebowej, w jakim przedziale potencjału wody glebowej
definiowana jest woda dostępna, a w jakim niedostępna dla roślin? W
glebach o jakim uziarnieniu udział wody dostępnej dla roślin jest
największy?

Siły wiązania wody przez glebę określa się za pomocą potencjału wody glebowej określającego podciśnienie jakie trzeba użyć aby wydostać wodę z gleby.

pF
0- 0,4	Pełna pojemność wodna
0,4-2,0	Woda grawitacyjna
2,0-2,5	Woda bardzo łatwo dostępna
2,5-2,85	Początek hamowania wzrostu
2,85- 3,2	Woda łatwo dostępna
3,2-3,7	Woda trudno dostępna
3,7-4,2	Woda bardzo trudno dostępna
4,2- 7,0	Woda niedostępna

- kompleksu sorpcyjnego, jakie substancje mocno zwiększają pojemność
sorpcyjną gleb? Jego znaczenie dla jakości gleb uprawnych

*kompleks sorpcyjny - tworzą go w glebie mineralne, organiczne i mineralno - organiczne koloidy glebowe

*pojemność sorpcyjnej gleby (T), określająca całkowita ilość kationów wymiennych, łącznie z jonami wodorowymi (H), które jest w stanie zasorbować 100g suchej gleby.

Z tabeli wynika, że największą pojemność sorpcyjną ma próchnica, potem montmorylonit. Chodzi głownie o wielkość cząstek i nieregularny kształt.

3. - Dlaczego zwiększenie zawartości próchnicy w glebie uprawnej
polepsza jej jakość?- Gleby o jakim odczynie dominują w Polsce i
dlaczego?

Przyczynia się to, do tworzenia struktury guzełkowatej, a - co idzie za tym - do polepszenia właściwości wodnych.
W Polsce przeważają gleby o odczynie kwaśnym. Jest:
5-% gleb kwaśnych i b. kwaśnych
30% gleb słabo kwaśnych
20% gleb obojętnych i zasadowych
Przyczyną tego jest:
*brak zasadowych składniki w skale macierzystej (krzemionka)
*dostawanie się do gleby substancji zakwaszających
*przewaga opadów nad parowaniem
*odprowadzanie zasadowych składników z plonami

4. - Gleby jakiego rzędu, wg obowiązującej systematyki gleb Polski,
dominują w Polsce? Wymienić sekwencję poziomów diagnostycznych w
wybranym typie tych gleb.- Jakie gleby zaliczamy w Polsce do strefowych,
a jakie do pozastrefowych?

IV rzędu. Typ: gleby rdzawe. O-ABv-Bv-C.

Strefowe; są związane z klimatem umiarkowanym ciepłym o dość znacznej wilgotności. Poszczególne typy gleb strefowych występujących w naszym kraju związane są z rodzajem skał macierzystych, które to skały odznaczają się dużą różnorodnością.

*gleby brunatne i płowe, w Polsce areał wynosi 55%

*gleby rdzawe, bielicowe i bielice 25% areału

Gleby pozastrefowe- stanowią kolejna grupę gleb, do której w Polsce zaliczają się jedynie czarnoziemy. Zajmują 1% powierzchni Polski.

5. Wymienić rzędy gleb (orders) wg Soil Taxonomy występujące w Polsce.

- mineralne bezwęglanowe

- wapniowcowe

- czarnoziemne

- brunatnoziemne

- bielicoziemne

- glejo-bielicoziemne

- czarne ziemie

- zabagniane

- bagienne

- pobagienne

- aluwialne

- deluwialne

- słono-sodowe

- kulturoziemne

- industrio- i urbanoziemne

Gleby pozastrefowe- gleby, które poza własną strefą występowania mają jeszcze wyspowe
zasięgi w innej nietypowej dla siebie strefie. W Polsce zaliczają się jedynie czarnoziemy.
Czarnoziemy zajmują 1% powierzchni Polski, a do ich powstania dochodzi w warunkach
klimatu umiarkowanego suchego przy współudziale roślinności stepowej. Posiadają obojętny
odczyn a ich cechą charakterystyczną jest poziom próchniczy o bardzo dużej miąższości-
może on zajmować nawet 15% w profilu glebowym. Gleby te uchodzą za najbardziej żyzne
i są wykorzystywane pod najbardziej wymagające uprawy np. buraki cukrowe, pszenicę.
Występuje na terenie Małopolski, Wyżyny Lubelskiej oraz Przedgórza Sudeckiego.

Gleby śródstrefowe- tworzą się tam, gdzie na powierzchni terenu występują specyficzne
formacje skalne np. ilaste, wapienne, bądź na obszarach podmokłych, gdzie często poziom
wód gruntowych występuje tuż przy powierzchni. Do gleb śródstrefowych występujących
w Polsce zalicza się: czarne ziemie[1,3% pow], mady rzeczne[5% pow], mułowe [7,8% pow]
(mułowo-torfowe, torfowe, gytie) murszowe (rędziny[0,9%pow] i sołańce)

Gleby niestrefowe nie są związane z żadną strefą klimatyczną, a ich powstanie determinują
specyficzne warunki lokalne. Wśród nich wyróżnia się gleby: inicjalne i słabo wykształcone

1. Struktura i uziarnienie i jak wpływa na retencje i przemieszczanie wody

2. Jak odrozniac gleby organiczne od mineralnych

3. Wymień rzędy gleb z Soil Taxonomy wystepujące w Europie

4. Co jest wazne przy wydzielaniu poziomów diagnostycznych mollic i argic

5. Gleby w Polsce niestrefowe i sródstrefowe

6. Co decyduje o rozdziale gleb organicznych

7. Jakie cechy zasadnicze utworu macierzystego decyduja o zyzności

Jakie gleby najlepsze do rolnictwa według soil taxonomy?
Jakie dominują w Skandynawii, NE Europie, Kanadzie etc, gdzie jest taki duży jednolity płat.
Definicja gleby i skały macierzystej.
Które z poziomów diagnostycznych są antropogeniczne.
Rozróżniać i oddzielać uziarnienie od struktury.
Relacje między uziarnienie a retencją wody, przemieszczaniem się wody, jak to ma się do akumulacji próchnicy.
Zawartość próchnicy.
Rzędy polskiej systematyki.
Wykład o koloidach mineralnych i organicznych.
Jaką rolę odgrywa próchnica w glebie i koloidy.
Z materiału eolicznego dwie różne gleby rolnicze i scharakteryzować (piaszczysta i ilasta).
Właściwości wodne - krzywe retencyjne wody, co to? jak to ? dlaczego ?
Stopień trwałego więdnięcia.
Jak wyglądają zakresy polowej dostępności wody.
Właściwości materiału fazy stałej.
Jak duże pory retencjonują wodę ( w jednostkach).
Jakie jednostki opisują glebę.
Sekwencja poziomów diagnostycznych.
Jak oddzielić glebę mineralną od organicznej.
Gleby strefowe, ponadstrefowe, śródstrefowe.

---