Wykład 7

04.12.2010

Etapy procesu diagnostycznego

1. Kontakt diagnostyczny

Ustalenie celu i zakresu diagnozy; ustalenie zasad współpracy; psycholog jest gospodarzem spotkania; to psycholog ma wiedzę. Wyjaśnienie klientowi podstawowych cech współpracy. Wyjaśnienie przebiegu diagnozy ma zadanie:

- rozwiać wątpliwości

- zmniejszyć lęk

- zmniejszyć poczucie zagrożenia wynikające z braku zrozumienia istoty diagnozy Musimy też rozwiać przekonanie, że jesteśmy „wróżbitami”.

Cel działania psychologa:

• omówienie celu i metod jest podstawą uzyskania dobrowolnej zgody na badanie

• w przypadku badań pod przymusem również dążymy do uzyskania zgody.

Na czym polega określenie celu badania?

• czemu służy badanie (zrozumiale dla klienta)

• wytłumaczenie, na czym będą polegały kolejne zadania

• poinformowanie, że dopiero po zakończeniu procesu diagnostycznego będą przekazane wnioski dotyczące poziomu wykonania zadań i ostateczna ocena

Zakres interwencji psychologicznej:

• zasada ograniczenia ingerencji w prywatność

• zakres diagnozy jest określony przez cel; psycholog nie ma prawa ingerować w prywatność badanego

Czego oczekuje klient?

Klient próbuje odczytać cel badania w oparciu o:

• własne doświadczenie

• wiedzę o badaniach psychologicznych i psychologach

• informacje zwrotne

Badanie zlecone przez sąd powoduje, że psycholog chce zaszkodzić, spiskuje - brak zaufania, brak wiary w dobre intencje psychologa. To my musimy klienta poinformować, że nie jesteśmy sędzią i że nie oceniamy. Próbujemy określić stany (to, co się działo) w momencie popełniania jakiegoś czynu; jaka była motywacja. Sprawdzam wyłącznie to, co mam napisane w rozporządzeniu. Jeśli mi po drodze wyjdzie, że ktoś jest agresywny to nie mam prawa nic z tym zrobić. Nie mogę wykraczać poza to, co jest określone na samym początku. Czy to jest nieetyczne?A czy etyczne byłoby, gdybyśmy zrobili coś, bo nam się wydawało? A kim my jesteśmy?!

Jaki będzie czas trwania badania?

• zachowanie kontroli nad sytuacją

• poczucie bezpieczeństwa

Jednorazowe badanie nie powinno przekraczać 1,5 - 2 godz. - zmęczenie i znużenie klienta powyżej tego czasu może zafałszować wynik. Inną sprawą jest kwestia finansowa. Każdy przypadek rozpatrujemy indywidualnie.

Wynagrodzenie dla psychologa:

• to opłata za przeprowadzenie badania i czas poświęcony na jego wykonanie oraz interpretację wyników.

Ustalanie kontraktu:

• chroni przed rozczarowaniem

• chroni przed poczuciem, że psycholog zawiódł

• nie badamy osób, które nie wyraziły zgody

• psycholog określa warunki i dobiera narzędzia (pacjent nie może narzucić testu)

2. Przebieg badania diagnostycznego

• stworzenie właściwych warunków badania (zasada poszanowania godności); cisza, odpowiednie oświetlenie, czytelne arkusze testowe, przybory do pisania, skoncentrowanie na kliencie;

• dobór odpowiednich narzędzi diagnostycznych - techniki trafne, rzetelne, standaryzowane, obiektywne, z aktualną normalizacją, adoptowane do warunków polskich.

3. zakończenie diagnozy

Przekazywanie informacji zwrotnej:

• podstawowe prawo każdego człowieka i podkreślenie jego podmiotowości

• zapisany w kodeksie i ustawie

• konsekwencje społeczne

• tendencja do dopasowania się do diagnozy

• język zrozumiały dla klienta

• nie podajemy informacji destruktywnych

• nie podajemy wyników liczbowych

• nie stygmatyzować

• informacje podane w formie „kanapki” (przy czym nie używamy słówka ALE)

• odpowiadamy na pytania klienta

• informujemy, co zostanie przekazane dalej

Trudności:

• poczucie cierpienia i krzywdy

• łatwość asymilacji błednej diagnozy

• pytanie: jak daleko sięga nasze prawo do budzenia autorefleksji klienta

• pytanie: czy diagnoza nie będzie usprawiedliwieniem dla pewnych zachowań klienta.

Diagnoza psychologiczna:

• może podlegać ocenie moralnej zarówno klientów jak i osób trzecich

• mamy opisać człowieka, i mechanizmy, dlatego odnosimy się do zachowań, a nie oceniamy ludzi (nie trudne dziecko, tylko ja mam trudność pracy z tym dzieckiem). Nie przypisujemy etykietek!!!! (bo one kategoryzują ludzi)

• diagnoza stygmatyzująca:

- alkoholik = nadużywa alkoholu

- agresywny = ma skłonność do bójek

- gaduła = dużo mówi

Błędne koło stygmatyzacji: skoro jestem alkoholikiem, to po co mam coś w ogóle z tym robić? Zamiast wyjaśnić przyczynę zachowania, diagnoza stygmatyzująca opisuje objawy „on taki po prostu jest”.

• Teoria naznaczenia społecznego: jeśli raz dostaniesz etykietkę, to już do końca funkcjonowania w tej grupie będziesz z tą etykietką chodził. Jeśli chcemy odsunąć od siebie etykietę, spotka nas duża sankcja ze strony otoczenia. Jedyny sposób na to, to znalezienie osoby, która nie patrzy na nas przez pryzmat etykiety i pomoże nam doprowadzić do tego, aby inni spojrzeli na mnie w inny sposób. Nadawanie etykiet może nawet zmienić tożsamość. Zmiana sposobu myślenia danej osoby na swój własny temat. Nasza etykieta jako psychologa będzie dla naszego klienta silnym wyznacznikiem: jak żyć.

etykieta		akty nagany, potępienia		wzrost poczucia bezsilności i bezradności
zachowanie zgodnie z etykietą		bezradność wyuczona		wzrost poczucia zagrożenia, obniżenie poczucia pewności

Samospełniające się proroctwo. W etykietach zawarta jest ponura wizja przyszłości człowieka, rzutują na interpretację (ocenę zachowania człowieka w przyszłości). Etykieta może dotyczyć grupy osób (córka alkoholika) - są to etykiety dziedziczone społecznie. Są też etykiety warunkujące społeczną rehabilitację. Warunkiem skutecznej terapii jest akt samonaznaczenia (ruch AA - jestem alkoholikiem).

Etyka zawodu psychologa

Dr Patrycja Rusiak

Semestr 1

- 3 -

Sformułowanie pisemnej opinii psychologicznej

Przekazanie informacji zwrotnej

---