U 205 chorych (132 kobiet i 73 mężczyzn) w wieku od 57 do 75 lat (x= 62,5) z zespołami bólowymi w przebiegu zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych, kolanowych, barkowych, łokciowych, skroniowożuchwowych oraz kręgosłupa przeprowadzono ocenę skuteczności leczenia laserem półprzewodnikowym średniej mocy. Zabiegi wykonywano 3 razy w tygodniu z wykorzystaniem techniki punktowej, omiatania i pracy poprzez skaner. Łączna liczba zabiegów wahała się od 8-20 a dawka energii promieniowania od 4-12 J/cm2. Wykazano korzystny efekt leczenia przejawiający się ustąpieniem bólu i obrzęków u około 40% chorych; słaby efekt leczniczy uzyskano u 46,3% a brak efektu u 13,7%. Historia stosowania lasera w medycynie jest stosunkowo krótka, obejmująca około 30 lat. Za pioniera w zakresie leczenia światłem laserowym uważa się węgierskiego lekarza dr Endre Mestera. Zastosował on po raz pierwszy w 1969 roku światło laserowe małej mocy do tzw. biostymulacji przemian biologicznych, wykorzystując to zjawisko do leczenia trudno gojących się ran i owrzodzeń.
Jako efekty biostymulacyjne rozumiemy takie, w których naświetleniu promieniowaniem laserowym nie towarzyszy wzrost temperatury miejscowej tkanek o więcej niż o 1°C. Uzyskiwane rezultaty wiążą się z działaniem samego promieniowanie a nie jego efektem cieplnym. W przypadku terapii światłem laserowym małej lub średniej mocy (500 mWAT) Oshiro zaleca używanie nazwy low lewel lasertherapy (LLLT) czego polskim odpowiednikiem byłoby określenie - leczenie niskoenergetycznym światłem laserowym. W biostymulacji znajdują zastosowanie głównie lasery helowo-neonowe (He-Ne) oraz półprzewodnikowe, w których ośrodkiem czynnym jest zwykle dioda galowo-arsenkowa (Ga-As). Lasery He-Ne emitują widzialne promieniowanie czerwone (Lambda = 632 nm) zaś lasery półprzewodnikowe - bliskie promieniowanie podczerwone (IR) o długości fali około 900 nm. Działanie biologiczne promieniowania laserowego zależy od długości jego fali. Pod wpływem promieniowania podczerwonego zapoczątkowane są reakcje na poziomie błony komórkowej a pod wpływem widzialnego w obrębie mitochondriów. Wzrost aktywności pompy sodowo-potasowej pobudza także przepływ jonów wapnia, co wywiera wpływ na poziom c-AMP. Poprzez fosforylację oksydacyjną białek wewnątrzko-mórkowych dochodzi do modulowania syntezy DNA i RNA a w kolejnym etapie procesy te powodują proliferację komórek. Bardzo istotnym mechanizmem biostymulacji laserowej jest fotoaktywacja enzymów. Układem enzymatycznym o udowodnionej fotowrażliwości jest układ dopełniacza. Skutkiem jego aktywacji może być wzrost przepuszczalności naczyń (C4, kinina C2), uwalnianie histaminy z granulocytów i serotoniny z płytek krwi (C3a), ułatwienie fagocytozy przez granulocyty obojętnochłonne i monocyty (C3b) oraz pobudzenie fibroblastów do produkcji kolagenu. Powyższe obserwowane efekty komórkowe wynikają z przemian fotobiochemicznych. Jednakże odpowiedź komórek rzutuje na reakcję tkankową a w następstwie na efekt ogólnoustrojowy. Działanie biostymulacyjne leczenia wpływa na:
Celem przeprowadzonych badań była ocena wpływu promieniowania laserowego na różne formy zmian zwyrodnieniowych stawów. Badaniami objęto 205 chorych (132 kobiety i 73 mężczyzn ) w wieku od 57 do 75 lat (średnia 62,5). Cierpieli oni na dolegliwości bólowe związane ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych, kolanowych, barkowych, łokciowych, żuchwowo-skroniowych oraz kręgosłupa. Wszyscy pacjenci zostali poddani dostępnym badaniom diagnostycznym (badania laboratoryjne, RTG, USG i tomografia komputerowa a w przypadkach niejednoznacznych konsultowani w Poradniach Neurologicznej, Ortopedycznej, Reumatologicznej i Neurochirurgicznej). U wszystkich badanych laseroterapia była poprzedzona innymi formami terapii fizykalnej oraz farmakoterapią. Według relacji chorych dotychczas stosowane metody leczenia nie przyniosły oczekiwanego efektu, a nawet doszło do nasilenia dolegliwości. Szczegółową charakterystykę badanych chorych przedstawia tabela I. Wszyscy chorzy otrzymali naświetlanie laserem półprzewodnikowym średniej mocy (model CTL-1106MX) trzy razy w tygodniu z wykorzystaniem techniki punktowej, omiatania i pracy poprzez skaner. Tabela I. Charakterystyka kliniczna chorych oraz zastosowanej terapii laserowej. Rozpoznanie liczba chorych liczba zabiegów dawka energii promieniowania J/cm2
Periarteritis humero-scapularis 24 10 4-6
Gonarthrosis 22 15 6-10
Coxarthrosis 28 15-20 6-12
Epicondylitis humeri 21 8-10 4-6
Zespoły bólowe w przebiegu: choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa lędź.-krzyż. 37 42 10-12 10-12 6-10 8-12
Zapalenia pochewki ścięgna Achillesa 8 8-10 4-8
Dłonie w przebiegu RZS 9 10 6-8
Artroza stawu skroniowo-żuchwowego 5 8 4-4
Neuralgia n. V 5 8-10 4-6
Neuralgia nerwów m. żebrowych 4 8-12 4-8
Tabela II. Wyniki leczenia biostymulacją laserową. Rozpoznanie
liczba Skuteczność
b. dobra
dobra
słaba
brak
Periarteritis humero-scapularis 24 7 5 10 2
Gonarthrosis 22 4 7 9 2
Coxarthrosis 28 2 6 16 4
Epicondylitis humeri 21 5 7 7 2
Zespoły bólowe w przebiegu: 37 42 4 5 12 8 16 22 5 7
Zapalenie pochewki ścięgna Achillesa 8 1 3 3 1
Dłonie w przebiegu RZS 9 1 2 4 2
Artroza stawu skroniowo-żuchwowego 5 0 1 3 1
Neuralgia n. V 5 0 1 3 1
Neuralgia nerwów m. żebrowych 4 0 1 2 1
Uzyskane wyniki zestawiono w tabeli II. Najlepsze wyniki leczenia uzyskano w zespołach bólowych łokcia, w periarthritis humero-scapularis (PHS), w przebiegu choroby zwyrodnieniowej odcinka szyjnego kręgosłupa oraz w zapaleniu pochewki ścięgna Achillesa. Znacznie gorsze wyniki obserwowano stosując zabiegi laseroterapii w uogólnionej chorobie zwyrodnieniowej stawów zwłaszcza stawów biodrowych. Ogółem dobre lub bardzo dobre wyniki leczenia uzyskano u 82 pacjentów, co stanowi 40% wszystkich leczonych. Brak efektu leczniczego obserwowano u 28 chorych, tj. 13,7%, a słaby efekt leczniczy uzyskano u 95 chorych, tj. 46,3% (tabela II). Dyskusja Przeprowadzone obserwacje wskazują, że leczenie laserem biostymulacyjnym może być jedną z alternatywnych metod leczenia przynoszącą dobre efekty zwłaszcza u chorych, u których istnieją przeciwwskazania do leczenia farmakologicznego i innych metod fizyko- i kinezyterapii. Na szczególne podkreślenie zasługuje wysoka skuteczność leczenia przeciwobrzękowego i przeciwbólowego osiągająca w niektórych schorzeniach nawet 70%, co niewątpliwie przynosi znaczną ulgę pacjentom. W ocenianej grupie chorych około 30% pacjentów było w ostrej fazie choroby. U około połowy z nich uzyskano korzystny efekt. W przewlekłych stadiach zaawansowania choroby zachodzi konieczność stosowania wyższych dawek energii oraz większej liczby zabiegów w celu uzyskania korzystnych efektów. Ogółem leczenie to wywiera znacznie słabszy efekt na poprawę zakresu ruchów. Dotychczasowe doświadczenia z zastosowaniem biostymulacyjnej terapii laserowej w zakresie różnych specjalności wskazują na jego przydatność w reumatologii, ortopedii, medycynie sportowej, neurologii, dermatologii, stomatologii, laryngologii. Wykazano również korzystny wpływ biostymulacji laserowej na ukrwienie kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy szczególnie w początkowym okresie niedokrwienia |