Zaburzenia nawyków i odżywiania się

Zaburzenia nawyków i zaburzenia odżywiania tworzą grupę diagnostyczną, którą łączy problematyczne zachowanie. Grupa ta obejmuje zaburzenia wydalania( moczenie się i zanieczyszczanie się), zaburzenia mówienia (zacinanie się i jąkanie), tiki ruchowe i zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia i otyłość).

Moczenie się

Sygnalizowanie potrzeby korzystanie z nocnika zjawia się u różnych dzieci, w różnym czasie, w różnym okresie ich rozwoju. Są dzieci, które bardzo wcześnie kojarzą sobie uczucie parcia na pęcherz z koniecznością przywołania osoby dorosłej lub udania się do toalety. Są dzieci, które w drugim roku życia umieją zachować czystość zarówno w dzień jak i w nocy, i którym „mokre wypadki” zdarzają się bardzo rzadko. Wiele dzieci moczy się jednak do 2-3, a nawet do 4-ego roku życia. Nie jest możliwe, by dziecko nauczyło się korzystać z nocnika przed osiągnięciem pewnego stopnia ogólnego rozwoju i psychicznej dojrzałości.

Niepowodzenia we wczesnej „nocniczkowej edukacji” są nie do uniknięcia u niektórych dzieci, mimo starań ich rodziców.

Moczenie się ostało zdefiniowane jako mimowolne popuszczanie moczu co najmniej dwa razy w miesiącu przez dzieci między 5-6 rokiem życia i raz w miesiącu przez dzieci starsze.

W wieku 5-ciu lat moczy się 7% chłopców i 3% dziewcząt, w wieku 10-ciu lat 3% chłopców i 2% dziewcząt.

Moczenie często występuje jako jeden z wielu objawów zaburzeń zachowania niż jako symptom pojedynczy. Liczne badania wykazały, że moczenie towarzyszy takim objawom jak:

nadpobudliwość emocjonalna, apatia, zahamowanie emocjonalne, nieśmiałość, brak pewności siebie, agresja, reakcje lękowe, stany depresyjne, zaburzenia snu, lęki nocne, wagary, kradzieże, jąkanie się, ssanie palca, mruganie, onanizm, drgawki, trudności z jedzeniem.

W badaniach tych pojawiły się jednak liczne rozbieżności wynikające z faktu, iż prowadzone były w różnych krajach w różniących się populacjach dziecięcych.

Moczące się dziecko sprawia wiele trudności swoim rodzicom. Mokre łóżko, ciągłe pranie bielizny, zniszczone materace to koszty, zwiększona praca matki, konieczność rezygnowania z wszelkich pobytów poza domem. Rodzice takich dzieci często bywają zmęczeni, przygnębieni, zirytowani, maja trudności w opanowaniu gniewu, żalu. Często wyładowują swoje rozdrażnienie w karaniu dziecka i w wyrażaniu negatywnego stosunku do niego, co jeszcze bardziej pogarsza jego sytuację.

Każde dziecko, które się moczy stanowi całkiem odmienny problem, ma inną osobowość, inne przeżycia, inne sposoby odczuwania i reagowania, inaczej jest wychowywane, inna jest atmosfera w domu, w którym żyje i dojrzewa.

Bez dokładnego poznania dziecka, jego środowiska, wzajemnych uczuć między nim a rodzicami, nie może być mowy o właściwym doborze sposobu jego leczenia i o całkowitym wyleczeniu.

Dziecko, które się moczy jest najczęściej bardzo wrażliwe, pełne wewnętrznego niepokoju, lęku, nie jest zawsze rozumiane i akceptowane przez dorosłych i rówieśników. Słabość sytemu nerwowego, nadmierna pobudliwość, głęboko przeżywane urazy i objawy predysponują dzieci do reakcji nerwicowych takich jak moczenie dzienne i nocne. O wystąpieniu tej dolegliwości decyduje nie sam fakt wrażliwości czy nerwowości dziecka, ale też stwarzanie sytuacji, w której jest ono narażone na zbyt liczne i zbyt silne dla niego urazy psychiczne, stresy i emocje.

Niewiele wiadomo o przyczynach moczenia się dlatego też jego konsekwencje są szczególnie nieprzyjemne.

Rozróżnia się moczenie pierwotne, będące następstwem nieprawidłowości biologicznych i moczenie wtórne, które ma przyczyny psychologiczne.

Nie trzymanie moczu może być wynikiem różnych chorób, np. zapalenie pęcherza, zaburzeń rozwojowych pęcherza i cewki moczowej, zapalenie miedniczek nerkowych, kamicy pęcherzowej, organicznych chorób rdzenia i mózgu, moczówki prostej, cukrzycy.

Moczenie występuje również u dzieci skazowych w okresie zaostrzenia się stanów alergicznych.

Zanim postawione zostanie rozpoznanie dotyczące przyczyn moczenia się i ustalone postępowanie lecznicze, dziecko powinno być dokładnie zbadane przez doświadczonego lekarza. Zdarza się też, że badania trzeba przeprowadzić w warunkach szpitalnych.

Często moczenie przedłuża się, gdy dziecko jest niedojrzałe do zachowania absolutnej czystości w ciągu dnia i nocy, bywa karane, wyśmiewane, jego moczenie staje się przedmiotem kpin otoczenia i źródłem nieustannych cierpień.

Moczące się dziecko narażone jest na ciągłe przykrości, boleśnie odczuwa to, że jest „złe”, gorsze niż inne dzieci, że przysparza rodzicom kłopotu i wstydu.

Jego długotrwałe i bolesne napięcie może utrwalać formę psychonerwicy, przejawiającej się zmoczonym łóżkiem nawet gdy dorasta do wieku, w którym mogłoby już nie mieć z tym problemem kłopotów. Moczenie się może być też powiązane z jakimś ważnym wydarzeniem w życiu dziecka, np. pójściem do przedszkola, pobytem w szpitalu, przyjściem na świat młodszego rodzeństwa, rozstaniem z matką, otrzymaniem surowej kary, przestrachem.

Wydaje się, że dziecko pop pewnym, czasie powinno zapomnieć o takim przykrym wydarzeniu, dlatego tak trudno jest rodzicom i lekarzom ustalić ów moment, który zadecydował o nawrocie moczenia się dziecka.

Istnieją również dane wskazujące na to, ze skłonność do moczenia się jest często dziedziczna.

Współwystępowanie tego zaburzenia jest częstsze w przypadku bliźniąt jednojajowych.

Oznacza to, że im bardziej podobny jest kod genetyczny danej osoby do kodu osoby moczącej tym większe jest prawdopodobieństwo, że i ta osoba będzie się moczyła.

Przed podjęciem leczenia rodzice powinni bardzo dokładnie przeanalizować swoje postępowanie z dzieckiem i postarać się znaleźć we wspólnym życiu te momenty, które wydają się dla dziecka najtrudniejsze, zwiększające jego lęk i drażliwość.

Dziecko należy przygotować do leczenia mówiąc mu, że po porozumieniu z lekarzem można pomóc mu w opanowaniu moczenia.

Koniecznym warunkiem do podjęcia leczenia jest uzyskanie zgody dziecka na leczenie i obudzenie w nim wiary w sukces.

Wypróbowanym i najskuteczniejszym sposobem leczenia tej dolegliwości jest psychoterapia, przekonanie dziecka, że jego cierpienie nie jest niczym niezwykłym, tragicznym, że jest uleczalne, i że dziecko mimo moczenia się jest nadal wartościowe jak jego rówieśnicy.

Często lekarze zalecają zaniechanie wszystkich dotychczasowych metod postępowania, takich jak zabezpieczenia stosowane na „wszelki wypadek”, ograniczenia dietetyczne, sadząc, ze owe nakazy i zakazy bardziej nękają dziecko i przypominają mu o jego schorzeniu.

Często korzystne jest leczenie dziecka poza środowiskiem domowym, w nowym otoczeniu, które nie kojarzy się dziecku z przykrościami i nocnymi wpadkami.

Dobrze jest, gdy dziecko przebywa wówczas z osobami obcymi, które mniej emocjonalnie niż rodzice reagują na powodzenia i niepowodzenia w walce o „suche łóżko”. Interesującym sposobem leczenia wydaje się tzw. „metoda mięśnia ptysiowego”. A.H. Chapman stwierdził, że każdy słaby mięsień można wzmocnić przez odpowiednie ćwiczenia. Aby zwieracz zwany „mięśniem ptysiowym” był mocny jak u innych dzieci codziennie rano dziecko musi wypić dużo płynu. Gdy poczuje parcie na pęcherz trzeba pójść do toalety i oddawać mocz, nie jednym strumieniem tylko z częstymi przerwami po trochu. Po kilku tygodniach mięsień stanie się silny i nie będzie tak często zawodził. Tą metodą można wyleczyć z moczenia ok. 50% dzieci z tym zaburzeniem. Warto również zalecić rodzicom, by po położeniu dziecka do łóżka przez ok. pół godziny czytali mu pogodną książką a albo opowiadali pogodne historyjki, a następnie skłonili je do oddania moczu. Udowodniono bowiem, że pęcherz wielu dzieci napełnia się wkrótce po położeniu się do łóżka. W przypadku moczenia się można też zastosować leczenie farmakologiczne. Amfetamina lub imipramina często zatrzymują mocna moczenie. Po odstawieniu leków dziecko zaczyna się moczyć ponownie. Mają one też skutki uboczne, które podważają ich użyteczność, mogą nawet doprowadzić do śmierci. Istnieją również jeszcze dwie metody behawioralne bardziej skuteczne niż farmakoterapia.

Pod prześcieradłem dziecka umieszcza się specjalna poduszkę, która zmoczona przez dziecko zamyka niegroźny obwód elektryczny włączający dzwonek. Dziecko się budzi i idzie do toalety. Badania wykazały, że 90% dzieci leczonych tą metodą uczy się kontrolować pęcherz po ok. dwóch tygodniach. Problem powraca u ok. 35% ale można zapobiec temu wydłużając terapię lub stosując „dawki podtrzymujące”.

Dziecko przed pójściem spać pije swój ulubiony napój leżąc w łóżku przy zgaszonym świetle liczy do 50-ciu. Następnie idzie do toalety i stara się oddać mocz. Ta procedura powtarzana jest wiele razy w trakcie nocnej terapii. Następnie dziecko dostaje więcej napoju, przypomina mu się o procedurze i mówi, że co godzinę będzie budzone w celu chodzenia do toalety. Jeżeli zdarzy się „wypadek” dziecko samo musi zmienić prześcieradło i kilka razy przećwiczyć wychodzenie do toalety.

Po czterech nocach terapii wszystkie dzieci nauczyły się kontrolować oddawanie moczu, i ten efekt utrzymywał się przez 6 miesięcy, kiedy prowadzono obserwację kontrolną.

Encopresis - zanieczyszczanie się kałem

Definicja i klasyfikacja

Powtarzające się mimowolne lub celowe (wg DSM-IV) wypróżnienia w miejscach do tego nie przeznaczonych;
Zachowanie takie musi występować przynajmniej raz w miesiącu przez co najmniej trzy miesiące wg. DSM-IV (przez co najmniej 6 miesięcy wg ICD-10)
Wiek rozwoju psychicznego dziecka musi być na poziomie 4 r. ż.
Muszą zostać wykluczone przyczyny organiczne oraz działanie substancji chemicznych (głownie środków przeczyszczających).
Postacie kliniczne (nie uwzględniane w klasyfikacjach):

• pierwotna - kontrola wypróżniania nigdy nie została osiągnięta

• wtórna - zanieczyszczanie się kałem pojawiło się już po osiągnięciu kontroli wypróżniania.

Epidemiologia

Częstość występowania zależy od wieku i płci. Chłopcy chorują 3-4 razy częściej niż dziewczynki. Z wiekiem częstość występowania wyraźnie spada (o 28% z każdym rokiem).

Etiopatogeneza

Jest wieloczynnikowa.

• zaparcie

• podłoże neurologiczne

• czynniki biochemiczne

• czynniki genetyczne

• psychopatologia

• warunki socjalne

• nadużycia seksualne

Współistniejące zaburzenia wieku rozwojowego

• moczenie się

• ADHD

• zaburzenia emocjonalne

• trudności szkolne

Badania diagnostyczne

1. badanie fizykalne, w tym badanie per rectum!

2. badania manometryczne

3. badania obrazowe

Strategie leczenia encopresis (Wewetzer&Warnke, 1999)

1. faza: diagnostyka i rozpoznanie (rozpoznanie na podstawie obrazu chorobowego, tworzenie porozumienia miedzy terapeutą a pacjentem i jego opiekunami, podstawowe badania diagnostyczne)

2. faza: podtrzymanie emocjonalne i farmakoterapia ( środki przeczyszczające, terapia behawioralna, wspieranie emocjonalne)

3. faza: intensywna psychoterapia (psychoterapia indywidualna, poradnictwo i edukacja opiekunów, ćwiczenia mięśni dolnej ściany miednicy, dodatkowe badania diagnostyczne)

4. faza: leczenie specyficzne (ćwiczenia koordynacji, stymulacja mięśni zwieraczy, biofeedback)

Rokowanie:

Remisje spontaniczne wynoszą 46%.

Czynniki pozytywne prognostycznie: lekki stopień zaburzenia, wysoki poziom inteligencji, płeć męska.

Jąkanie i zacinanie się

Do nerwic ruchowych zaliczane są wady wymowy takie jak zacinanie się i jąkanie.

Jąka się ok. 1% dzieci, dalsze 4 lub 5% przechodzi przez trwający do 6-ciu miesięcy okres jąkania się. Z nieznanych przyczyn jaka się 4 razy więcej chłopców niż dziewczynek.

Przyczyny jąkania się są ciągle niejasne, konsekwencje są zwykle dramatyczne. Dzieci jąkające się wystawiają na próbę cierpliwość rozmówców. Często spotykają się z docinkami i odrzuceniem ze strony rówieśników. Nauczyciele unikają wywołania tych dzieci do odpowiedzi, co może sprawić, że ich zainteresowanie i osiągnięcia szkolne słabną.

Wiek przedszkolny uważany jest za ten etap rozwoju, w którym jąkanie pojawia się najczęściej. Jąkanie nie jest jednostką chorobowa lecz swoistym zespołem objawów:

• kloniczne, czyli wielokrotne powtarzanie tej samej głoski bądź sylaby

• toniczne, czyli zatrzymanie wypowiadanego wyrazu (zacinanie się) czemu towarzyszą często silne, mięśniowe i emocjonalne napięcia.

Wzmożenie napięcia emocjonalnego i mięśniowego może powodować pojawienie się współruchów. Są to ruchy niecelowe występujące najczęściej w obrębie mięśni twarzy, szyi, kończyn dolnych.

Z objawami jąkania występują często również symptomy nerwicowe tj. bezsenność, brak apetytu, zaburzenia neurowegetatywne. Jąkanie może pojawić się w sposób nagły pod wpływem urazu psychicznego bądź w efekcie długotrwających niesprzyjających sytuacji traumatyzujących.

Dziecko o osłabionym układzie nerwowym łatwiej podlega działaniom wadliwych bodźców środowiskowych, reaguje na nie z większą siła, a reakcje te utrzymują się dłużej i z trudem zanikają. Często jąkanie się staje się przyczyna dalszego pogłębiania się zaburzeń życia emocjonalnego, może w sposób znaczący i trwały zaważyć na rozwoju dziecka i na całej jego przyszłości. Nie można dopuścić do tego, by jąkanie stało się kalectwem, by przeszkadzało w układaniu poprawnych i swobodnych stosunków z innymi ludźmi, w osiąganiu sukcesów osobistych i zawodowych.

W leczeniu jąkania należy unormować stosunki w domu rodzinnym dziecka, usunąć przyczyny niepokoju, lęku, stosować ćwiczenia zalecane przez logopedę.

W nielicznych, bardziej zaawansowanych przypadkach potrzebna jest pomoc psychiatry i leczenie dziecka w poradni zdrowia psychicznego. Nie znaczy to jednak, że rozwój umysłowy silnie jąkającego się dziecka musi odbiegać od normy.

W terapii jąkających się wyróżnić można dwa odrębne kierunki.

Pierwszy dotyczy pracy z samym dzieckiem, zadaniem jej jest zmiana emocjonalnego stosunku dziecka do zjawiska jąkania, obniżenie napięcia emocjonalnego, podwyższenia wiary we własne siły, ćwiczenia logopedyczne.

Drugi kierunek pracy dotyczy rodziców dziecka. Chodzi tu o zmianę ich postaw w stosunku do dziecka, zapewnieniu mu spokojnej i życzliwej atmosfery domowej bez napiec i konfliktów. Oddziaływanie terapeutyczne powinno obejmować także środowisko pozadomowe. Dziecko, które uczęszcza do przedszkola powinno być tam otoczone szczególnie troskliwą opieką, należy zwrócić uwagę na jego konflikty rówieśnicze tak, by nie stały się one powodem do dalszego nerwicowania dziecka.

Większość metod leczenia jąkania jest kombinacją psychoterapii i technik reedukacyjnych. Szczególnie obiecujące są trzy techniki.

Pierwsza z nich nazywana jest opóźnionym słuchowym sprzężeniem zwrotnym i polega na słuchaniu przez słuchawki własnej mowy z 1-sekundowym opóźnieniem. W trakcie takiego doświadczenia osoby mówiące płynnie zaczynają się bardzo jąkać. W przypadku osób jąkających się opóźnione słuchowe sprzężenie zwrotne sprawia, że zaczynają one mówić nieomal płynnie. Metoda ta działa dobrze tylko w poradni, ale prawie nie występuje transfer na sytuacje poza jej obrębem.

Druga technika śledzenie jest odmianą techniki opóźnionego słuchowego sprzężenia zwrotnego. Terapeuta czyta tekst z książki a dziecko powtarza słowa zaraz po wypowiedzeniu przez terapeutę (bez czytania tych słów). Wymaga to od dziecka jąkającego się koncentracji na tym co terapeuta mówi i dzięki temu ignorowania własnego jąkania.

Trzecia natomiast, zwana mową odmierzaną sylabami polega na tym, że dziecko mówi zgodnie z rytmem metronomu. Ta procedura także może odciągać uwagę dziecka od jego jąkania. Stwierdzono, że ten sposób w połączeniu z systemem nagród za powstrzymywanie się od jąkania, jest dosyć skuteczny.

Tiki

Od pewnego czasu rodzice Jacka zauważyli, że syn bardzo często mruga oczyma. Okulista nie potrafił znaleźć przyczyn tego tiku. Ostatnio mruganie oczyma stało się coraz częstsze, pojawiły się grymasy całej twarzy. Chłopiec stał się jakiś niespokojny, nie potrafi usiedzieć bez ruchu, gryzie rękawy koszuli skubie skórki u palców rak, obgryza paznokcie. Nie pomaga zwracanie uwagi i tłumaczenie.

Tiki są zaliczane do objawów nerwicowych. Cechują się uporczywością i długotrwałością występowania, zatem leczenie ich napotyka duże trudności. Wymagają one indywidualnego podejścia do dziecka, odrębnych metod terapeutycznych. W stosunku do dzieci wskazana jest terapia zajęciowa, która wzbudzi zainteresowanie dziecka i jego zaangażowanie w wykonywaną pracę.

W etiologii tików podkreśla się istnienie podłoża organicznego, uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, W 50% przypadków u dzieci z tikami występują zmiany w bioelektrycznej czynności mózgu. Przyczyną tików może być też niesprzyjająca atmosfera domowa i wadliwe metody wychowawcze.

Utrzymywanie się niecelowych ruchów jakimi są tiki świadczy o przedłużającym się napięciu emocjonalnym wynikającym z trudnej sytuacji, w jakiej znajduje się dziecko. Za najczęstszą przyczynę tików uznaje się urazy emocjonalne wywołane działaniem trudnych, konfliktowych sytuacji, nieprawidłowymi postawami rodziców lub nadmiernym ograniczeniem normalnej aktywności ruchowej dzieci.

Do czynników patogennych i mechanizmów wpływających na utrzymywanie się tików można zaliczyć:

• naśladownictwo dorosłych lub starszych kolegów, stopniowo przechodzące w nawyk

• utrwalenie reakcji obronnych

• nagły uraz psychiczny, np. przestraszenie się

• długotrwałe traumatyzujące przeżycia wywołane nieprawidłowymi warunkami rozwojowo - wychowawczymi

Wystąpienie tików jest tez często objawem niepokoju, napięcia, niepewności. Należy zastanowić się gdzie leży przyczyna tego rodzaju zachowań i w miarę możliwości usunąć ją. Im bardziej otoczenie będzie interesowało się tikami zauważonymi u dziecka tym bardziej ono samo będzie zwracało na nie uwagę i w efekcie ruchy te mogą coraz bardziej się nasilać.

Dziecko takie musi uwierzyć, że nie jest ani gorsze, ani brzydsze od innych. Wskazane jest, by w jakiejś dziedzinie przewyższało swoich kolegów, by mogło im imponować, np. w sporcie.

Co pewien czas na rynku medycznym pojawiają się nowe specyfiki, które usuwają tę dolegliwość. Rzadko jednak stosowanie leków psychotropowych daje pożądane i trwałe rezultaty.

Ponieważ tiki są objawem nerwicy, lek może na pewien czas osłabiać je lub hamować, nie usuwa jednak przyczyn, które je wywołują. Bywa więc, że tiki pojawiają się na nowo po zakończeniu kuracji lub odstawieniu specyfiku.

Bywa tez, że na miejsce ustępujących tików pojawiają się inne, niemniej dokuczliwe.

Jeżeli dziecko ma tiki i cierpi z tego powodu, konieczna jest wizyta u doświadczonego lekarza i wspólne ustalenie sposobów postępowania leczniczego.

Rodzice powinni uświadomić dziecku, zapewnić je, że jest to drobny i przemijający defekt, który nie powinien być powodem do zmartwienia czy rozpaczy.

Tiki i zespół Tourette'a


Tiki są to powtarzające się ruchy, czasami nazywane nerwowymi przyzwyczajeniami lub atakami. Występują dość często, szczególnie u małych dzieci, i zazwyczaj nie powodują poważnych problemów. Jeśli jednak tiki utrzymują się długo i są bardzo kłopotliwe, możemy mówić o prawdziwej chorobie. Jedną z najcięższych chorób, której objawem są tiki, jest zespół Tourette'a.

Jakie są rodzaje tików?
Przyczyny występowania tików są bardzo różne - mogą one mieć charakter zwykłych nawyków, ale niekiedy są częścią złożonych dziedzicznych zespołów chorobowych. Wydaje się, że najcięższe postaci tików są związane z zaburzeniami przekazywania sygnałów w mózgu. Doznania związane z tikami porównuje się do uczucia swędzenia, które wymusza drapanie, lub kręcenia w nosie, które wymusza kichnięcie - można je powstrzymać, ale prawdziwą ulgę przynosi dopiero kichnięcie.
Gdy tiki dotyczą mięśni poruszających kończynami, mięśni powiek bądź mięśni mimicznych - nazywają się tikami ruchowymi. Przykładami tego rodzaju tików mogą być: mruganie powiekami, potrząsanie głową, oblizywanie się. Bardziej złożone tiki ruchowe przybierają postać czynności takich jak podskakiwanie z obracaniem się wokół własnej osi. Tik występujący co najmniej przez 6 miesięcy uważa się za przewlekły. Czasami u jednego chorego występuje kilka tików jednocześnie, mówi się wtedy o wieloogniskowej chorobie tikowej.
Równie często występują tiki głosowe, jak pociąganie nosem, chrząkanie, odkrztuszanie, pokasływanie i popiskiwanie. Są to tiki głosowe proste. Do bardziej złożonych tików głosowych zaliczamy powtarzanie usłyszanych dźwięków (echolalia), powtarzanie wypowiedzianych przez siebie słów (palilalia) oraz wplatanie do normalnej wypowiedzi słów obraźliwych lub nieprzyzwoitych (koprolalia).

Co to jest zespół Tourette'a?
Jest to przewlekłe zaburzenie charakteryzujące się tikami ruchowymi i głosowymi. Występuje bardzo rzadko, zazwyczaj dziedzicznie. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej około 6-10 roku życia.
Zespół Tourette'a jest chorobą postępującą, największe nasilenie osiąga w okresie dojrzewania, stabilizuje się w wieku dorosłym. Ze względu na pozorne podobieństwo objawów, zespół Tourette'a niejednokrotnie jest mylnie rozpoznawany jako zaburzenia zachowania. Często jest to przyczyną poważnych konfliktów związanych z nieprawidłowym postępowaniem, czasami nawet karaniem dzieci za zachowania, których nie są w stanie kontrolować. W wielu przypadkach dzieci mogą do pewnego stopnia opanowywać przymus wykonywania nerwowych czynności, aż do momentu, kiedy potrzeba stanie się tak intensywna, że tiki ujawnią się wybuchowo, co może dawać wrażenie nieodpowiedniego zachowania.

Zaburzenia odżywiania

Jadłowstręt psychiczny - anoreksja (anorexia nervosa) lub „zaburzenie odchudzania”.

Głównym objawem anoreksji jest poważny spadek wagi ciała i świadome ograniczenie ilości spożywanych kalorii. Diagnoza nie jest stawiana, o ile osoba nie straci 25% normalnej wagi ciała ( lub w przypadku osób poniżej 18 r. ż., gdy porównanie rzeczywistej wagi i potencjalnej wagi, która byłaby osiągnięta w normalnym procesie dojrzewania nie mieści się w granicach kryterium 25%). Centralna cechą anoreksji jest silna koncentracja na zagadnieniach kształtu ciała i bardzo zaburzony sposób doświadczania obrazu ciała. Osoby z tym zaburzeniem, nawet jeżeli są wychudzone, czują się grube.

Problem odmowy jedzenia dotyczy dużej grupy dzieci w wieku przedszkolnym. Występowanie zaburzeń u dzieci stwarza często sytuacje konfliktowe w domu, powoduje bardzo silny i wyraźnie ujawniony niepokój rodziców o zdrowie dziecka wywołując, a jednocześnie będąc skutkiem błędów wychowawczych popełnionych przez rodziców. Błędy te polegają przede wszystkim na nadmiernym zwracaniu uwagi przez rodziców na proces jedzenia, stałe namawianie do spożycia przygotowanej porcji, częste przymuszanie dziecka do jedzenia pod groźbą kary, zabawianie podczas posiłków, demonstrowanie swojego niepokoju, gdy dziecko objawia mniejszy niż zazwyczaj apetyt.

Innymi przyczynami występowania jadłowstrętu u dzieci mogą być reakcje na trudna sytuację domową dziecka- są to sytuacje zagrażającą jego poczuciu bezpieczeństwa jak np. pojawienie się nowego rodzeństwa.

Anoreksja jest też jednym z objawów negatywizmu dzieci lub jako wyrażanie niechęci czy wrogości do rodziców a także jako sposób zwrócenia na siebie uwagi i zapewnienia opieki.

Czasem z anoreksja współwystępują wymioty, czasem istniejące samoistnie jako reakcja na niemiłe przeżycia podczas jedzenia. Odruch wymiotny u dzieci powstaje bardzo szybko, natomiast bardzo powoli wygasa, stąd wymioty często przechodzą w trudny do usunięcia nawyk reagowania.

Odmowa przyjmowania przez dziecko pokarmów jest świadectwem patologii rodziny. Nie należy zwracać uwagi na brak łaknienia, nie namawiać do spożycia pokarmu, nie zabawiać.

Pozorne ignorowanie tego symptomu przy jednoczesnej pracy z rodzicami dziecka jest najlepszą metodą postępowania.

Bulimia

Bulimia polega na nadmiernym objadaniu się wrzucając w siebie tysiące kalorii za jednym razem. W następstwie tego często występują wymioty, oczyszczanie się ze spożytego przed momentem jedzenia przy pomocy środków przeczyszczających. Znacznie częściej choroba ta występuje wśród kobiet niezwykle skoncentrowanych na wyglądzie swojego ciała i atrakcyjności. Często mały kęs pożywienia może być początkiem wielogodzinnego objadania się, co kończy się silnymi bólami żołądka, depresją, prowokowanymi wymiotami i interwencja innych ludzi, również kłopotami z menstruacją.

Leczenie bulimii lekami nie przynosi większych rezultatów występują bowiem poważne skutki uboczne np. wzrost wagi ciała, zapotrzebowanie na węglowodany, co zniechęca bulimiczki do ich przyjmowania.

Stosowana indywidualnie lub grupowo terapia behawioralno- poznawcza polega na tym, że na jej początku osobie chorej pomaga się określić, które sytuacje i uczucia wywołują u niej potrzebę objadania się i przeczyszczania. Następnie osoba tak uczy się zdrowej diety, technik rozwiązywania problemów. Pomaga się także pacjentce w zmianie jej przekonań na temat wyglądu i wagi ciała. Na koniec bulimiczka uczy się włączać do swojej diety rozsądne ilości pożywienia, którymi zwykle się objadała, nie poddając się jednocześnie chęci objadania się.

Otyłość

Otyłość nie jest zaburzeniem psychologicznym, jednak dotyczy wielu dzieci, pociąga za sobą niedobre społeczne i zdrowotne konsekwencje, jej skutki psychologiczne są bardzo poważne. Otyłość powstaje w wyniku nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej w organizmie. Trudno jest jednak określić co jest nadmiarem, gdy mówimy o dzieciach rosnących. Wg typowych norm dziecko jest otyłe, jeżeli jego waga jest o 20% większa niż średnia waga dzieci o tym wzroście.

Przyczyną otyłości jest najczęściej przewaga dostarczanych organizmowi kalorii. Wiąże się to również z czynnikami psychologicznymi, genetycznymi, metabolicznymi i hormonalnymi.

Otyłość występuje także przy niektórych uszkodzeniach O.U.N. Jest ono głównym czynnikiem prowadzącym do nadciśnienia, do chorób serowo naczyniowych.

W konsekwencji otyłości dziecko staje się niesprawne ruchowo i ociężale. Szybko się męczy i poci, oddycha ustami, szybciej ulega zakażeniom dróg oddechowych. Często dzieci takie zapadają na choroby układu krążenia, cukrzyce, astmę. Obserwuje się także wadę postawy, zniekształcenie kręgosłupa, zniekształcenia kończyn dolnych, np. koślawość kolan albo płaskostopie. Dzieci otyłe często przejawiają zaburzenia w sferze emocjonalnej i społecznej. Dziecko, którego potrzeby emocjonalne nie są zaspokajane, znajduje rekompensatę w spożywaniu nadmiernej ilości słodyczy, lodów, ciastek i cukierków. Otyłość staje się często przyczyną odrzucenia dziecka przez rówieśników, co pogłębia lub wywołuje u niego zaburzenia emocjonalne. Dziecko otyłe czuje się nieszczęśliwe, unika kontaktów z kolegami, by nie narażać się na drwiny i szyderstwa. Lekcje wychowania fizycznego stają się dla niego torturą, jest przekonane o swojej mniejszej wartości.

Leczenie otyłości polega na usunięciu przyczyn, które ja wywołały, na stosowaniu diety i zwiększeniu aktywności fizycznej dziecka.

Aktywność ruchową dziecka łatwiej jest pobudzić, gdy będzie sprzyjał temu styl życia całej rodziny. Spacery, wycieczki, zajęcia o charakterze sportowym mogą łączyć się z uczuciem radości i zadowolenia. Początkowo dziecko szybko się męczy, wysiłek fizyczny stanowi jedynie obciążenie, co nie sprawia mu żadnej przyjemności, dlatego też należy stopniowo wdrażać go do aktywności ruchowej.

Bardzo ważne jest życzliwy stosunek nauczyciela do dziecka otyłego, objawy sympatii zespołu klasowego, co może wpłynąć dodatnio na jego samoocenę. Nauczyciel może pomóc dziecku włączyć się w życie społeczne klasy, wpłynąć na zaakceptowanie go przez rówieśników.

Zadaniem terapeuty jest pomóc dziecku w zaakceptowaniu własnego wyglądu, co może okazać się pomocne w jego przystosowaniu emocjonalno - społecznym. Profilaktykę otyłości należy prowadzić od najwcześniejszych lat życia dziecka, a kiedy wystąpią objawy choroby, należy bezzwłocznie podjąć leczenie.

Bibliografia:

• Renee Byrne „Pomówmy o zacinaniu”

• Artur Pawelec „O zaburzeniach psychicznych”

• David L. Rosenhan, Martin E.P. Seligman „Psychopatologia ” - tom II

• Jadwiga Ślęzak „Uczeń z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju”

• „Anoreksja i bulimia psychiczna” pod red. Barbary Józefik

1

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---