Własność w sensie ekonomicznym i prawnym - mikroekonomia, I semestr, Prace, mikroekonomia


Pojęcie własności jest wieloznaczne i nie może być jednoznacznie interpretowane , ponieważ tym pojęciem posługują się różne dyscypliny . Przykładowo można wskazać na znaczenia tej nazwy w ujęciu ekonomicznym oraz w ujęciu prawnym . Właśnie tymi dwoma zagadnieniami zajmę się w swojej pracy .


Własność w znaczeniu ekonomicznym oznacza określone materialne stosunki społeczne zachodzące między ludźmi w procesie wytwarzania . Ekonomiczne pojęcie własności odpowiada na pytanie , kto włada środkami produkcji , w czyich interesach
i w jakim celu są one wykorzystywane oraz kto nimi rozporządza . Własność w znaczeniu ekonomicznym istniała , istnieje i będzie istnieć we wszystkich formacjach społecznych , zarówno w tych , którym obca jest kategoria państwa i prawa , jak i w tych , które znają historyczną kategorię państwa i prawa . „ Nie może być mowy o żadnej produkcji , a zatem i o żadnym społeczeństwie tam , gdzie nie istnieje żadna forma własności ” . W każdej jednakże formacji społecznej własność rozwija się w odmiennych warunkach społecznych i dlatego na przestrzeni historii społeczeństwa ludzkiego ulega ona przeobrażeniom , zmieniając swoje formy .


Własność w znaczeniu prawnym - prawo własności , to kategoria historyczna , która pojawiła się w społeczeństwie klasowym , znającym państwo i prawo . Ale ta nazwa nie jest jednoznaczna . Nazwa „ prawo własności ” jest używana przynajmniej w dwóch znaczeniach : w szerszym oraz w węższym . W szerszym ze znaczeń obejmuje wszelkie prawa majątkowe - zarówno cywilne : prawo rzeczowe , wierzytelności , prawa na dobrach niematerialnych : jak i niecywilne , np. z zakresu prawa administracyjnego , finansowego itp. , które przysługują albo mogą przysługiwać określonemu podmiotowi prawnemu .


Na terenie prawa cywilnego odpowiednikiem prawa własności w szerszym znaczeniu
(w znaczeniu konstytucyjnym) jest przede wszystkim pojęcie mienia . Informacje na ten temat znajdziemy w art.44 kodeksu cywilnego . Z kolei odnosząc się do węższego zakresu należy powiedzieć , że jedną z gałęzi prawa , która precyzuje bliżej pojęcie własności w znaczeniu węższym , jest prawo cywilne . Na jego terenie zakres nazwy „ prawo własności ” jest o wiele węższy . Prawo własności , albo krócej „ własność ” w znaczeniu cywilistycznym , stanowi prawny wyraz jedynie podstawowej części materialnych stosunków społecznych , jakie zachodzą między ludźmi w procesie produkcji . Zupełnie ogólne pojęcie własności w ujęciu cywilistycznym określa art.140 kodeksu cywilnego . Przepis ten stanowi : „ W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może , z wyłączeniem innych osób , korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem swego prawa , w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy . W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą ” .


Prawo własności w ujęciu cywilistycznym stanowi rdzeń konstytucyjnego pojęcia własności i ma za przedmiot rzeczy w znaczeniu technicznym oraz jest ono prawem bezwzględnym . Wymienione przeze mnie cechy nie są jednak właściwe samemu tylko prawu własności . Charakteryzują one także całą grupę podmiotowych praw majątkowych zwanych prawami rzeczowymi . Cechą szczególną , charakteryzującą prawo własności stanowi to , że pod względem treści prawo własności jest najszerszym i najpełniejszym pośród wszystkich praw rzeczowych. O ile w innych , poza własnością , prawach rzeczowych tkwi z reguły jakieś określone uprawnienie , to uprawnień wynikających z prawa własności nie da się wyliczyć wyczerpująco . Z prawa własności wynika nie tylko uprawnienie do posiadania , do korzystania , do rozporządzania rzeczą . Wspomniana tutaj przeze mnie tzw. triada uprawnień właściciela nie wyczerpuje treści prawa własności . Mogą bowiem zaistnieć sytuacje , wprawdzie majątkowe , kiedy właściciel zostaje pozbawiony (czasowo) wszystkich trzech wymienionych uprawnień , a mimo to jego prawo własności nie wygasa , lecz istnieje nadal . Należy jednak pamiętać, że własność jest prawem najpełniejszym w granicach określonych przez ustawy różnych gałęzi prawa oraz przez zasady współżycia społecznego oraz przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie tego prawa . tylko w wymienionych granicach można mówić o uprawnieniach właściciela stanowiących treść jego prawa własności . Nie można też zapomnieć o tym , że treść prawa własności przedstawia się w sposób odmienny w zależności od tego , czy chodzi o prawo własności , którego przedmiotem jest nieruchomość , czy też o prawo własności na rzeczy ruchomej . Zwłaszcza w pierwszym przypadku zakreślenie granic treści oraz wykonywania prawa własności ma szczególnie doniosłe znaczenie społeczne i gospodarcze . Dlatego też w odniesieniu do prawa własności na nieruchomościach ustawodawca wprowadza cały szereg reguł szczególnych oddziaływujących na treść i wykonywanie tego prawa . Spośród wielu możliwych uprawnień, które składają się na treść prawa własności kodeks cywilny w artykule 140 wymienia przykładowo tylko dwa z nich , a mianowicie uprawnienie do korzystania z rzeczy i uprawnienie do rozporządzania nią . Korzystanie z rzeczy obejmuje w pierwszym rzędzie możność faktycznego władania rzeczą oraz możność pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy , możność przetwarzania jej , zużycia a nawet zniszczenia . Z kolei rozporządzanie rzeczą oznacza możność dokonywania zarówno czynności prawnych rozporządzających , np. przeniesienie własności , jak i dyspozycji czysto faktycznych .
Własność należy nabyć . Jej nabycie , jak i nabycie innych praw majątkowych , może być pierwotne oraz pochodne . Nabycie nazywamy pierwotnym , jeśli nabywca nie wywodzi swojego prawa od dotychczasowego właściciela , nabywa je więc niezależnie od jego uprawnień .Nie ma więc tutaj poprzednika i następcy prawnego .W zasadzie przy tym nabyciu nabywca uzyskuje prawo własności bez obciążeń . Przykładem może być zasiedzenie , przemilczenie , połączenie zawłaszczenia . Drugim rodzajem nabycia jest , jak już wspomniałam , nabycie pochodne . Jego przesłanką jest istnienie u innej osoby tego samego lub innego prawa . Przy nabyciu tym prawo przysługujące jednej osobie przechodzi na drugą . Występuje tu następstwo prawne , zbywca jest poprzednikiem prawnym , zaś nabywca następcą prawnym , a prawo pozostaje takie samo . Skutkiem takiego nabycia jest to , że na nabywcę przechodzi prawo w takich granicach , w jakich przysługiwało poprzednikowi ,
a więc ze wszystkimi obciążeniami . Nabyciem pochodnym jest uzyskanie własności na podstawie umowy . Przykładem może być przeniesienie własności , zgodnie z artykułem 155 i następnymi kodeksu cywilnego . Można nabywać nie tylko własność od innej osoby , ale także własność państwową i spółdzielczą . Do sposobów nabycia własności państwowej należy : przepadek mienia , wywłaszczenie , wpływy majątkowe , czy też grzywny itd. Następnie do sposobów nabycia własności spółdzielczej należą : udziały członkowskie i wpisowe , wkłady członkowskie , przekazywanie mienia przez państwo .
W prawie własności ważnym pojęciem jest także pojęcie współwłasności . Polega ona na tym , że „własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom ” , jest to zgodne z art. 195 - 221 kodeksu cywilnego . Cechami współwłasności są : jedność przedmiotów , wielość podmiotów , niepodzielność prawa . Niepodzielność prawa oznacza , że współwłaściciel ma prawo do całej rzeczy będącej współwłasnością , a nie tylko do pewnej jego części . W systemie praw występują dwa rodzaje współwłasności : łączna i w częściach ułamkowych . Pierwsza z nich jest pochodną osobistego stosunku łączącego podmioty , np. ustawowa wspólność małżeńska . Bez tego stosunku współwłasność łączna nie powstaje , nie ma więc charakteru samoistnego , jest podporządkowana temu stosunkowi całkowicie . Ponadto odznacza się tym , że jak długo ona trwa , udziały w rzeczy wspólnej nie są oznaczone . W konsekwencji tego poszczególni współwłaściciele nie mogą rozporządzać przysługującym im prawem , dopóki trwa stosunek osobisty będący podstawą współwłasności łącznej , nie można żądać podziału rzeczy wspólnej . Drugi rodzaj współwłasności jest oparty na tym , że mimo niepodzielności tego prawa , każdy ze współwłaścicieli ma określony udział w prawie własności . Oznacza to ,że prawo własności zostaje podzielone między kilka osób na części ułamkowe , czyli „ idealne ” , stąd też obok tej nazwy występuje też inna -
„ współwłasność w częściach idealnych ” . .
Pojęcie , które ściśle wiąże się z prawem własności w obu znaczeniach , zarówno prawnym , jak i ekonomicznym , jest ochrona własności . Jest to system środków prawnych przyznanych właścicielowi w przypadku naruszenia jego prawa . Poszczególne środki prawne służące do ochrony własności często rozróżnia się między sobą w sposób znaczny .
W przypadku pozbawienia właściciela jego rzeczy , może on żądać jej wydania i mówimy wtedy o roszczeniu windykacyjnym - rei vindicatio . Właściciel może z niego korzystać wtedy , gdy umowa najmu wygasła , a najemca nie chce opuścić lokalu . W razie gdy forma naruszenia własności jest inna niż pozbawienie właściciela jego rzeczy , może on wystąpić z roszczeniem negatoryjnym - actio negatoria . Roszczenie to jest uzasadnione , jeśli osoba nieuprawniona systematycznie przechodzi przez cudzy grunt . Występują też roszczenia uzupełniające do windykacyjnych . Występują między właścicielem a posiadaczem danej rzeczy .
Tak przedstawia się ogólnie pojęcie prawa własności , zarówno w ujęciu prawnym , jak i ekonomicznym . Trybunał Konstytucyjny stwierdził , że prawo własności traktowane jest w naszym systemie prawnym jako prawo podmiotowe o najszerszej treści i w porównaniu z innymi prawami , jako prawo najsilniejsze w stosunku do rzeczy .
Podsumowując tą pracę można stwierdzić , że własność jest bezterminowym prawem . Trwa tak długo , jak długo istnieje rzecz , która jest przedmiotem własności .





BIBLIOGRAFIA :
1. „ Prawo rzeczowe ” , Edward Gniewek , wyd. C.H.BECK , Warszawa , rok 2000
2. „ Prawo rzeczowe ” , Jerzy Ignatowicz , Wydawnictwo Prawnicze PWN , Warszawa , rok 2000
3 .„ Prawo cywilne ” , Stefan Grzybowski , wyd. PWN , Warszawa , rok 1979
4. „ Kodeks cywilny ” pod redakcją Izabeli Ratusińskiej , wyd. Zakamycze , stan prawny na 15 marca 2005 roku



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rynek - mikroekonomia, I semestr, Prace, mikroekonomia
Koszt alternatywny i krzywa możliwości produkcyjnych - mikroekonomia, I semestr, Prace, mikroekonomi
E1 Ekonomia (wykład 1), WSEI, semestr 1, Mikroekonomia
E2 Ekonomia (wykład 2), WSEI, semestr 1, Mikroekonomia
E4 Ekonomia (wykład 4), WSEI, semestr 1, Mikroekonomia
E5 Ekonomia (wykład 5), WSEI, semestr 1, Mikroekonomia
Ograniczalność i rzadkość zasobów - klasyfikacja wg. różnych kryteriów - mikroekonomia, I semestr, P
Mikroekonomia - wykłady, I semestr, Prace, mikroekonomia - wykłady
Teoria konsumenta, I semestr, Prace, mikroekonomia
Rynek - mikroekonomia, I semestr, Prace, mikroekonomia
PRZEDSIEBIORSTWO DECYZJE, Prawo, Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości, MIKROEKONOMIA
SREDNIE WIELKOSCI definicja, Prawo, Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości, MIKROEKONOMIA
KOSZTY FIRMY CWICZENIA st, Prawo, Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości, MIKROEKONOMIA
PRZEDSIEBIORSTWO PROBLEMY PODSTAWOWE, Prawo, Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości, MIKROEKONOMIA
W1 MIKRO RYZYKO-tablice do wykladow, Prawo, Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości, MIKROEKONOMIA

więcej podobnych podstron