Konstytucja to najważniejszy akt prawotwórczy w państwie, stoi najwyżej w hierarchii, reguluje podstawę ustroju politycznego, społecznego, gospodarczego, reguluje prawa wolności i obowiązki obywateli, wszystkie akty prawne musza być zgodne z konstytucją

Najważniejsze zasady konstytucji:

- Zasada suwerenności narodu (zasada zwierzchnictwa narodu) (art. 4) - źródłem władzy jest naród, pojmowany jako ogół wszystkich obywateli RP. Podstawę stanowią wolne i powszechne wybory, w których naród wybiera swoich przedstawicieli. Naród polski sprawuje również władzę w sposób bezpośredni (np. za procą referendum).

- Zasada demokratycznego państwa prawa (art. 2 i 7) - RP jest państwem prawa, podejmującym najważniejsze decyzje za pomocą demokratycznych procedur. Wszystkie organy państwa działają na podstawie prawa i w granicach prawa, które gwarantuje równość wszystkim obywatelom (zasada legalizmu).

(Polska jest demokratycznym państwem prawnym-państwo, w którym nie ma dyskryminacji religijnej itp., w którym jest prawo o określonych standardach (prawa naturalne) w państwie demokratycznym:
-wlasza sprawowana jest przez przedstawicieli partii politycznych, którzy walczą o głosy, wybiera się parlament (demokracja pośrednia)-->to współczesny ustrój demokratyczny, czyli istnienie partii politycznych (istnieje od XVIIw.Anglia) oparte na reprezentacji, w wyniku wyborów za pośrednictwem partii, istnieją dysproporcje w majątku i wykształceniu a w demokracji klasycznej-bezpośrednia demokracja, mniej wiecej takie samo wykształcenie i majątek)

- Zasada republikańskiej formy państwa - władza należy do obywateli RP (res publica - sprawa publiczna, rzecz pospolita); naród wybiera swych przedstawicieli.

- Zasada podziału władzy (zasada równoważenia się władz) (art. 10) - ustrój polityczny RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Podział ten umożliwia wzajemną kontrolę wszystkich rodzajów władzy oraz zapobiega nadużyciom i ograniczeniom praw obywatelskich.

władza wykonawcza - Prezydent RP i Rada Ministrów

władza ustawodawcza - Sejm i Senat

władza sądownicza - sądy i trybunały

(mówi o równowadze władz i ich podziale, podział władz-to podział kompetencji (stanowienie prawa,wykonywanie, sądzenie), partie są równouprawnione (od XVIIw.Anglia, XVIIIw.Francja), przeciwieństwem jest koncepcja niepodziału władz, gdzie w ręku jednej osoby, organu spoczywa stanowienie prawa, wykonywanie go i sądzenie, państwo dualistyczne-istnieje podział władzy formalny, konstytucyjny, ale rzeczywista, socjologiczna władza jest w ręku partii, czyl dyktatura,państwo światopoglądowe-istnieje pewien światopogląd, który jest doktryną, podstawą rządzenia np. Niemcy są nadludźmi)

- Zasada pluralizmu politycznego (art. 11) - gwarantuje swobodę zakładania i działania partii politycznych. W państwie różnorodne partie polityczne, które w granicach obowiązującego prawa mogą ze sobą rywalizować o władzę. Sposób tworzenia i działania partii politycznych określa konstytucja oraz ustawa o partiach politycznych.

- Zasada sprawiedliwości społecznej (art. 2) - wszyscy obywatele wobec prawa są traktowani jednakowo.

- Zasada prymatu konstytucji (art. 8) - najwyższym prawem w RP jest konstytucja; wszystkie inne akty prawne muszą być z nią zgodne.

- Zasada godności człowieka (art. 30) - źródłem wolności i praw jednostki jest przyrodzona, nienaruszalna i niezbywalna godność człowieka. Poszanowanie i ochrona godności jednostki jest obowiązkiem władz publicznych.

- Zasada społecznej gospodarki rynkowej (art. 20 i 21) - własność prywatna i wolności działalności gospodarczej są podstawą życia gospodarczego, a zadaniem państwa jest łagodzenie społecznych skutków wolnego rynku.

- Zasada samorządności (art. 15 i 16) - władza w RP jest zdecentralizowana, a istotne kompetencje powinny należeć do jednostek samorządu terytorialnego. Wykonuje on część zadań publicznych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność

-art. 13 - zakazane jest istnienie partii i organizacji o programie totalitarnym: faszystowskim, nazistowskim, czy komunistycznym - jest to demokracja ograniczonej wolności, czyli w państwie demokratycznym nie można robić wszystkiego, wolność nie może przysługiwać przeciwnikom demokracji; o istnieniu legalnym partii decyduje sąd

- art. 20 - mówi o gospodarce; gosp. rynkowa jest przeciwieństwem gosp.nierynkowej, scentralizowanej, państwowej, gdzie o cenach decyduje państwo; w gosp.rynkowej ceny dyktuje podaż i popyt, rządzi się prawami rynku, obywatele mają prawa do działalności gospodarczej

- art. 30 - mówi o godności człowieka, przyrodzonej i niezbywalnej

Konstytucja w Polsce wprowadziła podział na prawo powszechnie obowiązujące, prawo wewnętrznie obowiązujące

Prawo powszechnie obowiązujące - Konstytucja stanowi wymóg publikacji, stwierdza, że podstawą wyroku sądu, decyzji administracyjnych nakładającej obowiązek może być tylko prawo powszechnie obowiązujące.

Różnice miedzy Konstytucją, a ustawą zwykłą:

- Konstytucja ma wyższą moc prawna niż zwykła ustawa

- Konstytucja ma większy zakres regulacji prawnej

- Konstytucja ma specjalny tryb zmiany, jest sztywnym aktem prawnym

Rząd to naczelny, kolegialny organ wykonawczy, składa się z premiera i ministrów, występuje podział władzy:

-Wykonawczą,

-Ustawodawczą (rząd)

-Sądowniczą (sejm)

Forma rządu:

- Monarchia - obejmuje władzę w drodze dziedziczenia, występują dwa rodzaje monarchii pełna i ograniczona. Monarchą może być cesarz, król, książę.

- Republika państwo, w którym najwyższa władza jest sprawowana przez organ jednoosobowy lub kolegialny. Dzielimy na demokratyczne i arystokratyczne:

- Demokratyczne, naczelne organy państwa powoływane są przez obywateli.

- Arystokratyczne, naczelne organy państwa powoływane są przez wąską grupę ludzi w państwie, którzy posiadają przywileje.

Reżim polityczny - metody, jakimi posługuje się aparat państwowy w stosunku do obywateli w państwie. Dzielimy go na:

- Demokratyczny. aparat państwa cieszy się poparciem społeczeństwa, obywatele mają wpływ na dobór celów działania państwa.

- Autokratyczny. aparat państwa nie podlega kontroli ze strony społeczeństwa, sam określa cele i zadania państwa.

- Totalitarny państwo podporządkowuje sobie prawie wszystkie sfery życia obywateli. Narzuca preferowany przez siebie system ideologiczny.

- Wojskowy wojsko szeroko ingeruje w życie polityczne kraju. Wojskowi zajmują ważne stanowiska w państwie.

- Policyjny życie obywateli jest bardzo drobiazgowo reglamentowane. W stosunku między władzą, a ludnością jest brak wzajemnego zaufania.

Trybunał Konstytucyjny przedstawia właściwym organom stanowiącym sejm, senat, sejmik wojewódzkie, prawo o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawe, których usuniecie jest niezbędne. Składa się z 15 sędziów, których wybiera Sejm na 9 lat i tylko na jedną kadencję. Prezesa i wice prezesa Trybunału konstytucyjnego powołuje Prezydent spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów są niezależni, podlegają tylko konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją

- zgodności ustaw z ratyfikacją ustaw międzynarodowych

- zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanych umów międzynarodowych i ustawami

- zgodności z Konstytucją celów lub działań partii politycznych

skargi konstytucyjne

Trybunał Stanu samodzielny i niezależny organ konstytucyjny, nie jest sądem

Struktura:

- dziewiętnaście osób.

- przewodniczący.

- dwóch zastępców.

- szesnastu członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas cztero letniej kadencji sejmu.

Sędziowie Trybunału Stanu podlegają tylko konstytucji i ustawom, żaden członek nie może być pociągany do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez uprzedniej zgody Trybunału Stanu.

Sąd Najwyższy:

- sprawuje nadzór nad działaniem sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania.

- wykonuje inne czynności określone w konstytucji i ustawach.

- pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego powołuje Prezydent Rzeczy Pospolitej na 6 lat spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego

- Krajowa Rada Sądów, stoi na straży niezawisłości sędziów i niezależności sądów.

Sąd najwyższy dzielimy na:

- Sądy powszechne

- Sądy administracyjne

- Sądy wojskowe

- Sądy lustracyjne

- Sądy ochrony konkurencji i konsumentów

Sąd Najwyższy jest powołany do:

- sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez zapewnienie zgodności z prawem

- rozpatruje kasacje i inne środki odwoławcze

- podejmuje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne.

- rozpoznawanie protestów wyborczych oraz stwierdza ważność wyborów, wyboru Prezydenta RP a także referendum ogólnokrajowego.

- rozpatruje protesty wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

- opiniuje projekty ustaw i innych aktów normatywnych.

- wykonuje inne czynności określone w ustawach.

Organy Sądu Najwyższego:

- pierwszy prezes Sądu Najwyższego.

- Prezes Sądu Najwyższego.

- Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego.

- Zgromadzenie Sędziów Izby Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy dzieli się na Izby:

- Cywilną.

- Karną.

- Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych.

- Wojskową.

Sąd administracyjny - sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego oraz między kolegiami odwoławczymi, a organami administracji

Sądami Administracyjnymi są:

- Naczelny Sąd Administracyjny.

- Wojewódzkie Sądy Administracyjne.

- Tworzy się je przeważnie dla jednego województwa jeden sąd, lub jeden sąd lub dla większej liczby województw.

- Prezydent Rzeczy Pospolitej tworzy, znosi, ustala siedziby oraz obszar właściwości, może je także tworzyć poza siedzibą na wniosek prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w drodze rozporządzenia.

Organami Wojewódzkiego Sądu administracyjnego są:

- prezes sądu.

- zgromadzenie ogólne sądu.

- kolegium sadu administracyjnego.

Sądy powszechne - sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie nienależącym do sądów administracyjnych, wojskowych oraz Sądu Najwyższego.

Dzielą się na:

- rejonowe.

- okręgowe.

- apelacyjne

Sąd rejonowy - powołany do rozpoznawania wszystkich spraw należących do sądów powszechnych, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych dla sądów wyższych instancji.

Dzieli się na wydziały:

- cywilne,

- karne,

- rodzinne i nieletnich (sąd rodzinny),

- pracy (pracy i ubezpieczeń społecznych w sądach rejonowych mieszczących się w miastach będących siedzibami sądów okręgowych),

- ksiąg wieczystych,

- gospodarcze (w sądach rejonowych mieszczących się w miastach będących siedzibami sądów okręgowych),

- grodzkie (tzw. sąd grodzki, rozpatruje sprawy o wykroczenia, sprawy o przestępstwa w tzw. trybie uproszczonym i przyspieszonym oraz sprawy cywilne w tzw. trybie uproszczonym)

Sąd okręgowy - orzekający zarówno w pierwszej jak i drugiej instancji

Dzieli się na wydziały:

- cywilne,

- karne,

- penitencjarne i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń sądowych,

- pracy.

- ubezpieczeń społecznych

- gospodarcze.

Sąd apelacyjny - to organ wymiaru sprawiedliwości powołany do rozstrzygania w II instancji spraw z zakresu:

- prawa cywilnego, gospodarczego oraz rodzinnego i opiekuńczego,

- prawa karnego,

- prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

DODATKOWE:

Dogmatyka prawa nauka o prawie aktualnie obowiązującym w kraju, a także obowiązującym w stosunkach między państwami. Dogmatyka prawa stanowi 90% nauk prawnych. Przykładem nauk dogmatycznych są nauka o prawie cywilnym, karnym, administracyjnym,

Norma prawna jest to prawna reguła postępowania wynikająca z przepisów prawa.

Podstawowy podział norm:

- dyspozytywne- wskazanie pewnych zachowań, pozwala wybrać zachowanie adresatowi (np. regulacja mówiąca, żeby umowę spisać w celach dowodowych, dyspozycja - wybór stron, czy chcę, czy nie chcę sporządzać) ,

- obligatoryjne (imperatywne) - konkretny nakaz zachowania wskazuje obligatoryjne zachowanie. Zachowanie inne niż wskazane powoduje nieważność

Sankcja - jest to społeczna reakcja na określone działanie jednostki w postaci kary lub nagrody

Rodzaje sankcji prawnych:

-Sankcje karne stosujemy, gdy ktoś postępuje niezgodnie z prawem i operujemy najważniejszymi dla człowieka wartościami, mienie, wolność, życie. Są kary zasadnicze to kary: grzywny, kara ograniczenia wolności

-Sankcje egzekucyjne to przywrócenie stanu obecnego do stanu pierwotnego

-Sankcje nieważności polegają na uznaniu czynności dokonywanej niezgodnie z prawem za nieważną, czyli pozbawioną skutków prawnych. ( w prawie cywilnym brak upoważnienia do podpisania umowy)

Prawo - to zespół norm prawnych wydanych lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana jego przymusem. Tworząc normy prawne można pewne reguły postępowania przenosić do prawa.

Akt prawny zdarzenia, które powodują powstanie lub ustanie, zmianę stosunku prawnego, mogą być zależne lub nie zależne od własnej woli.

Sędziowie:

- w sprawowaniu swojego urzędu są nienawistni i podlegają tylko konstytucji i ustawom.

- zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiednie godności urzędu oraz zakresu pracy.

- sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności.

- są powoływani przez Prezydenta Rzeczy Pospolitej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieograniczony, są nieusuwalni.

- nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem schwytania na gorącym uczynku i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne

Spory kompetencyjne:

Trybunał konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Z wnioskiem wystąpić mogą:

Prezydent RP, Marszałek Sejmu i Senatu, Prezes Rady Ministrów, I Prezes SN, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prezes NIK

COKOLWIEK TO JEST MOŻE SIĘ PRZYDAĆ;)

1. USA-koloniści zanim utworzyli ustrój państwa, przypomnieli o prawie do wolności, własności -prywatnej, nie zmuszanie do wyznawania religiii-->prawa naturalne (deklaracja, czyli przypomnienie praw naturalnych) .państwo prawa to państwo które przestrzega praw

2. Państwo prawa to państwo, które przestrzega praw naturalnych-przyrodzonych praw człowieka;

3.Demokracja-ustrój wolnościowy, w konstytucje wpisuje sie prawa niezbywalne, które wynikają z natury, ustawodawca może jedynie organizować ochronę tych praw, dlatego chroniono konstytucyjnie te prawa, bo obawiano się dojścia do władzy psychopatów;

4. Okres "zawieszenia prawa", czyli ustawowe bezprawie - miało miejsce gdy Hitler doszedł do władzy 30.01.1933 do 1990, tak samo bolszewicka Rosja, istaniało wtedy tam prawo poznorne, czyli była konstytucja, ale nikt jej nie przestrzegał;

---