Promotor 11/05
Promotor 11/05
a
zawodowego
na stanowisku elektromontera
W Rozporządzeniu Ministra Gospodarki,
Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie
szczegółowych zasad stwierdzania
posiadania kwalifikacji przez
osoby zajmujące się eksploatacją
urządzeń i sieci (Dz.U. nr 89/2003,
poz. 828) stwierdza się, że eksploatacją
urządzeń, instalacji i sieci
mogą zajmować się osoby, które
spełniają wymagania kwalifikacyjne
w zakresie obsługi, konserwacji,
remontów, montażu i kontrolno-
pomiarowe. Osoby te powinny
ponadto poddać się wymaganym
dla danego stanowiska badaniom
lekarskim oraz muszą zostać przeszkolone
w zakresie znajomości
przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy (instruktaż wstępny ogólny,
instruktaż stanowiskowy, szkolenie
okresowe), zgodnie z Rozporządzeniem
MGiP (Dz.U. nr 180/2004,
poz. 1860 ze zm.).
Zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Gospodarki z dnia 17 września
1999 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy urządzeniach
i instalacjach elektrycznych
(Dz.U. nr 80/1999, poz. 912 ze zm.)
prace przy urządzeniach i instalacjach
elektroenergetycznych,
w zależności od zastosowanych
metod i środków zapewniających
bezpieczeństwo pracy, mogą być
wykonywane:
• przy całkowicie wyłączonym
napięciu,
• w pobliżu napięcia,
• pod napięciem.
Przed przystąpieniem do wykonywania
prac przy urządzeniach
i instalacjach elektroenergetycznych
wyłączonych spod napięcia
należy:
• zastosować odpowiednie zabezpieczenie
przed przypadkowym
załączeniem napięcia,
• wywiesić tablicę ostrzegawczą
w miejscu wyłączenia obwodu
o treści: „Nie załączać”,
Ryszard Bryła
• sprawdzić brak napięcia w wyłączonym
obwodzie,
• uziemić wyłączone urządzenia.
Uziemienia należy wykonać tak,
aby miejsce pracy znajdowało
się w strefie ograniczonej uziemieniami,
a co najmniej jedno
uziemienie powinno być widoczne
z miejsca pracy. W razie wielostronnego
zasilania uziemienia
powinny być wykonane od każdej
strony,
• zabezpieczyć i oznaczyć miejsce
pracy odpowiednimi znakami
i tablicami ostrzegawczymi.
Charakterystyka
stanowiska pracy
Elektromonter wykonuje następujące
czynności:
• konserwuje urządzenia i instalacje
elektryczne wewnątrz
budynków i na zewnątrz,
• montuje, kontroluje i naprawia
urządzenia i instalacje elektryczne,
• zakłada linie napowietrzne, wykonuje
przyłącza do budynków,
• układa kable elektroenergetyczne,
• obsługuje elektronarzędzia
oraz maszyny i urządzenia
elektryczne,
• dokonuje pomiarów elektrycznych.
Elektromonter może podejmować
prace bez polecenia lub na
polecenie ustne (proste czynności
lub czynności ujęte w instrukcjach
stanowiskowych) i na polecenie
pisemne (m.in. przy urządzeniach
pod napięciem, w pobliżu urządzeń
pod napięciem, w pomieszczeniach
zagrożonych pożarem
lub wybuchem). Niektóre prace
zlecone do wykonania elektromonterowi,
zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 28 maja 1996 r. (Dz.U.
nr 62/1996 r., poz. 288), powinny
być wykonywane przez dwie osoby.
Wykaz takich prac zobowiązany
jest przygotować pracodawca.
Metodyka oceny
ryzyka zawodowego
Oceny ryzyka zawodowego dokonano
tutaj dwoma metodami:
wg PN-N-18002/2000 i RISK SCORE.
Opis tych metod przedstawiliśmy
w poprzednich numerach „Promotora”,
m.in. w „Promotorze” 9/05. Należy
traktować je jako przykładowe,
gdyż przydzielony zakres czynności
na określonym stanowisku może się
zmieniać w zależności od specyfiki
konkretnego zakładu pracy. .
www.elamed.com.pl/promotor 27
Promotor 11/05
Promotor 11/05
0
Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń Możliwe skutki
zagrożenia
Przed oceną
Środki profilaktyczne
Po realizacji zadań
Uwagi
o realiza-
cji zadań
Ciężkość (C)
Prawdopodo-
bieństwo (P)
Ryzyko (R)
Ciężkość (C)
Prawdopodo-
bieństwo (P)
Ryzyko (R)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1.
Upadek na
tym samym
poziomie.
Śliskie i nierówne powierzchnie, zatara-
sowane przejścia.
Złamania
kończyn,
zwichnięcia,
potłuczenia.
S S S Utrzymywać porządek na stanowisku pracy.
Zabezpieczyć właściwy stan dróg transportowych. S M M
2.
Upadek
na niższy
poziom.
Prace montażowe i naprawcze wykony-
wane na wysokości.
Złamania,
zwichnięcia, po-
tłuczenia, urazy
wewnętrzne,
śmierć.
D S D
Stosować odpowiednio dobrane i zabezpieczone
drabiny oraz pomosty robocze. W razie konieczności
stosować sprzęt zabezpieczający, m.in. słupołazy
i uprzęże bezpieczeństwa. W razie potrzeby stosować
asekurację, prowadzoną przez drugiego pracownika.
S M M
3. Pyły
i odpryski.
Wiercenie, szlifowanie i cięcie mate-
riałów.
Urazy oczu,
choroby układu
oddechowego.
S S S Stosować okulary ochronne, osłony twarzy i półmaski. M M M
4.
Uderzenie
spowo-
dowane
ruchomymi
przedmio-
tami.
Zły stan narzędzi ręcznych (tępe ostrza,
źle oprawione rękojeści). Brak lub
uszkodzone osłony ruchomych elemen-
tów maszyn i urządzeń. Niezamierzone
uruchomienie maszyny lub urządzenia.
Obrażenia ciała,
śmierć. D S D
Stosować prawidłowo oprawione narzędzia ręczne.
Rozmiary i typy narzędzi dobierać do rodzaju wykony-
wanej pracy. Przestrzegać właściwego zamocowania
osłon ruchomych elementów maszyn i urządzeń. Prze-
nosić na inne miejsce elektronarzędzia po uprzednim
wyłączeniu ich spod napięcia. Przestrzegać właściwe-
go zamocowania osłon ruchomych elementów maszyn
i urządzeń. Zachować szczególną ostrożność.
D M S
5.
Praca w wy-
muszonej
pozycji ciała.
Prace instalacyjne i remontowe wyko-
nywane na wysokości (drabiny, słupy
elektryczne czy podesty) oraz na tym
samym poziomie.
Zwyrodnienia
kostno-sta-
wowe.
S S S
Stosować odpowiednią rotację pracowników przy
wykonywaniu prac wymagających wymuszonej pozycji
ciała. Stosować odpowiednie do zagrożeń i ergono-
miczne ochrony osobiste, m.in. nakolanniki, przy
pracach uzasadniających korzystanie z tego rodzaju
wyposażenia.
S M M
6. Słabe
oświetlenie.
Niedostateczne oświetlenie naturalne.
Brak lub źle dobrane źródła światła. Źle
dobrane oprawy oświetleniowe.
Osłabienie lub
uszkodzenie
wzroku.
S S S
Dbać o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk
pracy, m.in. poprzez zapewnienie czystości okien,
świetlików i naświetli. Stosować zgodne z normami
sztuczne oświetlenie stanowisk pracy. Oprócz oświe-
tlenia ogólnego stosować oświetlenie stanowiskowe.
M M M
7. Pożar.
Źle dobrane parametry instalacji el.
Niedbale wykonane prace instalacyjne.
Materiały łatwo palne umieszczone
obok rozgrzanych przedmiotów lub obok
urządzeń elektrycznych.
Oparzenia,
śmierć. D M S
Prace wykonywać ściśle według zatwierdzonego pro-
jektu robót. Stosować właściwie dobrane zabezpiecze-
nia nadprądowe. Wyposażyć stanowisko w wymagany
sprzęt ppoż. Zachować szczególną ostrożność.
S M M
8.
Hałas
i wibracje.
Wiercenie i cięcie materiałów. Odgłosy
dochodzące z innych stanowisk pracy
i z ulicy.
Choroby
narządu słuchu,
zwyrodnienia
stawów.
S S S Stosować w razie potrzeby ochronniki słuchu. Stoso-
wać sprawne technicznie elektronarzędzia. S M M
9.
Zmienne
warunki
atmosferyczne.
Niskie lub wysokie temperatury, opady
deszczu lub śniegu.
Przeziębienie
lub przegrzanie
organizmu.
S S S
Wyposażyć pracownika w odpowiednią do warunków
atmosferycznych odzież ochronną. Zapewnić napoje
i posiłki profilaktyczne w czasie prac na otwartej prze-
strzeni lub w niekorzystnym mikroklimacie, zgodnie
z wymogami Rozporządzenia RM (Dz.U. nr 60/1996,
poz. 279).
S M M
10. Stres.
Zbyt duże wymagania w stosunku
do możliwości pracownika. Prace
w nadgodzinach. Obawa o własne życie
i zdrowie podczas pracy w warunkach
zagrożenia. Konflikty międzyludzkie.
Choroby ogól-
noustrojowe,
nerwice.
S D D
Dostosowywać wymagania do możliwości psychofi-
zycznych pracownika. Przestrzegać norm dotyczą-
cych czasu pracy. Doskonalić metody instruktażu
i szkoleń, kładąc szczególny nacisk na sposoby
ograniczenia zagrożeń na stanowisku. Ustalić jasne
zasady wynagradzania, premiowania i nakładania kar
regulaminowych.
S M M
11.
Porażenie
prądem elek-
trycznym.
Prace naprawcze lub montażowe
przy urządzeniach elektrycznych
bez odłączenia napięcia
lub bez właściwego zabezpieczenia
przed przypadkowym załączeniem.
Śmierć. D S D
Unikać prac prowadzonych pod napięciem, a jeśli są
one konieczne, to stosować środki do bezpiecznego
ich wykonywania. Stosować sprawny sprzęt ochronny
i nieuszkodzone narzędzia - drążki i kleszcze
izolacyjne, wskaźniki napięcia, rękawice dielektrycz-
ne, izolacyjne narzędzia monterskie. Zastosować
odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym
załączeniem - zgodnie z instrukcją stanowiskową.
Omawiać zagadnienie podczas codziennych odpraw
z pracownikami.
D M S
Prace z użyciem lamp przenośnych
i elektronarzędzi w warunkach dużej
wilgotności lub dokonywane w metalo-
wych zbiornikach.
Śmierć. D S D Stosować w takich przypadkach zasilanie napięciem
bezpiecznym 24 V. M M M
Kontakt z metalowymi obudowami ma-
szyn, urządzeń i elektronarzędzi, które
mogą znaleźć się pod napięciem.
Śmierć. D M S
Kontrolować stan techniczny wyłączników różnicowo-
-prądowych. Sprawdzać ich działanie każdorazowo
przed przystąpieniem do pracy. Przeprowadzać
okresową kontrolę zerowań i uziemień. Stosować
elektronarzędzia wyposażone w sprawne uchwyty
wykonane z materiałów izolacyjnych. Nie eksploato-
wać elektronarzędzi na zewnątrz budynków podczas
opadów atmosferycznych.
S M M
Możliwość natrafienia na przewody
elektryczne pod napięciem, podczas
wiercenia wiertarką el. w ścianach.
Śmierć, urazy
ciała. D S D
Wyłączać zagrożone obwody spod napięcia. Stosować
detektory napięcia. Korzystać z dokumentacji budow-
lano-montażowej.
S M M
Uszkodzenia izolacji przewodów wiodą-
cych prąd. Śmierć. D S D
Zabezpieczyć przewody przed przypadkowymi uszko-
dzeniami mechanicznymi. Kontrolować okresowo stan
izolacji przewodów.
S M M
28 www.elamed.com.pl/promotor
Promotor 11/05
Promotor 11/05
E
Lp. Zagrożenie Źródło zagrożenia Możliwe skutki
zagrożenia
Przed oceną
Środki profilaktyczne
Po realizacji zadań
Uwagi
o
realizacji
zadańSkutki (S)
Ekspozycja (E)
Prawdopodo-
bieństwo (P)
Ryzyko (R)
Skutki (S)
Ekspozycja (E)
Prawdopodo-
bieństwo (P)
Ryzyko (R)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1.
Upadek na
tym samym
poziomie.
Śliskie i nierówne
powierzchnie,
zatarasowane przejścia.
Złamania
kończyn,
zwichnięcia,
potłuczenia.
3 6 6
108
Śred-
-nie
Utrzymywać porządek na stanowisku pracy.
Zabezpieczyć właściwy stan dróg transportowych. 3 6 3 54
Małe
2.
Upadek
na niższy
poziom.
Prace montażowe
i naprawcze wykonywane
na wysokości.
Złamania,
zwichnięcia, po-
tłuczenia, urazy
wewnętrzne,
śmierć.
15 6 6
540
B.
duże
Stosować odpowiednio dobrane i zabezpieczone
drabiny oraz pomosty robocze. W razie konieczności
stosować sprzęt zabezpieczający, m.in. słupołazy
i uprzęże bezpieczeństwa. W razie potrzeby stosować
asekurację, prowadzoną przez drugiego pracownika.
3 6 3 54
Małe
3. Pyły
i odpryski.
Wiercenie, szlifowanie
i cięcie materiałów.
Urazy oczu,
choroby układu
oddechowego.
3 6 10
180
Śred-
nie
Stosować okulary ochronne, osłony twarzy i półmaski. 1 6 3
18
B.
małe
4.
Uderzenie
spowodowane
ruchomymi
przedmiotami.
Zły stan narzędzi
ręcznych (tępe ostrza,
źle oprawione rękojeści).
Brak lub uszkodzone
osłony ruchomych
elementów maszyn i urzą-
dzeń. Niezamierzone
uruchomienie maszyny
lub urządzenia.
Obrażenia ciała,
śmierć. 7 6 7 252
Duże
Stosować prawidłowo oprawione narzędzia ręczne.
Rozmiary i typy narzędzi dobierać do rodzaju wykony-
wanej pracy. Przestrzegać właściwego zamocowania
osłon ruchomych elementów maszyn i urządzeń. Prze-
nosić na inne miejsce elektronarzędzia po uprzednim
wyłączeniu ich spod napięcia. Przestrzegać właściwe-
go zamocowania osłon ruchomych elementów maszyn
i urządzeń. Zachować szczególną ostrożność.
3 6 3 54
Małe
5.
Praca w wy-
muszonej
pozycji ciała.
Prace instalacyjne
i remontowe wykonywane
na wysokości (drabiny,
słupy elektryczne czy
podesty) oraz na tym
samym poziomie.
Zwyrodnienia
kostno-stawowe. 3 6 6
108
Śred-
nie
Stosować odpowiednią rotację pracowników przy wyko-
nywaniu prac wymagających wymuszonej pozycji ciała.
Stosować odpowiednie do zagrożeń i ergonomiczne
ochrony osobiste, m.in. nakolanniki, przy pracach uza-
sadniających korzystanie z tego rodzaju wyposażenia.
1 6 3
18
B.
małe
6. Słabe oświe-
tlenie.
Niedostateczne oświetle-
nie naturalne. Brak lub
źle dobrane źródła świa-
tła. Źle dobrane oprawy
oświetleniowe.
Osłabienie lub
uszkodzenie
wzroku.
3 6 6
108
Śred-
nie
Dbać o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk
pracy, m.in. poprzez zapewnienie czystości okien,
świetlików i naświetli. Stosować zgodne z normami
sztuczne oświetlenie stanowisk pracy. Oprócz oświetle-
nia ogólnego stosować oświetlenie stanowiskowe.
1 6 3
18
B.
małe
7. Pożar.
Źle dobrane parametry
instalacji el. Niedbale
wykonane prace insta-
lacyjne. Materiały łatwo
palne umieszczone obok
rozgrzanych przedmio-
tów lub obok urządzeń
elektrycznych.
Oparzenia,
śmierć. 15 6 3 270
Duże
Prace wykonywać ściśle według zatwierdzonego pro-
jektu robót. Stosować właściwie dobrane zabezpiecze-
nia nadprądowe. Wyposażyć stanowisko w wymagany
sprzęt ppoż. Zachować szczególną ostrożność.
3 6 1
18
B.
małe
8. Hałas i wi-
bracje.
Wiercenie i cięcie mate-
riałów. Odgłosy docho-
dzące z innych stanowisk
pracy i z ulicy.
Choroby
narządu słuchu,
zwyrodnienia
stawów.
7 6 3
126
Śred-
nie
Stosować w razie potrzeby ochronniki słuchu. Stoso-
wać sprawne technicznie elektronarzędzia. 3 6 3 54
Małe
9.
Zmienne
warunki at-
mosferyczne.
Niskie lub wysokie tem-
peratury, opady deszczu
lub śniegu.
Przeziębienie
lub przegrzanie
organizmu.
3 6 10
180
Śred-
nie
Wyposażyć pracownika w odpowiednią do warunków
atmosferycznych odzież ochronną. Zapewnić napoje i po-
siłki profilaktyczne w czasie prac na otwartej przestrzeni
lub w niekorzystnym mikroklimacie, zgodnie z wymogami
rozporządzenia RM (Dz.U. nr 60/1996, poz. 279).
3 6 3 54
Małe
10. Stres.
Zbyt duże wymagania
w stosunku do możliwości
pracownika. Prace
w nadgodzinach. Obawa
o własne życie i zdrowie
podczas pracy w warun-
kach zagrożenia. Konflikty
międzyludzkie.
Choroby
ogólnoustrojo-
we, nerwice.
7 6 6 252
Duże
Dostosowywać wymagania do możliwości psychofi-
zycznych pracownika. Przestrzegać norm dotyczących
czasu pracy. Doskonalić metody instruktażu i szkoleń,
kładąc szczególny nacisk na sposoby ograniczenia
zagrożeń na stanowisku. Ustalić jasne zasady wyna-
gradzania, premiowania i nakładania kar.
3 6 3 54
Małe
11.
Porażenie
prądem elek-
trycznym.
Prace naprawcze
lub montażowe przy
urządzeniach el. bez odłą-
czenia napięcia lub bez
właściwego zabezpiecze-
nia przed przypadkowym
załączeniem.
Śmierć. 15 6 6
540
B.
duże
Unikać prac prowadzonych pod napięciem, a jeśli są
one konieczne, to stosować środki do bezpiecznego
ich wykonywania. Stosować sprawny sprzęt ochronny
i nieuszkodzone narzędzia - drążki i kleszcze izolacyjne,
wskaźniki napięcia, rękawice dielektryczne, izolacyjne
narzędzia monterskie. Zastosować odpowiednie zabez-
pieczenie przed przypadkowym załączeniem - zgodnie
z instrukcją stanowiskową. Omawiać zagadnienie
podczas codziennych odpraw z pracownikami.
7 6 3
126
Śred-
nie
Prace z użyciem lamp prze-
nośnych i elektronarzędzi
w warunkach dużej wil-
gotności lub dokonywane
w metalowych zbiornikach.
Śmierć. 15 6 3 270
Duże
Stosować w takich przypadkach zasilanie napięciem
bezpiecznym 24 V. 3 6 1
18
B.
małe
Kontakt z metalowymi
obudowami maszyn,
urządzeń i elektronarzę-
dzi, które mogą znaleźć
się pod napięciem.
Śmierć. 15 6 6
540
B.
duże
Kontrolować stan techniczny wyłączników różnicowo-
-prądowych. Sprawdzać ich działanie każdorazowo przed
przystąpieniem do pracy. Przeprowadzać okresową
kontrolę zerowań i uziemień. Stosować elektronarzędzia
wyposażone w sprawne uchwyty wykonane z materia-
łów izolacyjnych. Nie eksploatować elektronarzędzi na
zewnątrz budynków podczas opadów atmosferycznych.
7 6 1 42
Małe
Możliwość natrafienia
na przewody elektryczne
pod napięciem podczas
wiercenia wiertarką el.
w ścianach.
Śmierć, urazy
ciała. 15 6 3 270
Duże
Wyłączać zagrożone obwody spod napięcia. Stosować
detektory napięcia. Korzystać z dokumentacji budow-
lano-montażowej.
3 6 1
18
B.
małe
Uszkodzenia izolacji prze-
wodów wiodących prąd. Śmierć. 15 6 3 270
Duże
Zabezpieczyć przewody przed przypadkowymi uszko-
dzeniami mechanicznymi. Kontrolować okresowo stan
izolacji przewodów.
3 6 3 54
Małe
www.elamed.com.pl/promotor 29