SAMOTNOŚĆ

Biblia Stary Testament

• Adam jest samotny, więc Bóg stwarza towarzyszkę życia - Ewę, która jest kością z jego kości.

• Kain po zabójstwie brata skazany zostaje na tułaczkę i samotność, bowiem Bóg naznaczył go piętnem jego czynu.

Biblia Nowy Testament

• Chrystus samotnie wychodzi na pustynię, by tam modlić się i pościć.

• Samotny jest także podczas modlitwy w Ogrójcu, gdyż apostołowie posnęli.

• Samotny jest Chrystus w swoim cierpieniu, bo nawet najwierniejszy Piotr zaparł się Go.

Mitologia

Prometeusz w samotności cierpi przykuty do skał na Kaukazie.

Sofokles "Antygona"

Antygona jest samotna w swoim buncie przeciw ustawionym przez Kreona prawom. Nawet jej siostra, Ismena, odmawia jej pomocy w pogrzebaniu zwłok Polinejkesa.

"Legenda o św. Aleksym"

Aleksy skazuje siebie na samotną egzystencję, by poświęcić się Bogu i swoim życiem zasłużyć na zbawienie.

J. Bedier "Dzieje Tristana i Izoldy"

Tristan, skazując siebie na dobrowolne wygnanie, jednocześnie skazuje się na samotność, której nie przerwą ani jego żona, ani napotkani w życiu ludzie. Tak samo samotnie umrze.

J.W. Goethe "Cierpienia młodego Wetera"

Werter jest samotny z powodu swego uczucia do Lotty. Izoluje się od świata i ludzi, zamykając się w świecie miłosnych cierpień.

G.G. Byron "Giaur"

Giaur żyje w samotności, ponieważ jest jedynym chrześcijaninem wśród wyznawców islamu. Po śmierci Leili i dokonaniu zemsty na Hassanie świat cały ma w obrzydzeniu i zamyka się w klasztorze. Ale i tu nie staje się członkiem wspólnoty, żując na uboczu. Nawet w kościele dopiero wtedy zbliża się do ołtarza, gdy odejdą już inni zakonnicy.

A. Mickiewicz "Romantyczność"

Obłąkana Karusia, mimo otaczającego ją tłumu ludzi, czuje się samotna. Nikt nie jest w stanie zrozumieć jej miłości do zmarłego Jasińka. Skarży się: Źle mnie w złych ludzi tłumie, Płaczę, a oni szydzą; Mówię, nikt nie rozumie; Widzę, oni nie widzą!

A. Mickiewicz "Dziady IV"

Gustaw jest samotny, ponieważ nikt nie jest w stanie pojąć ogromu jego uczucia. Kamienni ludzie wyśmiewają jego miłość i cierpienie. Samotność Gustawa jest tym dotkliwsza, że stracił także całą rodzinę. Szuka więc przyjaciół w świecie natury.

A. Mickiewicz "Konrad Wallenrod"

• Konrad skazany jest na samotność, ponieważ żyje wśród wrogów. Tego jednak wymaga jego misja.

• Aldona każe się zamurować w wierzy i pędzi w niej życie pustelnicy.

A. Mickiewicz "Dziady III"

Losem Konrada jest samotność. Czuje więcej niż inni ludzie, a jego poezja pozostaje niezrozumiała ze względu na niedoskonałość słowa jako tworzywa i ludzi jako odbiorców. Samotnie też buntuje się przeciwko Bogu, bo tylko on może się z Nim równać. Ale jego osamotnienie jest też próbą. Aniołowie w scenie prologu mówią: My uprosiliśmy Boga, by cię oddał w ręce wroga. Samotność - mędrców mistrzyni.

J. Słowacki "Kordian"

Samotność Kordiana w walce jest koniecznością. nikt nie chce wesprzeć go w zamachu na cara. Inni spiskowcy wycofali się, przekonani argumentacją Prezesa. Naród zaś zobojętniał na sprawy ojczyzny. W ostatnim monologu Kordian powtarza wielokrotnie: Nie będę z nimi, ponieważ nie czuje już żadnego związku z narodem, który pogodził się z niewolą.

Z. Krasiński "Nie-Boska komedia"

• Hrabia Henryk skazany jest na samotność, ponieważ żyje w świecie swoich imaginacji i nieustannego poszukiwania. Nie czuje się tez związany z warstwą społeczną, z której pochodzi. Pogardza nią za jej tchórzostwo i upadek wartości moralnych.

• Orcio jest samotny, ponieważ żyje w świecie poezji. Jego ślepota dodatkowo izoluje go od realnego świata.

• Pankracy doświadcza samotności, bo tylko on rozumie prawdziwe cele rewolucji. Wie, że po okresie burzenia musi nadejść okres budowania, jeśli rewolucja rzeczywiście ma przynieść nowe, lepsze życie.

F.M. Dostojewski "Zbrodnia i kara"

Raskolnikow żyje w samotności, unikając ludzi, ponieważ sytuuje siebie wśród wybitnych jednostek, które stoją ponad światem i prawami. Później jego alienację wzmoże świadomość popełnionej zbrodni.

E. Orzeszkowa "Nad Niemnem"

Andrzejowa Korczyńska po śmierci męża w powstaniu pogrążyła się w żałobie i odizolowała od świata.

B. Prus "Lalka"

Wokulski jest samotny, ponieważ nie przystaje do społeczeństwa, w którym żyje. Wyrasta ponad nie śmiałością planów i rozległością horyzontów myślowych. Nawet jego najbliższy przyjaciel, Rzecki, nie jest w stanie go zrozumieć i snuje jakieś fantastyczne teorie na temat jego działalności politycznej. Samotność Wokulskiego pogłębia jeszcze miłość do Łęckiej - próbuje wejść w krąg arystokracji, ale tam traktowany jest jak kupiec.

S. Żeromski "Ludzie bezdomni"

Judym skazuje się na samotne życie, ponieważ uważa, że jeśli chce się poświęcić służbie najbiedniejszym, nie może wiązać się z żadną kobietą. Natomiast jego bezkompromisowość i rygoryzm w pojmowaniu obowiązków społecznych izolują go od środowiska lekarskiego.

M. Kuncewiczowa "Cudzoziemka"

Róża, mimo że otoczona rodziną, naprawdę żyje w samotności. Nikt nie jest w stanie zrozumieć jej miłości do muzyki i niespełnienia tego uczucia. Po przyjeździe do Polski jej wyobcowanie pogłębia kacapski akcent. Róża, jak sama mówi, zawsze i wszędzie jest cudzoziemką. Także i dlatego, że na otaczających ją ludziach mści się za zawód miłosny, jaki sprawił jej Michał.

A. de Saint-Exupery "Mały Książę"

W swojej wędrówce po planetach Mały Książę jest zupełnie osamotniony. Ludzie, których spotyka, są mu całkowicie obcy. Żyją we własnym świecie, zajęci wyłącznie swoimi sprawami. Dopiero na Ziemi uda się chłopcu znaleźć przyjaciela.

Zobacz również motyw: bezdomność.

---