Typ produkcji wynika z częstotliwości przezbrajania stanowiska roboczego.
Produkcja jednostkowa polega na indywidualnym wytwarzaniu pojedynczych wyrobów (np. statków, obrabiarek, samolotów). Podstawową zasadą jest tu zorganizowanie produkcji w jednorodnych fazach.
Podstawowe cechy produkcji jednostkowej to:
pojedyncze egzemplarze produkcji o indywidualnych cechach i dużej złożoności,
produkcja na zamówienie,
wysoka elastyczność produkcji,
uniwersalny charakter oprzyrządowania, częste przezbrajanie maszyn,
indywidualne techniczne przygotowanie produkcji,
niski stopień specjalizacji czynności, stąd małe możliwości mechanizacji i automatyzacji,
wysokie kwalifikacje pracowników i co się z tym wiąże wysokie koszty robocizny (brak korzyści skali),
długi cykl produkcji, w wyniku którego uzyskuje się niższą wydajność pracy,
wysoki koszt wytwarzania, co jest konsekwencją powyższych cech produkcji jednostkowej).
Produkcja seryjna. Kryterium odróżniającym produkcję mało-, średnio- i wielkoseryjną jest na ogół wielkość serii produkcyjnych (kryterium umowne). Wielkość serii (mierzona np. w sztukach), jako kryterium określenia stopnia seryjności produkcji odnosić należy do konkretnych produktów, do ich złożoności, pracochłonności wykonania oraz zmienności robót na stanowiskach pracy. Im mniejsze poziomy wymienionych elementów pracy, tym więcej sztuk przypada na serię. Najniższy ich poziom prowadzi do produkcji masowej.
Produkcja średnioseryjna charakteryzuje się dość bogatym asortymentem, stosuje się do jej produkcji głównie maszyny uniwersalne.
Produkcja masowa ma cechy odwrotne do produkcji jednostkowej.
Charakteryzuje się:
długimi seriami wyrobów o niewielkiej różnorodności cech,
w zasadzie występuje odbiorca masowy, często anonimowy,
ma tu miejsce szczegółowe techniczne przygotowanie produkcji,
wysoka specjalizacja ludzi i maszyn, a co za tym idzie wysoka wydajność pracy, umożliwia uzyskanie korzyści skali produkcji i w konsekwencji niższy koszt produkcji,
Dominuje w przemyśle chemicznym.
[DURL1, 2000, s.117], [BIAŁ, 1996, s.72]
Tab. Występowanie stanowisk roboczych specjalnych, specjalizowanych i uniwersalnych przy różnych typach produkcji
|
Typ produkcji określa stopień specjalizacji stanowiska roboczego. Stanowiska robocze można podzielić na:
uniwersalne (U) - bez przydzielenia ściśle określonych części i operacji, a więc mające wyposażenie uniwersalne i uniwersalne narzędzia w obrębie danej fazy technologicznej,
specjalizowane (Sp) - z przydzieloną grupą części i operacji z możliwością przezbrojeń, jednak w zawężonym zakresie do pewnej klasy przyrządów i narzędzi,
specjalne (S) - z przydzieloną ściśle jedną lub dwoma/trzema ściśle określonymi częściami i operacjami, w zasadzie bez możliwości przezbrojeń, jedynie często z możliwością przebudowy stanowiska w celu dostosowania do innej części i operacji.
[DURL1, 2000, s.117]