ZDROWIE KOBIETY
W opracowaniu tym omówiono w skrócie zasadnicze zagadnienia w opiece medycznej:
Kobieta - nasza pacjentka.
Pojęcie zdrowia, w tym również zdrowia w okresie prokreacyjnym.
Zalecenia - uchwały:
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
Unii Europejskiej.
4. Edukacja medyczna:
podstawowe działania medyczne,
pracowników ochrony zdrowia i społeczeństwa.
Kilka uwag o zdrowiu kobiet
O kobietach napisano wiele książek i artykułów. W raporcie Zdrowie kobiet w wieku prokreacyjnym 15-49 lat prof. Tomasz Niemiec z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie przedstawia wiele interesujących zagadnień.
Zdrowie to stan dobrego samopoczucia w aspekcie psychicznym, społecznym i fizycznym, a nie wyłącznie brak choroby we wszystkich aspektach życia.
Definicja przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia ma obowiązywać we wszystkich krajach ratyfikujących ten dokument. Niestety, nie zawsze tak jest. Niepłodność małżeńska uznawana przez wiele krajów za chorobę społeczną - w Polsce nią nie jest.
Zdrowe życie, zdrowa żywność
Określenia te należy uznać za hasła, choć bardzo ważne, jednak nieprecyzyjne, nie wiadomo bowiem dokładnie, co oznaczają w praktyce. Należy pamiętać, że wszyscy jesteśmy podobni, jednak każdy jest inny, całkowicie odmienny. Powszechnie panuje opinia, że życia nie można zaplanować. Oczywiście dotyczy to szczegółów, jak również jego jakości i długości.
Coraz więcej ludzi chce żyć długo, zdrowo, godnie. Jest to zapotrzebowanie powszechne, ale na takie życie trzeba zapracować. Uważa się, że oprócz zachowania prozdrowotnego, spożywania zdrowej żywności, konieczna jest duża aktywność, głównie fizyczna, lecz nie zawadzi również właściwe nastawienie psychiczne i seksualność. W ocenie autorów niniejszego opracowania istotna jest również dobra organizacja pracy, wysiłku, wypoczynku, odpowiednia długość snu. Wskazany jest krótki odpoczynek każdego dnia, oraz dłuższe - raz bądź dwa razy w roku.
Starość jest piękna, a opinie, jakie wygłaszane są na jej temat we współczesnym świecie, często wprawiają starszych ludzi w zakłopotanie i tworzą złą atmosferę. Czują się oni niekiedy wykluczeni ze społeczeństwa. Wciąż zadaje się pytania: kto zarobi na naszą starość, kto nas utrzyma na emeryturze? Obawy te są - zdaniem autorów - nieuzasadnione. Każdy pracujący zgodnie z możliwościami zarobi sam na siebie. Ważne jest samopoczucie, pozytywne myślenie i pozytywne działanie. Piękno nie ma wieku!
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Artykuł 68 Konstytucji głosi, że:
Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
W praktyce jednak stale trwają reformy, niestety, rzadko poprawiają one sytuację.
Kilka uwag o zdrowiu kobiet
Przyjęta na Międzynarodowej Konferencji na Rzecz Ludności Rozwoju w Kairze w 1994 r. deklaracja zobowiązuje wszystkich sygnatariuszy (179 państw, w tym również Polskę) do osiągnięcia trzech istotnych celów dotyczących prokreacji w ciągu 20 lat:
zmniejszenia umieralności matek, niemowląt i dzieci,
zapewnienia powszechnego dostępu do edukacji, szczególnie dziewczętom,
usługi w sferze ochrony zdrowia prokreacyjnego.
Przyjęta deklaracja nie obowiązuje, niestety, w praktyce, a w omawianym zakresie postęp jest potrzebny natychmiast.
Kobiety to indywidualności. Niektórzy uważają, że pod każdym względem są one najwspanialsze, jedyne, niepowtarzalne. Należy przeto w pełni uszanować godność człowieka, kobiety - pacjentki. Nie można ograniczać się tylko do twórczego myślenia, konieczne jest również twórcze działanie. Należy pamiętać, że leczy się człowieka - zbyt często lekarz sądzi, że prowadzi terapię raka - nie leczy przecież nowotworu, ale kobietę. Ponosi on więc odpowiedzialność za rodzaj i efekt pomocy, ale też za odmówienie porady.
Europejska Karta Praw Człowieka
Pacjent ma prawo do:
profilaktyki,
dostępu do opieki medycznej,
informacji,
wyrażenia zgody,
wolnego wyboru
prywatności i poufności,
poszanowania swojego czasu,
przestrzegania norm jakościowych,
bezpieczeństwa,
innowacji,
unikania niepotrzebnego cierpienia i bólu,
leczenia dostosowanego do potrzeb,
zażaleń,
rekompensaty
Prawa i obowiązki pacjenta
Dość często spotyka się w placówkach ochrony zdrowia rozmaite regulaminy dotyczące praw i obowiązków pacjenta. Nie tylko są one trudno dostępne, ale przeważnie dotyczą obowiązków. Co do praw - sprawa jest trudniejsza.
Każda kobieta może być naszą pacjentką. Kobiety są podstawową jednostką w rodzinie i społeczeństwie i ich rolą jest podtrzymywanie gatunku ludzkiego.
Dlaczego zatem pomoc jest niepełna?
Wiele jest zachowań kobiet i określeń odnoszących się do różnych sytuacji życiowych, w których kobieta podejmuje różne role: płód, noworodek, dziecko, nastolatka, panna, żona, matka, konkubina, synowa, teściowa, ciężarna, rodząca, położnica, karmiąca, babcia, feministka, lesbijka, prostytutka, alkoholiczka, narkomanka. Kobieta może być: samotna, rozwiedziona, mądra, bogata, biedna, ładna, czysta, ponętna, zadbana.
Wartość kobiet w zestawieniu z ich traktowaniem bywa skojarzeniem zaskakującym:
traktowanie instrumentalne,
podstawowa jednostka w rodzinie: żona, matka, także w społeczeństwie,
podtrzymywanie gatunku ludzkiego,
rak szyjki macicy - choroba matek,
rak szyjki macicy - wczesne współżycie seksualne,
kobiety mieszkające na wsi,
dyskryminacja polskich kobiet,
prostytucja, handel ludzkim towarem,
molestowanie seksualne, gwałty, kazirodztwo,
niższe pensje, mniej stanowisk kierowniczych.
Ocena kobiety jest bardzo trudna, stosuje się różne kryteria. Pomocne są:
wszechstronna wiedza (medyczna i ogólna),
umiejętność rozmawiania, przekonywania,
•pamięć, że wszystkie są równe, a każda inna,
umiejętność uspokojenia, informowanie, ale niewywoływanie strachu,
umiejętność słuchania, a nie przemawiania (widzieć, a nie tylko oglądać),
należny szacunek i zachowanie godności,
umiejętność kochania, pieszczenia,
kontakt przez rozmowę.
Jakość życia polskich kobiet
Jakość życia polskich kobiet, szczególnie mieszkających na wsi, jest znacznie gorsza niż w innych krajach, a nawet w dużych miastach. Powszechny poziom opieki zdrowotnej w Polsce nie gwarantuje kobietom poprawy tej jakości.
Niestety, nasze kobiety są dyskryminowane, często spotyka je molestowanie seksualne, a nawet są ofiarami handlarzy żywym towarem. Częsty jest mobbing.
Zdrowie kobiet - tu też stosuje się różne pojęcia:
dobre samopoczucie wynika z dobrego wyglądu,
jak cię widzą, tak cię piszą,
kobieta smaku - Magda Gessler - malarka, z gotowania uczyniła ideologię,
młodzi są inni niż ich ojcowie i matki,
zmiany stylu życia - zysk bez wyzysku,
wszystkie są podobne, lecz każda jest inna,
starość jest piękna.
Edukacja zdrowotna
Edukacja zdrowotna społeczeństwa - zadanie to jest trudniejsze niż prowadzenie na różnym poziomie adeptów opieki medycznej w położnictwie i ginekologii. Konieczne jest dobre przygotowanie takiego programu, aby był prosty i w pełni zrozumiały, dlatego w strategii tego przedsięwzięcia należy uwzględnić szerokie ujęcie przede wszystkim dla kobiet, w tym nawet bardzo młodych dziewcząt.
Ocena zdrowia kobiet
Ocena zdrowia kobiet to bardzo trudne zadanie. Istnieje wiele sposobów, by oceny tej dokonać, ale żaden nie jest satysfakcjonujący:
samoocena,
badanie czynników negatywnych,
niepełnosprawność,
uszkodzenia ciała,
kalectwo, śmierć.
Czynniki zagrożenia nowotworami narządów płciowych kobiet
płeć,
wiek,
historia rodzinna,
pierwsza ciąża,
późna menopauza,
pierwsze krwawienie miesiączkowe,
czynnik rasowy,
sytuacja ekonomiczna,
sytuacja społeczna,
nadwaga, otyłość,
hormonalna terapia zastępcza (HTZ) (dyskusyjne!),
antykoncepcja,
duża liczba porodów, szczególnie w młodym wieku,
częsta zmiana partnerów seksualnych,
zła higiena osobista a szczególnie życia płciowego,
zakażenia wirusem brodowczaka HPV,
zakażenie wirusem opryszczki płciowej HSV2,
działanie estrogenów (szczególnie stil-bestrolu w okresie życia płciowego),
napromienianie.
Profilaktyka pierwotna
Profilaktyka pierwotna to takie działania, które pozwolą na eliminację zidentyfikowanych czynników związanych z nowotworami (kancerogeneza).
Należą do nich:
właściwe zachowania prozdrowotne (szeroko pojęta oświata),
unikanie czynników szkodliwych: fizycznych, chemicznych, biologicznych,
unikanie chorób przenoszonych drogą płciową.
Profilaktyka okazjonalna (prawie nieskuteczna):
badania cytologiczno-ginekologiczne w gabinetach i u kobiet hospitalizowanych (różnego rodzaju),
badania cytologiczno-ginekologiczne u kobiet z różnymi objawami ze strony patologii narządów płciowych,
inne badania okazjonalne (akcje, zakłady pracy),
badania przesiewowe, tzw. skrynin-gowe.
Odpowiednie warunki właściwego działania w zakresie badań profilaktycznych:
łatwa dostępność, szczególnie piersi i szyjki macicy,
dobrze poznane, opracowane i bezpieczne metody działania,
względnie dobrze poznane procesy patologiczne, dobra znajomość procesów kancerogenezy,
bardzo złe wskaźniki dotychczasowych wyników badań diagnostycznych.
Czynniki zagrożenia nowotworami szyjki macicy:
wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,
duża liczba partnerów seksualnych,
duża liczba porodów,
infekcje wirusowe, w tym brodaw-czakiem (HPV),
złe warunki socjoekonomiczne,
niski poziom higieny osobistej i seksualnej,
palenie tytoniu,
występowanie rodzinne,
długotrwała antykoncepcja hormonalna (dyskusyjne).
Czynniki zagrożenia nowotworami piersi:
obciążenia genetyczne,
wysoki status socjoekonomiczny,
dieta,
wiek powyżej 45-50 lat,
wczesna pierwsza miesiączka,
hormonalna terapia zastępcza (dyskusyjne),
antykoncepcja hormonalna,
poronienia, niemożność donoszenia ciąży,
późna menopauza,
pierwsza ciąża po 35. roku życia.
Czynniki zagrożenia nowotworami jajników:
u kobiet, które nie rodziły,
poronienia (częste),
stany zapalne w miednicy mniejszej,
genetyczne - wywiad rodzinny.
Czynniki zagrożenia nowotworami trzonu (endometrium) macicy:
hormonalna terapia zastępcza (dyskusyjne),
u kobiet, które nie rodziły,
otyłość,
trwałe metaboliczne zaburzenia czynności wątroby,
cukrzyca,
nadciśnienie,
wczesna pierwsza miesiączka,
napromienienie miednicy,
późna menopauza (po 52. roku życia).
Badania wykonywane w celu ustalenia prawidłowego rozpoznania
W ramach działań profilaktycznych jest prowadzona diagnostyka:
ultrasonograficzna,
kolposkopowa,
mammograficzna,
patomorfologiczna,
densytometryczna,
bakteriologiczna,
wirusologiczna,
genetyczna.
Otyłość kobiet w krajach Unii Europejskiej
Ze wszystkich państw Unii Europejskiej Niemcy są krajem o największej liczbie osób otyłych. Prawie 59% niemieckich kobiet cierpi na nadwagę lub wręcz chorobliwą otyłość - wynika z raportu Międzynarodowego Towarzystwa Badań nad Otyłością (IA-SO). Drugie miejsce za Niemkami zajmują Brytyjki (58.5%). Za nimi plasują się Czeszki (57.6%). Polki, z których 47,6% jest otyłych, zajmują 13. miejsce.
Nadwaga, otyłość
W naszym kraju w ciągu ostatnich lat wyraźnie wzrosła również liczba ludzi otyłych. Częstość występowania nadwagi i otyłości jest znaczna. Szczególnie niepokoi fakt, że dotyczy to również młodzieży.
Wzrost masy ciała prowadzi do ograniczenia czynności człowieka, utrudnione jest funkcjonowanie, zwiększa się liczba zachorowań i śmiertelność.
Zanieczyszczenia powietrza
Badania epidemiologiczne dowodzą, że wzrost zaledwie o 10 mg/m3 w ciągu doby zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego pod postacią pyłku zwiększa o ok. 0,5-1,6 ogólną dobową liczbę zgonów.
Szkodliwe jest również zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych, głównie na skutek biernego palenia tytoniu, zanieczyszczeń wynikających z opalania pomieszczeń mieszkalnych węglem lub gazem.
Jak traktować kobiety?
Z godnością.
Z powagą.
Serdecznie.
Wyrozumiale.
Pieścić.
Całować.
Szanować!
Współczesne położnictwo i ginekologia
Bardzo trudna i złożona dyscyplina medyczna. Wymaga globalnej wiedzy i umiejętności do odpowiedniego nauczania. Bardzo trudne i istotne dla poprawnego funkcjonowania całej specjalizacji, szczególnie w praktyce, informacje wymagają od nauczycieli szczególnych talentów, doświadczenia i cierpliwości, odporności i uporu. Zestawienie tych cech jest rzadkie, zwłaszcza jeżeli dodamy jeszcze uczciwość.
Podstawowe działania medyczne
Również w położnictwie i ginekologii mają znaczenie:
dobra organizacja pomocy medycznej - opieki nad kobietą w zakresie położnictwa i ginekologii,
aktywne prowadzenie badań profilaktycznych,
rozpoznanie zdrowia bądź choroby u kobiet,
precyzyjne ustalenie procesu terapeutycznego,
przekazanie informacji o stanie zdrowia pacjentce lub jej rodzinie, szczególnie po zakończonej hospitalizacji,
pielęgnowanie (położne, pielęgniarki),
rehabilitacja (zajęcia prozdrowotne),
kontrola całości działania (po operacji, po leczeniu).
Edukacja
Zdrowie kobiet - zdrowie rodziny i społeczeństwa.
Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia i Unii Europejskiej:
podstawowe działanie medyczne w położnictwie i ginekologii,
podstawowe działanie medyczne pracowników ochrony zdrowia i społeczeństwa.
Współczesne nauczanie
Musi charakteryzować się dobrze zorganizowanym programem edukacyjnym, integrującym specjalistyczne kliniki i oddziały. Nie można bowiem być omnibusem, znać się na wszystkim.
Współcześni nauczyciele, przede wszystkim akademiccy, poza przekazywaniem wiedzy, umiejętności powinni umieć rozmawiać ze studentami, uczyć ich dyskutować. Poza wiedzą i umiejętnościami powinno ich cechować odpowiednie zachowanie, spokój, umiejętność wygospodarowania czasu dla studentów - wiadomo, że stale się wszyscy spieszą.
Nauka zawodu przy mistrzu to rzemiosło, może być nawet artystyczne, bardzo ładne i przydatne, ale bez naukowej podstawy. Uczymy się nie tylko z książek, ale i z życia. Nauczanie myślenia medycznego, kształtowanie właściwej świadomości odbywa się przez właściwe studiowanie. Nie można nauczyć się, posiąść wiedzę na 50 lat, a nawet na 20, ze względu na postęp, także w położnictwie i ginekologii - zarówno wiedzy, jak i umiejętności. Nowe odkrycia, lepsze poznanie przyczyn i następstw zjawisk patologicznych oraz postęp biologiczny i techniczny wymuszają ciągłe dokształcanie.
Pytanie
Czy człowiek zawsze chce postępować racjonalnie? Oczywiście - nie. Należy zachować zdrowy rozsądek, precyzyjnie uruchomić nasz wspaniały mózg. Zajmowanie się kobietami w ogóle to zadanie bardzo trudne. Są ostatecznie zmienne. Jeszcze trudniejsze jest określenie ich stanu zdrowia.
Zmieniamy styl życia!