Diagnostyka samochodowa
Diagnostyk samochodowy rozpoznaje stan techniczny pojazdów bez ich demontażu lub tylko z demontażem częściowym bez naruszenia podstawowego funkcjonowania połączeń elementów, z wykorzystaniem specjalnej aparatury techniczno-pomiarowej i metod badań diagnostycznych. Ocenia on stan techniczny poszczególnych układów i zespołów pojazdów mechanicznych na podstawie porównania wartości parametrów stanu z wartościami parametrów określonych przez producenta. Kontroli na wydzielonych stanowiskach mogą podlegać między innymi:
hamulce (nożny i ręczny),
geometria układu kierowniczego i zawieszenia,
układy przenoszenia napędu (np. paski rozrządu, klinowe itd.),
układy wtryskowe i zapłonowe silnika,
skład spalin,
ciśnienie sprężania silnika i podciśnienie w rurze dolotowej,
amortyzatory,
ustawienia świateł,
sygnalizacja świetlna i dźwiękowa,
stan instalacji elektrycznej,
akumulator.
Celem prac diagnostycznych jest określenie stanu technicznego pojazdu oraz kwalifikowanie jego lub jego zespołów do dalszych czynności regulacyjnych, naprawczych lub nawet kasacyjnych.
Wyposażenie do prowadzenia prac
Diagnostyk samochodowy wykorzystuje w swojej pracy szereg wyspecjalizowanych urządzeń, takich jak:
stetoskopy (do osłuchiwania silnika),
ciśnieniomierze i mierniki podciśnienia,
stanowiska do wykrywania i usuwania uszkodzeń w instalacji elektrycznej, w tym testery elektronicznych urządzeń sterujących np.: do pomiarów układów zapłonowych i wtryskowych,
urządzenia do badania sprawności i szybkości działania układu hamulcowego np.: stanowiska rolkowe,
urządzenia do badania stanu technicznego amortyzatorów z wykorzystaniem metody drgań swobodnych lub wymuszonych,
wyważarki do elementów wirujących samochodu,
przyrządy do kontroli geometrii podwozi samochodowych,
urządzenia do kontroli i regulacji geometrii zawieszenia,
urządzenia do badania układów napędowych,
urządzenia do analizy spalin (pomiar składu spalin, przestawne odsysacze spalin),
testery akumulatorów,
urządzenia do kontroli i ustawiania świateł,
przyrządy do kontroli ciśnienia sprężania silników, do diagnostyki układów wtryskowych oraz gaźnikowych,
suwmiarki, mikrometry, średnicówki, szczelinomierze
urządzenia do wykrywania nadmiernego zużycia łożysk w kołach pojazdów
testery świec żarowych do silników Diesel`a.
Oprócz tego diagnostyk samochodowy w swojej pracy wykorzystuje:
narzędzia ręczne np.: klucze oczkowe i nasadowe, wkrętaki, klucze dynamometryczne
narzędzia ręczne zmechanizowane (pneumatyczne i elektryczne) np.: klucze, wkrętarki, pistolety do przedmuchiwania
kanały,
urządzenia wentylacyjne (np. odciągi)
dźwignice np.: hydrauliczne dźwigniki kanałowe, podnośniki hydrauliczne, elektrowciągi i suwnice.
Typowe zagrożenia związane z diagnostyka samochodową
zagrożenia potłuczeniem, zgnieceniem przez poruszające się na terenie warsztatu pojazdy
upadki na powierzchni na skutek poślizgnięcia się na rozlanych olejach i potknięcia się o przedmioty
potłuczenia, złamania i inne urazy na skutek upadku na niższy poziom, np. do kanału
zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym
zatrucie szkodliwymi spalinami
oparzenia żrącymi substancjami, np. pochodzącymi z akumulatorów, układów hamulcowych i silnikowych
poparzenie gorącymi częściami np. silnika,
urazy rąk i ciała na skutek używania narzędzi ręcznych prostych i z napędem, a także na skutek kontaktu z obracającymi się elementami pojazdów,
uderzenie lub zmiażdżenie spadającymi przedmiotami, np. podczas przebywania pod pojazdem, a także wskutek opadnięcia podnośnika z pojazdem
zagrożenie pożarem i wybuchem, ze względu na występowanie oparów paliw.
Zalecenia bezpieczeństwa podczas wykonywania prac:
Bezpieczne wprowadzanie i ustawianie samochodów na stanowisku
Wprowadzanie pojazdów na stanowiska przez osoby niepełnoletnie i nieposiadające aktualnego prawa jazdy właściwej kategorii, jest zabronione. Poza prowadzącym, nikt nie powinien znajdować się wewnątrz pojazdu.
Wprowadzający pojazd na stanowisko powinien stosować się do obowiązujących przepisów ruchu drogowego i nie przekraczać prędkości 15 km/h.
Pojazd, który ma uszkodzony układ hamulcowy lub kierowniczy powinien być wciągnięty na stanowisko przy użyciu specjalnego wózka, samochodu z podnośnikiem lub żurawikiem albo sztywnego holu lub w inny bezpieczny sposób.
Wpychanie lub wciąganie pojazdu na stanowisko za pomocą drugiego pojazdu i przy użyciu sztywnego holu dopuszczalne jest tylko wtedy, kiedy hol w obu pojazdach jest prawidłowo i pewnie założony na haki.
Wprowadzanie pojazdu na stanowisko musi koordynować inny pracownik, znajdujący się z boku przed samochodem, aby uniknąć potrącenia przez ten pojazd lub przyciśnięcia do ściany w razie np. awarii układu hamulcowego.
Nikomu nie wolno znajdować się na drodze pojazdu, ani w kanale, na który wjeżdża pojazd.
Przedmioty, np. narzędzia, części, odpadki metalowe, przewody elektryczne i pneumatyczne itp. powinny być usunięte z drogi pojazdu.
Pojazd ustawiony nad kanałem powinien mieć 1,5 m wolnej przestrzeni z przodu lub z tyłu, umożliwiającej pracownikom swobodny dostęp.
Należy zachować odległości umożliwiające pracownikom swobodne poruszanie się i wykonywanie robót. Odległość pojazdu od stanowiska pracy powinna wynosić, co najmniej 1,2 m.
Po wprowadzeniu pojazdu należy natychmiast wyłączyć silnik. W razie konieczności uruchomienia silnika na stanowisku,
diagnostycznym, na rurę wydechową pojazdu należy założyć przewód odprowadzający gazy spalinowe na zewnątrz.
Po wyłączeniu silnika trzeba zaciągnąć ręczny hamulec lub włączyć bieg. Następnie podkłada się pod koła kliny, uniemożliwiając przetaczanie się pojazdu do przodu i do tyłu. Po zabezpieczeniu pojazdu klinami należy wyłączyć się ręczny hamulec, a dźwignię zmiany biegów ustawić w położeniu biegu jałowego.
Nie wolno podkładać pod koła samochodu przypadkowych przedmiotów, np. kamieni, cegieł, zużytych części pojazdów itp.
Podnoszenie samochodu
Przed podniesieniem samochodu trzeba sprawdzić stan podnośnika
W przypadku podnośników ręcznych należy skontrolować stan zapadki, gwintu, podstawki i główki.
Przy ręcznych podnośnikach hydraulicznych trzeba sprawdzić, czy nie ma wycieków płynu.
Nie wolno posługiwać się podnośnikami uszkodzonymi, nie w pełni sprawnymi i niekompletnymi. Ich udźwig powinien być dostosowany do masy pojazdu. W razie dysponowania podnośnikiem o niewystarczającym udźwigu, należy podnosić tylko przednią lub tylną część pojazdu.
Na stanowiskach kanałowych należy używać specjalnych podnośników kanałowych, pamiętając, aby pojazd po podniesieniu zachował pełną stateczność.
Po podniesieniu pojazdu trzeba go zabezpieczyć przed samoczynnym opadnięciem
Nie wolno wykonywać żadnych prac diagnostycznych przy samochodzie uniesionym tylko na podnośniku.
Podnoszony jednostronnie samochód trzeba zabezpieczyć przed zmianą położenia, włączając ręczny hamulec i podkładając kliny pod niepodnoszone koła.
Podnośnik i podstawki powinny być zawsze ustawione pionowo.
Praca w kanale
Każdy kanał musi mieć prowadzące do niego schodki (bez ubytków i nierówności), a jego długość powinna zapewniać swobodne wejście i wyjście z niego.
Podłogi kanałów powinny być zmywalne, równe i wykonane tak, aby zapobiegać poślizgnięciu się, a jego ściany powinny być łatwozmywalne.
Zarówno sam kanał, jak i spód samochodu, powinny być odpowiednio oświetlone, nie powodując przy tym olśnienia
Lampy w kanałach powinny być zasilane prądem elektrycznym o napięciu nieprzewyższającym 24 V, a ich klosze zabezpieczone sztywną drucianą siatką lub „koszem" z drutu.
Używanie lamp przenośnych zasilanych prądem o nieobniżonym napięciu jest niedozwolone.
Transformatory obniżające napięcie, używane do oświetlenia powinny być uziemione lub zerowane.
Lampy przenośne muszą mieć szklany klosz, osadzony na gumowej uszczelce oraz przewód elektryczny dobrze zamocowany w lampie i zaopatrzony w tzw. odgiętkę.
Przewody lamp trzeba tak prowadzić, aby nie deptali po nich ludzie i nie jeździły po nich pojazdy.
W pobliżu otwartych kanałów należy zachowywać ostrożność, aby do nich nie wpaść.
Kanały podczas przerw w korzystaniu należy przykrywać deskami.
Kanały należy utrzymywać w czystości, z podłogi usuwać rozlane oleje, jak najczęściej ją myć, wodą lub środkami czyszczącymi.
Pracownik powinien przygotować sobie przed zejściem do kanału wszystkie potrzebne narzędzia i części. Narzędzia i części trzeba kłaść na brzegu kanału, tak, aby znajdowały się one pod samochodem.
Nie wolno kłaść na podłodze kanału żadnych narzędzi, części ani porzucać odpadków, gdyż mogą one spowodować potknięcie się albo przewrócenie pracowników.
Uruchamianie silnika
Uruchomienie silnika dozwolone jest na stanowisku dopiero po sprawdzeniu, że nie spowoduje to zagrożenia.
Gazy spalinowe z silnika muszą być odprowadzane specjalnym przewodem poza pomieszczenie warsztatu.
Przed uruchomieniem silnika po naprawie należy sprawdzić, czy wszystkie jego części są prawidłowo przykręcone oraz czy nie leżą na nim zapomniane narzędzia lub części.
Zabronione jest wlewanie paliwa do gaźnika w chwili, gdy uruchamia się silnik oraz gdy silnik już pracuje. Nie wolno też nalewać paliwa przez filtr powietrza, gdyż może to być przyczyną pożaru.
Prowadzenie prac diagnostycznych
Narzędzia i przyrządy powinny być dobierane do wykonywanej pracy. Przed użyciem należy je sprawdzić a uszkodzone lub zużyte wymienić na sprawne.
Diagnostyk powinien pracować w kombinezonie, butach na podeszwach antypoślizgowych i w nakryciu głowy.
Stanowisko pracy należy utrzymywać w porządku i czystości, a wymontowane części odkładać w określone miejsca na wózkach, stojakach lub pojemnikach w pobliżu stanowiska pracy. Nie wolno rozrzucać części samochodowych i narzędzi wokół stanowiska pracy,
Podczas prac przy podwoziu samochodu, ustawionego na podłodze lub nad kanałem albo podniesionego, nie wolno uruchamiać silnika ani sprawdzać instalacji elektrycznej i rozrusznika.
Przy demontażu silnika należy usunąć olej oraz wodę lub płyn chłodzący.
Do ciężkich i niewygodnych do uchwycenia zespołów należy używać przystosowanych do tego podnośników i wózków podnośnikowych lub urządzeń dźwignicowych. Zespołów tych nie wolno podtrzymywać i układać na podłodze rękami.
Do demontażu części samochodu należy używać specjalnych ściągaczy. Niedopuszczalne jest zdejmowanie ich za pomocą np. uderzania młotkiem, podważania metalowymi narzędziami itp.
Wymontowanych z pojazdu zespołów i części nie należy gromadzić na stanowisku pracy. Powinny być one po wymontowaniu przeniesione na inne stanowiska naprawcze lub diagnostyczne.
Wózki do transportu powinny być zaopatrzone w odpowiednio profilowane podstawki, zapobiegające przewróceniu się i spadnięciu przewożonych zespołów.
Do nakładania na wózek i zdejmowania z niego ciężkich zespołów należy używać wciągników, itp. urządzeń.