Promienica, inaczej aktynomikoza. To dość rzadka choroba zakaźna, o przewlekłym charakterze. Charakterystyczny dla niej jest twardy, rozległy naciekiem, który występuje zazwyczaj po jednej stronie szyi. Choroba jest wywoływana przez grzyby lub drobnoustroje beztlenowe. Choroba dotyczy ludzi i zwierząt. U zwierząt, szczególnie bydła, chorobę wywołują promieniowce Actinomyces bovis, u człowieka - Actinomyces israeli. Promienica objawia się twardymi, mnogimi guzami ropnymi, które najczęściej powstają w jamie ustnej oraz na skórze. U bydła tworzą się w gruczołach mlecznych. Guzy są twarde, o czerwonej barwie. Guzy te po pewnym czasie rozmiękają i ulegają przebiciu z wytworzeniem przewlekłych, trudno gojących się przetok. Z przetok wydobywa się ropa z jasnożółtymi ziarenkami tzw. druzami, które są koloniami promieniowców. Zakażenie szerzy się przez ciągłość.Promienica dotyczy najczęściej dorosłych mężczyzn.
Postać szyjnotwarzowa choroby wywołana jest próchnicą zębów, zakażenie rozwija się najczęściej po usunięciu zęba lub urazie w okolicy twarzy lub szyi. Postać płucna choroby wywołana jest wdychaniem promieniowców z jamy ustnej i występuje dzisiaj bardzo rzadko. Postać ta objawia się tworzeniem ropni, które przechodzą na opłucną. Ropnie z czasem atakują kości, węzły chłonne i skórę. Promienica płuc przebiega jako przewlekłe zapalenie płuc z towarzyszeniem przetok. Postać brzuszna choroby wywołana jest połknięciem promieniowców, które następnie przedostają się przez uszkodzoną błonę śluzową wyrostka robaczkowego lub uchyłków jelitowych. Ta postać promienicy zajmuje drugie miejsce po promienicy twarzy i szyi. Może być to promienica pęcherza moczowego, nerek, miednicy. Obserwuje się związek przyczynowo skutkowy promienicy miedniczej a spiralą wewnątrzmaciczną. Postacie brzuszne promienicy przebiegają nietypowo, dlatego rozpoznanie choroby we wczesnym okresie jest wyjątkowo trudna nawet przy użyciu najnowszych metod diagnostycznych, niezbędne są badania histopatologiczne. Nieleczona promienica obejmuje kości szczęki i twarzy, całkowitcie je niszcząc.
Leczenie: w warunkach szpitalnych, chirurgicznie lub farmakologicznie, przy użyciu antybiotyków, usuwa się chore tkanki i stosuje preparaty jodowe.