Sutta o kosmosie.
Lokayatika Sutta, SN XII.48.
W czasie pobytu w Savatti pewien braman który wówczas był uczniem szkoły filozoficznej Lokayatika przybył do Błogosławionego. Po przyjacielskiej wymianie uprzejmych pozdrowień, usiadł z boku.
Siedząc zwrócił się do Błogosławionego tymi słowami:
"Tak więc Mistrzu Gotama, wszystko istnieje?"
"'Wszystko istnieje' jest najstarszą formą kosmologii, bramanie"
"Tak więc Mistrzu Gotama, wszystko nie istnieje?"
"'Wszystko nie istnieje' to druga forma kosmologii, bramanie"
"Czy więc wszystko jest jednością?"
"'Wszystko jest jednością' to trzecia forma kosmologii, bramanie"
"Czy więc wszystko jest wielością?"
"'Wszystko jest wielością' to czwarta forma kosmologii, bramanie"
Unikając tych dwóch skrajności, Ten Który Przeszedł naucza Prawdy poprzez to co pośrodku:
Niewiedza jest koniecznym warunkiem zaistnienia inicjacji, inicjacje, są koniecznym warunkiem zaistnienia świadomości, świadomość jest koniecznym warunkiem zaistnienia psychiki wraz z materią,
psychika wraz z materią jest koniecznym warunkiem zaistnienia sześciu baz zmysłowych, sześć baz zmysłowych jest koniecznym warunkiem zaistnienia kontaktu, kontakt jest koniecznym warunkiem zaistnienia uczucia, uczucie jest koniecznym warunkiem zaistnienia pragnienia, pragnienie jest koniecznym warunkiem zaistnienia zapału, zapał jest koniecznym warunkiem zaistnienia akcji woli, akcja woli jest koniecznym warunkiem zaistnienia zradzania, zradzanie jest koniecznym warunkiem zaistnienia starzenia i śmierci, żalu i rozpaczy, bólu, stresu i desperacji. Takie jest źródło pochodzenia całej tej masy stresu i cierpienia.
Tak więc, kompletny zanik i wygaśnięcie tej właśnie niewiedzy jest warunkiem wygaśnięcia inicjacji. Wygaśnięcie inicjacji jest warunkiem wygaśnięcia świadomości. Wygaśnięcie świadomości jest warunkiem wygaśnięcia psychiki wraz z materią. Wygaśnięcie psychiki wraz z materią jest warunkiem wygaśnięcia sześciu baz zmysłowych. Wygaśnięcie sześciu baz zmysłowych jest warunkiem wygaśnięcia kontaktu. Wygaśnięcie kontaktu jest warunkiem wygaśnięcia uczucia. Wygaśnięcie uczucia jest warunkiem wygaśnięcia pragnienia. Wygaśnięcie pragnienia jest warunkiem wygaśnięcia zapału. Wygaśnięcie zapału jest warunkiem wygaśnięcia akcji woli. Wygaśnięcie akcji woli jest warunkiem wygaśnięcia zradzania. Wygaśnięcie zradzania jest warunkiem wygaśnięcia starzenia i śmierci, żalu i rozpaczy, bólu, stresu i desperacji. Takie jest wygaśnięcie całej tej masy stresu i cierpienia.
"Wspaniale mistrzu Gotama! Wspaniale! Zupełnie jak gdybyś postawił to co było przewrócone, odsłonił co zakryte, wskazał drogę komuś kto był zagubiony, albo wniósł lampę w ciemność, tak aby oczy mogły widzieć kształty. W ten sam sposób Mistrz Gotama wieloma liniami tego rozumowania, uczynił Prawdę zrozumiałą. Udaję się do Mistrza Gotamy, do Prawdy i do Zgromadzenia Mnichów po schronienie. Aby Mistrz Gotama pamiętał mnie jako świeckiego ucznia który znalazł w nim od tego dnia schronienie na całe życie.