Reedukacja chodu. Wykład 10, 08.01.2009
Przywrócenie możliwości chodzenia oraz przybliżenie chodu pacjenta do fizjologicznego wzorca.
Istnieje 5 grup przyczyń zaburzeń chodu:
zmiany anatomiczne w układzie kostno-stawowym,
czynne procesy chorobowe w obrębie układu kostno-stawowego,
schorzenia neurologiczne,
amputacje kończyn dolnych,
inne.
Ujęcie etapowe problemu reedukacji chodu:
przygotowanie do nauki chodzenia,
właściwa reedukacja chodu,
doskonalenie chodu.
PRZYGOTOWANIE DO NAUKI CHODZENIA.
Przed pionizacją:
kształtowanie układu krążenia: - ćwiczenia bierne, czynno-bierne, czynne,
- zmiana ułożenia kończyn,
- masaż,
kształtowanie odruchów postawy: - reakcja podparcia (stopa),
- reakcja statyczna,
- reakcja nastawczych,
wzmacnianie siły mięśniowej,
ćwiczenia równoważne.
Pionizacja: bierna (z wykorzystaniem stołu pionizacyjnego), czynna (w obrębie łóżka chorego).
Pionizacja bierna - zasady pionizacji na stole pionizacyjnym:
stabilizacja pasami - kolana, miednica, klatka piersiowa,
ustalenie kąta wyjściowego ok. 30-45,
ustalenie czasu trwania pionizacji ok. 3-5 min,
stopniowe zwiększanie kąta nachylenia stołu (do pionu) i czasu trwania pionizacji (do kilkudziesięciu min),
stała kontrola tętna i oddechu,
stałe przebywanie z pacjentem.
Pionizacja czynna - etapy:
półsiad,
siad prosty (bierny, czynny),
siad na krawędzi łóżka - podudzia zwieszone za łóżko,
stanie z pomocą kul, z oparciem o ścianę,
stanie z pomocą kul,
stanie bez kul, z trzymaniem się łóżka lub drabinki,
samodzielne stanie.
Zasady pionizacji czynnej:
czas pierwszej pionizacji 3-5 min,
utrzymanie jednego etapu pionizacji do 30 min bez objawów ubocznych,
stała kontrola i obserwacja pacjenta,
stałe przebywanie z pacjentem.
W czasie trwania pionizacji:
ćwiczenia oddechowe,
ćwiczenia kończyn górnych,
wyrównanie długości kończyn,
zaopatrzenie w odpowiedni sprzęt ortopedyczny,
kształtowanie równowagi.
Właściwa nauka chodu.
Ważne!! Obciążenie i stabilizacja. Obciążenie uzyskuje się przez dodatkowe punkty podparcia. Stabilizację poprawia zwiększenie płaszczyzny podparcia.
Nauka kroku podstawowego:
chód w barierkach,
chód przy balkoniku,
chód o kulach.
Podczas chodu z pełnym obciążeniem nie wolno pozwolić choremu by utrzymywał kończynę w zgięciu w stawie biodrowym i kolanowym - powoduje to kompresję oraz prowadzi do przykurczu i przeciążenia. Kończyna odciążana powinna być stawiana na podłożu, ale bez przyjmowania obciążenia. Z czasem kończyna „chora” powinna być stopniowo obciążana.
Aby określić wielkość obciążenia, którą powinien osiągać pacjent w trakcie chodu stosuje się wagę łazienkową. Naukę uzyskiwania odpowiedniego obciążenia zaczynamy w pozycji siedzącej na krześle, następnie stojącej o kulach, kończymy w trakcie fazy podporu „chorą” kończyny, której towarzyszą dwie kule i przeniesienie „zdrowej” kończyny.
Chodzenie o kulach. Wyróżniamy chód dwutaktowy, trójtaktowy i czterotaktowy, przy czym kolejność stawiania kul i kończyn w każdym ze wzorców może być różna. Dopasowanie kul:
nie mogą być za wysokie (zbyt wysokie ustawienie barków), ani za niskie (pochylanie tułowia do przodu),
kule łokciowe - uchwyt powinien znajdować się na wysokości krętarza większego, a obręcz dla przedramienia 5-8 cm poniżej wyrostka łokciowego. W trakcie dopasowywania pacjent powinien stać w niewielkim rozkroku, a w stawach łokciowych mieć ok. 20st zgięcia,
kule pachowe - ich wysokość można wyznaczyć w dwóch pozycjach leżącej lub stojącej z ramionami ułożonymi wzdłuż tułowia i jest to odległość pomiędzy podłożem a fałdem pachowym. Uchwyt powinien zapewniać nieznaczne zgięcie w stawie łokciowym. W trakcie chodu kule powinny opierać się o boczną stronę klatki piersiowej, a nie o doły pachowe,
wysokość kul często korygowana jest podczas chodu.
Doskonalenie chodu:
likwidacja wszelkich ułatwień,
wprowadzenie utrudnień w postaci torów przeszkód,
chodzenie po podłożach o różnej twardości,
chodzenie z pokonywaniem różnych wysokości - po schodach, po pochylni (przodem, bokiem, tyłem)
poprawa wydolności ogólnej - zwiększenie szybkości i zasięgu chodu.
Przy chodzeniu po schodach pacjent porusza się krokiem odstawno-dostawnym. W trakcie wchodzenia po schodach stawia się jako pierwszą zdrową kończynę, przy schodzeniu ruch zaczyna chora. Odciążenie uzyskuje się dzięki kulom.
Nauka padania - etapy:
opad o prostym tułowiu na ścianę z oparciem na kończynach górnych,
upadek na kilka warstw materacy,
upadek w przód na pojedynczy materac,
upadek w przód na twarde podłoże, moment upadku wybiera ćwiczący,
upadki ze zmianą kierunku ciała w trakcie wykonywania ćwiczenia,
upadki z wyborem momentu utraty równowagi przez terapeutę w wybranym kierunku,
upadki niespodziewane w niewiadomym kierunku.
Zasady nauki padania:
nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę,
w momencie zachwiania równowagi od razu odrzucić kule,
każdy upadek starać się tak kontrolować, by „wylądować” w leżeniu przodem,
siłę uderzenia należy amortyzować poprzez ugięcie w stawach łokciowych przy ustawionych odpowiednio na podłożu dłoniach,
samodzielnie wstawać z pozycji leżącej przodem przez uniesienie miednicy i cofanie się na kończynach górnych.
Zasady asekuracji pacjenta:
w momencie utraty równowagi, bezpieczne sprowadzenie pacjenta na podłoże,
instruktor porusza się z tyłu i z boku za pacjentem,
przy wchodzeniu na schody terapeuta porusza się z tyłu za pacjentem, zaś przy schodzeniu przed pacjentem.