Pracownia 12

Analiza jakościowa lipidów. Oznaczanie liczby kwasowej tłuszczów właściwych

Cel ćwiczenia:

- analiza jakościowa substancji badanej,

- wyznaczenie liczby kwasowej tłuszczu właściwego.

Rozpuszczalność tłuszczów

1. W dwóch probówkach umieścić kilka kropli badanej substancji.

2. Do probówki nr 1 dodać około 3 ml wody destylowanej. Do probówki nr 2 dodać około 2 ml chloroformu.

3. Wstrząsnąć.

Wynik:

W probówce nr 1 tworzą się dwie warstwy.

W probówce nr 2 lipid rozpuszcza się całkowicie.

Hydroliza zasadowa lipidów

1. W probówce umieścić około 2 ml substancji badanej (roztwór lipidu).

2. Dodać 2,5 ml 10% alkoholowego roztworu KOH.

3. Całość umieścić w łaźni wodnej o temperaturze 50-60°C na około 15 minut.

4. Dodać 2,5 ml wody i ogrzewać około 10 minut do odparowania alkoholu.

Wynik:

Hydrolizie ulegają glicerydy.

Przykładowe równanie reakcji

Badanie właściwości otrzymanego hydrolizatu

Reakcje charakterystyczne na obecność soli potasowych kwasów tłuszczowych (mydła)

1. Do trzech probówek przenieść niewielką ilość roztworu po hydrolizie.

2. Do probówki nr 1 dodać kroplami rozcieńczony roztwór H₂SO₄, zbadać odczyn papierkiem lakmusowym.

3. Do probówki nr 2 dodać kroplami roztwór CaCl₂.

4. Do probówki nr 3 dodać stały NaCl.

Wynik:

W probówce nr 1 wytrąca się nierozpuszczalny w wodzie osad wolnych kwasów tłuszczowych.

Równanie reakcji

W probówce nr 2 wytrąca się osad soli wapniowych kwasów tłuszczowych.

Równanie reakcji

W probówce nr 3 wytrąca się osad mydła sodowego (wysalanie).

Próba akroleinowa na obecność gliceryny

1. W suchej probówce umieścić 1 ml roztworu po hydrolizie.

2. Dodać około 1 g wodorosiarczanu potasu.

3. Ogrzać probówkę na łaźni wodnej.

4. U wylotu probówki umieścić skrawek bibuły filtracyjnej nasączonej zakwaszonym (H₂SO₄) roztworem dichromianu(VI) potasu.

Wynik:

Jeśli w badanej próbie znajduje się gliceryna podczas ogrzewania wydziela się ostry, nieprzyjemny zapach akroleiny. Bibuła filtracyjna zabarwia się na zielono.

Równanie reakcji

Reakcja na obecność nienasyconego wiązania w kwasach tłuszczowych i lipidach

1. W probówce umieścić kilka kropli roztworu po hydrolizie.

2. Dodać kroplami odczynnika Hubla (roztwór jodu i chlorku rtęci(II) w alkoholu).

Wynik:

Odczynnik Hubla odbarwia się jeśli w próbie znajdują się reszty nienasyconych wyższych kwasów tłuszczowych.

Równanie reakcji

Próba na obecność choliny w fosfolipidach

1. Umieścić w probówce kilka kropel roztworu po hydrolizie.

2. Ogrzać z około 5 ml stężonego NaOH przez około 5 minut.

Wynik:

Charakterystyczny nieprzyjemny zapach trimetyloaminy (woń śledzi), gdy w próbie znajdowała się fosfatydylocholina.

Równanie reakcji

Próba na obecność fosforanu w fosfolipidach

1. W probówce umieścić kilka kropli roztworu po hydrolizie.

2. Dodać szczyptę molibdenianu amonu.

3. Zakwasić stężonym kwasem azotowym(V) i wstawić do wrzącej łaźni wodnej.

Wynik:

W probówce wytrąci się jasnożółty osad rozpuszczalny w nadmiarze KOH, jeśli w badanej próbie znajdowały się jony fosforanowe(V).

Wykrywanie cholesterolu

I Odczyn Salkowskiego

1. W suchej probówce umieścić kilka kropli chloroformowego roztworu cholesterolu.

2. Dodać kilka kropli stężonego kwasu siarkowego(VI).

Wynik:

Powstaje czerwony produkt reakcji dehydratacji cholesterolu, kwas disulfonowy bicholestadienu.

II Odczyn Libermana-Burcharda

1. W suchej probówce umieścić kilka kropli chloroformowego roztworu cholesterolu.

2. Dodać kilka kropli bezwodnika octowego i kilka kropli stężonego kwasu siarkowego(VI).

Wynik:

Powstaje morski produkt reakcji dehydratacji cholesterolu, kwas monosulfonowy bicholestadienu.

Oznaczanie liczby kwasowej tłuszczów

Liczba kwasowa tłuszczu - ilość miligramów NaOH potrzebna do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych zawartych w 1 g tłuszczu.

1. Przygotować pięć kolb stożkowych.

2. Do pierwszej kolby stożkowej wprowadzić 25 ml etanolu - próba ślepa, dodać 3 krople fenoloftaleiny i zmiareczkować 0,01 M roztworem NaOH.

3. Obliczyć liczbę moli NaOH zużytą na zmiareczkowanie próby ślepej (X).

4. Do czterech następnych kolb stożkowych odmierzyć po 25 ml następujących roztworów:

- kolba nr 2 i nr 3 - roztwór tłuszczu świeżego w etanolu (0,04 g/ml),

- kolba nr 4 i nr 5 - roztwór tłuszczu zjełczałego w etanolu (0,04 g/ml).

5. Do każdej kolby stożkowej dodać 3 krople fenoloftaleiny i zmiareczkować 0,01 M roztworem NaOH do barwy różowej utrzymującej się przez 20 sekund.

5. Obliczyć liczbę moli NaOH zużytą na zmiareczkowanie prób zawierających roztwór tłuszczu (Y).

6. Obliczyć liczbę moli NaOH zużytą do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych (Y-X).

7. Obliczyć wartości liczb kwasowych dla obu prób tłuszczu.

8. Wyniki przedstawić w tabeli:

Próba	VNaOH [ml]	Lk
Świeży tłuszcz	V1 = V2 = Vśr =
Tłuszcz zjełczały	V1 = V2 = Vśr =

---