Definicja i krótka historia EEG
Elektroencefalografia (EEG) jest metodą rejestracji spontanicznej czynności bioelektrycznej mózgu przy pomocy elektrod umieszczonych na powierzchni głowy. Sam zapis otrzymany przy pomocy tej metody nazywa się elektroencefalogramem (oznacza się go także skrótem EEG). Historia badań EEG zaczyna się w 1875 r., kiedy to Anglik Richard Caton poinformował o zarejestrowaniu prądów mierzonych na powierzchni kory oraz w głębi mózgu zwierząt. Podobne prace, związane z rejestracją prądów mózgowych prowadzili w tym samym czasie polscy uczeni, profesorowie Napoleon Nikodem Cybulski i Adolf Beck.
Za odkrywcę elektroencefalogramu u ludzi powszechnie uważany jest niemiecki lekarz i uczony Hans Berger (1873-1941). Początkowo Berger potwierdził doświadczalnie prace Catona i jego następców. Od 1920 roku, przy użyciu galwanometru strunowego Einthovena, Edelmena, a następnie firmowego urządzenia Siemensa badał czynność bioelektryczną ludzkiego mózgowia. W 1929 roku opublikował pierwsze zapisy elektroencefalograficzne rejestrowane z powierzchni czaszki, początkowo nad ubytkami kostnymi. W swym pierwszym doniesieniu Berger przedstawił podstawowe rytmy cechujące elektroencefalogram: alfa i niskonapięciowy beta. Następnie Berger publikował wiele prac, w których przedstawił różne zapisy elektroencefalograficzne człowieka, zarówno w stanach fizjologicznych, jak i patologicznych, w tym również zapis EEG padaczki.
Prace Bergera były kontynuowane przez wielu elektrofizjologów na całym świecie, należy tu wymienić nazwiska takie jak: Lord Adrian, Grey Walter, Gibbs, Lennox, Jasper. Obecnie EEG jest jedną z najbardziej podstawowych metod diagnostycznych w przypadku badania chorób neurologicznych, a w szczególności padaczki, co więcej jest też doskonałym narzędziem badawczym.
Charakterystyka EEG
EEG charakteryzuje się bardzo niską amplitudą rejestrowanego zapisu. Typowe EEG nie przekracza ok. 100 µV. Najwyższe wartości napięcia EEG, rejestrowane w czasie napadów padaczkowych mają zwykle kilkaset mikrowoltów. W porównaniu z dobrze znanym sygnałem EKG jest to więc badanie o amplitudzie sygnału dziesiątki razy mniejszej.
Można również podać charakterystyczny dla EEG zakres częstotliwości, dla rutynowo rejestrowanych zapisów jest to przedział od 1 Hz do kilkudziesięciu Hz. W zapisie EEG człowieka wyróżnia się kilka rytmów, dla których jednym z parametrów charakterystycznych jest właśnie częstotliwość. I tak rytm delta zawiera się w granicach 1 - 4 Hz, theta 4 - 8 Hz, alfa 8 - 13 Hz i beta powyżej 13 Hz. Rytmy te występują u ludzi w różnych warunkach i w różnym wieku.
Inną cechą charakterystyczną EEG jest oporność elektrod rejestrujących. Dla dobrych zapisów EEG powinna ona być utrzymywana poniżej 5 kOhm
Badanie EEG - opis dla pacjentów
Badanie EEG wykonywane jest w pracowni EEG przez odpowiednio przeszkolonego technika. Badanie rozpoczyna się zapisaniem danych osoby badanej. Następnie zostają założone na głowę pacjenta elektrody rejestrujące. Popularne obecnie typy elektrod to: elektrody grzybkowe , gdzie kontakt ze skórą umożliwia nasączona słoną wodą gaza oraz elektrody miseczkowe, gdzie kontakt ze skórą umożliwia specjalny żel. Elektrody grzybkowe mocowane są do głowy za pomocą gumowej siatki - tzw. czepka, a elektrody miseczkowe przyklejane kolodium. Samo badanie wykonywane jest najczęściej w pozycji leżącej lub siedzącej, z zamkniętymi oczami. W trakcie badania pacjent może być kilkakrotnie poproszony o otwarcie i zamknięcie oczu. Może być także proszony o intensywne, kilkuminutowe oddychanie. Przed oczami pacjenta może także wielokrotnie błyskać lampa błyskowa lub inne urządzenie generujące błyski świetlne. Całość właściwego, rutynowego badania EEG trwa zwykle ok. 20 minut. Badanie EEG nie boli! Po badaniu technik zdejmuje elektrody, w przypadku zastosowania elektrod miseczkowych są one odklejane. Wynik badania, w zależności od standardu przyjętego w pracowni otrzymuje się w ciągu kilku dni, może go także otrzymać bezpośrednio lekarz kierujący na badanie.
Badanie EEG - informacje dla techników
Każde badanie powinno rozpocząć się zapisaniem danych pacjenta. Po tym etapie należy rozmieścić elektrody na głowie pacjenta. Należy dokładnie, zgodnie z systemem 10-20 pozycjonować elektrody. Wszystkie wątpliwości należy rozstrzygać poprzez pomiar głowy pacjenta, najlepszym rozwiązaniem są każdorazowe pomiary. Po umieszczeniu elektrod należy wykonać pomiar ich oporności. Oporności należy utrzymywać poniżej 5 kOhm. W razie występowania w czasie zapisu artefaktów należy ponownie kontrolować i poprawiać oporności. Przed przystąpieniem do właściwego zapisu należy zarejestrować fragment kalibracji (o ile jest to możliwe, część komputerowych aparatów EEG kalibruje się automatycznie). Po kalibracji należy wykonać właściwy zapis EEG, zgodnie z obowiązującymi w pracowni standardami i zaleceniami lekarza kierującego na badanie. Po wykonaniu badania, jeśli zmieniane były parametry zapisu (wzmocnienie, filtracje) należy ponownie wykonać zapis fragmentu kalibracji.
Dokładne opisy procedur wykonywania badań EEG i standardy EEG precyzują zalecenia Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej . Opracowane na świecie standardy publikowane są przez International Federation Of Clinical Neurophysiology .
Aplikacja elektrod - informacje dla techników
Przed przystąpieniem do rozmieszczania elektrod na głowie pacjenta należy dokładnie oznaczyć ich położenie zgodnie z zasadami przyjętymi w systemie 10-20. Następnie należy oczyścić ustalone miejsca skóry głowy - odtłuścić czystym alkoholem lub acetonem. Elektrody miseczkowe należy przykleić do skóry głowy przy pomocy kolodium, po przyklejeniu wypełnić miseczki żelem przewodzącym do EEG przy pomocy strzykawki z tępą! igłą. Inną metodą jest przyklejenie miseczek przy pomocy pasty elektrodowej np. Ten-20. Elektrody grzybkowe umieszcza się na głowie przy pomocy siatki gumowej, elektrody te powinny być nasączone roztworem soli fizjologicznej, która zapewnia kontakt elektryczny skóry głowy z elektrodą. Należy utrzymywać oporność elektrod poniżej 10 kOhm, lepiej poniżej 5 kOhm. Ważne jest utrzymywanie zbliżonych oporności wszystkich elektrod, dotyczy to także elektrody referencyjnej i uziemiającej. Po badaniu należy zdjąć elektrody, oczyścić skórę głowy z resztek żelu. Kolodium odkleja się przy pomocy acetonu.
Pacjentów w czasie wcześniejszego zapisywania na badanie należy poprosić o umycie głowy w przeddzień badania (nie w dniu badania!).
Zastosowania EEG
Obecnie można zauważyć stopniowe odchodzenie od badań EEG na rzecz badań neuroobrazujących takich jak tomografia komputerowa czy też rezonans magnetyczny. Badanie EEG jest natomiast cały czas niezbędne tam, gdzie należy analizować funkcję mózgu, a nie struktury anatomiczne. Do podstawowych zastosowań EEG zalicza się dziś diagnostykę padaczki, gdzie jest ono wykorzystywane łącznie z innymi badaniami. Ponadto EEG można stosować do analizy działania leków. Stosunkowo nowym zastosowaniem EEG jest metoda
Inne badania elektrofizjologiczne
Do szerokiego spektrum metod elektro- i neurofizjologicznych zaliczają się także: elektrokortykografia (ECoG), elektromiografia (EMG), badanie potencjałów wywołanych (EP), itp. Jednakże autor tej strony, nie posiadając szerszych osobistych doświadczeń w tej materii nie chce ich bliżej opisywać. W zamian za to mogę polecić zestawy odnośników dostępne np. na stronie PTNK czy też EC-IFCN.
Podstawowe informacje
Elektrokardiogram zwykle nazywany EKG jest to zarejestrowana elektryczna aktywność serca przy pomocy elektrod zamocowanych na skórze klatki piersiowej.Badanie EKG pozwala na ocenę rytmu i częstości pracy serca oraz umożliwia wykrycie uszkodzenia mięśnia sercowego u osób które przeszły lub właśnie przechodzą zawał serca. Na podstawie zapisu EKG można również ocenić wielkość komór serca.
Opis badania
Badanie EKG może być wykonane w gabinecie lekarskim, w przychodni albo przy łóżku chorego. W czasie badania pacjent ułożony jest w pozycji leżącej z odkrytymi kończynami i klatką piersiową. Elektrody przymocowuje się na kończynach górnych i dolnych oraz klatce piersiowej przy pomocy specjalnych uchwytów lub przyssawek. Żel którym smaruje się skórę przed założeniem elektrod zwiększa przewodzenie pobudzeń elektrycznych. Podczas badania należy pozostać w bezruchu, ponieważ skurcze mięśni zaburzają zapis. Wynik jest w postaci graficznego wykresu, który następnie jest interpretowany przez lekarza. Całe badanie trwa około 5-10 minut.
Przygotowanie do badania
EKG jest badaniem nieinwazyjnym czyli nienaruszającym tkanek ciała. Jest badaniem bezbolesnym i nie związanym z żadnym ryzykiem dla pacjenta. Nie wymaga specjalnego przygotowania lub opieki po wykonanym badaniu.
Wyniki
EKG może dostarczyć danych dotyczących rytmu i częstości pracy serca. Prawidłowo serce powinno kurczyć się z częstością pomiędzy 60 a 100 uderzeń na minutę. Zaburzenia rytmu serca uwidocznione w EKG wskazują na złe funkcjonowanie układu przewodzącego serca lub zaburzenie jonowe. Jeżeli przebyłeś zawał serca, EKG pomoże ocenić rozległość i umiejscowienie uszkodzenia mięśnia sercowego. Powiększenie komór serca na skutek zbyt dużego obciążenia , jest również widoczne w badaniu EKG.