STANY ZAPALNE
ZAPALENIE jest to miejscowy odczyn ustroju na działanie czynnika uszkadzającego, w tym infekcje, którego celem jest usunięcie następstw szkodliwego działania bodźca.
ZAPALENIE WYWOŁUJĄ:
Urazy mechaniczne
Ekspozycje na bodźce chemiczne
Ekspozycje na promieniowanie jonizujące
Ekspozycje na promieniowanie elektromagnetyczne (ultrafioletowe, podczerwień)
Wysoka temperatura
Niska temperatura
Czynniki biologiczne (wirusy, bakterie, pasożyty)
KLASYCZNY OPIS ZAPALENIA TO:
Podwyższenie ciepłoty tkanek
Zaczerwienienie
Obrzmienie, czyli obrzęk zapalny
Upośledzenie funkcji tkanek
KOMÓRKI STANU ZAPALNEGO:
Granulocyty obojętno chłonne (wczesny okres zapalenia)
Monocyty - makrofagi (późniejszy okres zapalenia)
Komórki tuczne uwalniające histaminę
Płytki krwi (trombocyty)
Większość elementów postaciowych, biorących udział w procesie zapalenia wydziela tzw. mediatory stanu zapalnego.
MEDIATORY POCHODZEIA KOMÓRKOWEGO (CYTOKINY):
Limfokiny
Chomokiny - to ponad 30 związków powstających pod wpływem cytokin, które inicjują lub nasilają się odczyn zapalny
DO INNYCH MEDIATORÓW TEJ GRUPY ZALICZA SIĘ:
Pochodne kwasu arachidowego i czynnik aktywujący trombocyty (mediatory lipidowe)
Histaminę (serotoninę)
Enzymy lizosomalne
MEDIATORY POCHODZENIA OSOCZOWEGO TO:
Kalikreiny i kininy
Układ dopełniacza
Układ krzepnięcia krwi i fibrynolizy
Ból w przebiegu zapalenia pochodzi głównie z nocyceptorów. Regulują one zwykle bardzo szybko, poprzez oddziaływanie poprzez kininami, jonami potasowymi, mediatorami odczynu zapalnego, tj:
Histamina
Serotonina
Zwiększeniem stężenia jonów wodorowych
Odczyn ostrej fazy to złożony ogólnoustrojowy proces układów i narządów. W skład odczynu ostrej fazy wchodzi gorączka, głębokie zaburzenia metaboliczne obejmujące przemianę białek w wątrobie, tzw. białka ostrej fazy wykazują aktywne działanie poprzez neutralizację czynników wywołujących uszkodzenia tkanki i usprawniając procesy odnowy i naprawy.
RYTMY BIOLOGICZNE
CHRONOBIOLOGIA z punktu widzenia fizjoterapeuty ma istotne implikacje praktyczne. Z punktu widzenia medycyny obecnie można wyróżnić przynajmniej trzy dyscypliny, które uwzględniają czynniki czasu w swoich rozważaniach, są to:
Chronofizjologia, która dokonuje opisu i analizy zmian w czynności organizmu zdrowego człowieka zależnie od stanu otaczającego środowiska zewnętrznego
Chronopatologia opisuje zmiany przebiegu cyklicznych zjawisk fizjologicznych u człowieka, towarzyszących konkretnym stanom chorobowym lub będących ich powodem (choroby alergiczne, cywilizacyjne, nowotwory)
Chronofarmakologia (chronoterapia) stwarza racjonalne przesłanki do stosowania terapii farmakologicznej zgodnie z zasadami chronofarmakologii dla wielu grup leków podawanie ich w różnych dawkach w ciągu doby nie może być powszechnie akceptowane. W pewnych porach doby ta sama dawka leku będzie zbyt mała, aby wywołać skutek terapeutyczny, w innych zaś ta sana dawka może zbliżać się do dawki toksycznej
Zależnie od częstotliwości periodyki zjawiska biologicznego przyjęto trzy kategorie rytmów biologicznych, są to:
Rytmy okołodobowe (zwane także cirkadialnymi), których okres trwa 20-28 godzin
Rytmy ultradialne, o okresie krótszym niż 20 godzin
Rytmy infadialne - okres dłuższy niż 28 godzin
Za charakterystyczne cechy rytmów okołodobowych uważa się:
Utrzymywanie się rytmiki w stałych warunkach środowiskowych, brak synchronizatorów
Okres rytmu liski 24 godzin
Zdolność synchronizowania rytmu do faz środowiskowych dawców czasu (zakres synchronizacji to 20-28 godzin)
Przesuwanie fazy rytmu pod wpływem pulsów (błysków) świetlnych, wrażliwość na intensywność oświetlenia (praca nocna, przeloty samolotami przez różne strefy czasowe)
Skracanie okresu rytmu swobodnie biegnącego w procesie starzenia się
Genetycznie uwarunkowanie rytmiki okołodobowej
Dziedziczenie informacji o rytmice okołodobowej przez potomstwo zgodnie z prawami genetyki
Za podstawowy w rytmach okołodobowych uważa się hormon wytwarzany przez szyszynkę - MELATONINĘ
MELATONINA wytwarzana jest cyklicznie, przy czym szczyt wydzielania melatoniny przypada na godziny nocne. Hormon ten uznawany jest za modulator czynności układu wydzielania dokrewnego.
Zaburzenia w wydzielaniu melatoniny mogą wpływać na funkcjonowanie człowieka, zwłaszcza przy zachowaniu rytmu dobowego (przeloty samolotem) często wtedy podajemy melatoninę w postaci tabletek, co umożliwia powrót do normalnego rytmu.
CHRONOPATOLOGIA jest szczególnie widoczna w schorzeniach takich jak choroba układu krążenia oraz dychawica oskrzelowa.
RYTMY OKOŁOROCZNE WYSTĘPUJĄ NA:
Sezonowe zaburzenia afektywne, do których należą depresja jesienno-zimowa
Sezonowe zwiększenie i zmniejszenie zachorowań na chorobę mięśnia sercowego
Sezonowe zmiany aktywności seksualnej
ETIOPATOLOGIA
NOWOTWORY:
Złośliwe
Łagodne
Z punktu widzenia klinicznego nowotwory łagodne SA mniej patogenne. Jednak istnieją lokalizacje takie jak np. ośrodkowy układ nerwowy, w których nowotwory łagodne mogą prowadzić do istotnego upośledzenia funkcji, a nawet do śmierci.
WPŁYW NA POWSTANIE NOWOTWORÓW MAJĄ:
Czynniki mutogenne fizycznie, takie jak:
- promieniowanie jonizujące
- podniesienie ciepłoty tkanek
- urazy mechaniczne (drapanie, ocieranie skóry)
- wypalanie znamion
Czynniki mutogenne chemiczne - jest to około 1000 substancji rakotwórczych (związki chromu lub niklu), do których należą:
- substancje zawarte w dymie papierosowym
- azotany
- azotany używane do konserwacji żywności
- niektóre leki
- substancje nieorganiczne np. azbest
Onkogenne wirusy, do których należą między innymi wirusy indukujące lub szyjki macicy
Defekty genetyczne dziedziczne lub nabyte patologie DNA. Do takich zaliczyć można polipowatość jelita grubego, rodzinne występowanie raka żołądka
Historia naturalna nowotworów to czas, w którym bez ingerencji lekarskiej nowotwór rozwija się od pierwszej patogenicznej komórki do śmierci chorego. Historia naturalna ma różny czas dla różnych nowotworów, sięga od 1 do 12 lat.
3