Agroturystyka
KORZYŚCI Z AGROTURYSTYKI
- W wielu gospodarstwach wiejskich istnieją „uśpione” zasoby, które mogą być wykorzystane do biznesu turystycznego. Mogą to być rzadko używane pokoje, strychy, całe nie zamieszkane budynki, części zagród lub nawet grunty. Wystarczy te zasoby uruchomić, a zaczną przynosić dochód.
Składniki oferty agroturystycznej
Celem oraz istotnym sensem wypoczynku agroturystycznego jest aktywny pobyt w gospodarstwie rolnym oraz udział w życiu rolnika
i jego rodziny, a więc m.in. w pracach i zajęciach domowych i gospodarczych wykonywanych w obrębie zagrody oraz na terenach uprawnych i hodowlanych wchodzących w obręb gospodarstwa, wreszcie zaś - przebywanie w zdrowym wiejskim otoczeniu i czynne poznawanie jego cech i osobliwości.
Agroturystyka jest adresowana głównie do turystów indywidualnych, rodzin lub małych grup i może być uprawiana w różnych formach:
- może być to wypoczynek objazdowy, kiedy turysta zatrzymuje się w gospodarstwie na jedną bądź dwie noce;
- może to być aktywny wypoczynek wakacyjny, urlopowy związany z atrakcjami turystycznymi znajdującymi się w najbliższej okolicy gospodarstwa (wycieczki piesze, rowerowe, wycieczki po rezerwatach przyrody, zwiedzanie okolicy);
- może to być bardziej stały wakacyjny, urlopowy pobyt w gospodarstwie wiejskim. Taki pobyt daje możliwość pełniejszego poznania pracy w gospodarstwie poprzez możliwość niezarobkowej pracy na roli. Jest też szansą uprawiania twórczości artystycznej inspirowanej wiejskim krajobrazem, szansą nawiązywania kontaktów społecznych z miejscową ludnością;
-mogą to być specjalistyczne, bardziej aktywne formy wypoczynku dla osób, które preferują na przykład jazdę konną, wędkowanie, myślistwo, zbieractwo runa leśnego, obserwację ptaków, zwierząt itp.
Największym atutem agroturystyki jest bezpośredni kontakt ze środowiskiem wiejskim. Umożliwiają go:
- zamieszkanie w gospodarstwie,
- udział w życiu ludności - gospodarzy,
- poznawanie okolic,
- czasowa rezygnacja z niektórych nowoczesnych form życia i jego udogodnień,
- aktywność fizyczna.
Zakwaterowanie wczasowiczów
- Podstawową formą usług agroturystycznych jest umożliwienie gościom przebywania na terenie gospodarstwa rolnego poprzez wynajmowanie pomieszczeń mieszkalnych na cele noclegowe. Przygotowując je należy mieć przede wszystkim na uwadze podstawową cechę agroturystyki odróżniającą ją od turystyki masowej, a mianowicie oferowanie przytulnego i kameralnego zakwaterowania, z optymalną ilością pokoi, łóżek, miejsc na polu namiotowym.
- Przestrzegam przed nadmiernym zwiększaniem liczby pomieszczeń. Nie uda się wtedy utrzymać „domowego” charakteru usług, co jest głównym magnesem przyciągającym turystów.
W zależności od rodzaju pomieszczeń, które w naszym gospodarstwie zamierzamy wynajmować gościom, oraz ośrodków, które możemy przeznaczy na ich adaptację, możliwe jest osiągnięcie różnego standardu.
Mamy mniejsze możliwości manewru, kiedy udostępniamy gotowe pomieszczenia.
Większe - gdy budujemy nowy obiekt lub adaptujemy starą stajnię albo strych; wtedy możemy zastanawiać się, jaki typ zakwaterowania i jaki rozkład pomieszczeń będzie dla gości najbardziej odpowiedni. Może to mieć istotne znaczenie dla powodzenia naszego biznesu, popyt jest bowiem różny w zależności od rodzaju zakwaterowania.
Istnieje wiele możliwości zakwaterowania wczasowiczów w obrębie zagrody:
-Pokoje gościnne,
- Mieszkanie wakacyjne,
- Domek letniskowy,
- Pole biwakowe i kempingowe.
Pokoje gościnne
- Najprostszą i najtańszą formą jest udostępnienie gościom (wynajmowanie) tych pokojów, które nie są użytkowane przez gospodarzy.
- Kolejną prostą formą zakwaterowania jest udostępnienie własnych kompletnie umeblowanych pokojów, użytkowanych przez właściciela gospodarstwa i jego rodzinę przez cały rok, z wyjątkiem letniego sezonu turystycznego.
- Najwyższą formą usług noclegowych w odniesieniu do pokojów gościnnych, wymagającą jednak znaczniejszych nakładów finansowych jest przebudowa istniejącego budynku, dobudowa części na cele turystyczne lub budowa nowego budynku w obrębie siedliska.
- Jeżeli dysponujemy bardzo dużymi pokojami, spróbujmy je przedzielić i urządzić dwa pokoje, łączone ze wspólnym wejściem dla jednej rodziny (dopuszcza się pokój przechodni). Pamiętajmy jednak, by każde pomieszczenie miało odrębne okno.
- Łóżka muszą być wyposażone w niezniszczone, nie zabrudzone materace. Wymagana jest odpowiednia ilość pościeli wymienianej co tydzień.
- W pokoju musi znajdować się również szafa zamykana. W chłodniejszych porach roku — dodatkowe koce oraz grzejniki.
- Okna— wyposażone w nieprzepuszczające światła zasłony, okiennice lub żaluzje.
- Bardzo dobrze odbierane jest urządzenie pokojów w stylu wiejskim, z elementami nawiązującymi do miejscowego folkloru i tradycji.
- Nie należy „zagęszczać” pomieszczeń poprzez ustawianie zbyt dużej liczby łóżek w stosunku do powierzchni. Goście powinni mieć dostateczną przestrzeń do poruszania się w ciągu dnia oraz swobodny dostęp do okna i szafy.
Minimalne normy powierzchni w Polsce:
- Pokój jednoosobowy - min. 7 m2
- Pokój dwuosobowy - min.12 m2
- Pokój wieloosobowy min. 6 m2 na osobę.
Mieszkanie wakacyjne
- Jest ono niezależną jednostką mieszkalną urządzoną w oddzielnym budynku gospodarczym, na piętrze domu czy na niewykorzystanym strychu. Składa się z 1 - 3 sypialni, kącika wypoczynkowego, oddzielnej łazienki i wyposażonej kuchni.
- Mieszkanie takie ma wiele zalet: daje więcej prywatności, jest wygodniejsze.
- Taka forma zakwaterowania jest chętnie wynajmowana przez rodziny z dziećmi.
Domek letniskowy
- To niezależny budynek urządzony i wyposażony podobnie jak mieszkanie wakacyjne i wynajmowany w całości.
- Taki domek usytuowany w obrębie zagrody: w sadzie lub ogrodzie, nie zawsze musi być budowany od podstaw, czasem warto wyremontować starą chatę, młyn, stajnię czy inne niewykorzystane zabudowania.
Pole biwakowe i kempingowe
- Jest to dobre rozwiązanie dla tych gospodarstw, które dysponują niezagospodarowanymi, ładnie położonymi terenami zielonymi.
- Mimo iż ta forma cechuje się dużą sezonowością i niższymi cenami, to możliwość przebywania w jednym czasie większej grupy osób, pozwala na rekompensowanie tych strat.
- Jednak kemping musi być dobrze wyposażony w niezbędne elementy, takie jak: dogodny dojazd, utwardzone miejsca dla przyczep i samochodów, przyłącze elektryczne, wodociąg i kanalizacja, wc, prysznic, oświetlenie, zabezpieczenie przeciwpożarowe, pojemniki na śmieci, miejsce na ognisko, grill.
Do podstawowych rodzajów usług agroturystycznych zalicza się również usługi gastronomiczne, świadczone dla własnych gości - wczasowiczów.
- Są różne możliwości w zależności od zapotrzebowania gości, którzy mogą życzyć sobie całodzienne lub częściowe wyżywienie lub przygotowują posiłki samodzielnie w pozostawionej do ich dyspozycji kuchni, z produktów świeżych, dostarczonych przez gospodarza, pochodzących z jego własnej produkcji.
- W ramach rekompensaty swoim gościom często występujący brak wybitnych atrakcji przyrodniczych, a niekiedy prostotę warunków zakwaterowania, należy urozmaicić usługi gastronomiczne i spełnić zróżnicowane wymagania gości, mile widziane jest np:
1) przygotowanie potraw regionalnych i potraw własnego pomysłu stanowiących jedną z głównych atrakcji pobytów agroturystycznych,
2) serwowanie dań wegetariańskich i dietetycznych, na bazie zdrowej żywności,
3) reklamowanie specyficznej kuchni, np.: rybnej, z dziczyzny itp
Ostatnim rodzajem usług podstawowych, a więc niezbędnych, jest wykonywanie drobnych posług codziennych lub udostępnianie przedmiotów i urządzeń, przy pomocy których goście mogą je wykonywać sami:
- Przygotowanie gorących napojów (udostępnienie kuchni),
- Chłodzenie napojów (udostępnienie lodówki),
- Odświeżenie i pranie odzieży (udostępnienie pralki, suszarki lub miejsca do suszenia prania, żelazka i miejsca do prasowania),
- Oraz udostępnienie map przewodników, folderów oraz informatorów turystycznych itp.
Wachlarz usług i aktywności rekreacyjnych, jakie gospodarstwo agroturystyczne może i powinno oferować swoim gościom nie jest ograniczony żadnymi przepisami i zależy tylko od inwencji gospodarzy. Warto przestrzegać jedynie zasady, aby wszystkie te inicjatywy cechowała indywidualność i związek z życiem wsi.
Są to np.:
- usługi i zajęcia rekreacyjne organizowane w obrębie gospodarstwa
- usługi i zajęcia rekreacyjne odbywające się na terenach wiejskich poza gospodarstwem
Usługi i zajęcia rekreacyjne organizowane w obrębie gospodarstwa
- udział wczasowiczów w domowej produkcji żywności (masło, sery, przetwory, wina, pieczenie chleba),
- zabawy dzieci z małymi zwierzętami domowymi i inwentarskimi,
- nauka hodowli drobnego inwentarza (drób, króliki),
- nauka uprawy roślin doniczkowych (balkonowych),
- nauka umiejętności i sztuki ludowej,
- instruktaż majsterkowania i robót ręcznych,
- wspólne muzykowanie, spotkania przy ognisku, wspólne grillowanie
- praca w gospodarstwie rolnym (m.in. karmienie i pojenie inwentarza, koszenie trawy, żniwa, wypasanie krów, plewienie itp.),
- organizowanie gier sportowych i rozrywkowych (m.in. tenis stołowy, minigolf, bilard itp.), które nie są specyficznie wiejskimi zajęciami, ale powinny być przygotowane na dni deszczowej pogody;
Usługi i zajęcia rekreacyjne odbywające się na terenach wiejskich poza gospodarstwem
- Oprowadzania turystów w małych 4 - 6 osobowych grupach z lokalnym przewodnikiem (leśnik, rolnik, nauczyciel geografii czy biologii)
- Organizowanie spacerów i wycieczek konnych: wierzchem i pojazdami (bryczkami, powozami, wozami gospodarskimi, saniami);
- Budowa ścieżek dydaktycznych w różnych okolicach (lasy, łąki, zespoły parkowe ze starodrzewem, zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego, cerkwie itp.).
- Organizacja imprez kulturalnych, rozrywkowych związanych z obyczajami staropolskimi (dworskimi i wiejskimi) - nawiązanie kontaktów z wiejskimi i miejskimi ośrodkami kultury w okolicy, szkołami, kołami gospodyń wiejskich, zespołami ludowymi itp.
Usługi i zajęcia rekreacyjne odbywające się na terenach wiejskich poza gospodarstwem
- Szerokie i wielostronne rozwijanie infrastruktury turystycznej odpowiedniej dla poszczególnych branych pod uwagę form (rowery, konie, rajdy samochodów terenowych, zielone szkoły)
- Wypożyczanie sprzętu turystycznego; wypożyczalnia może być zlokalizowana w gospodarstwie (rowery, sprzęt biwakowy) lub poza nim (sprzęt pływający: kajaki, łodzie wiosłowe, rowery wodne, żaglówki),
- Przewóz sprzętu turystycznego do punktu wyjściowego wycieczki (spływu, rejsu) i odbiór z miejsca zakończenia imprezy,
Na rozwój agroturystyki wpływa ma również:
- Dbałość o ład przestrzenny i urbanistyczny, zachowanie regionalnego charakteru architektury, uporządkowanie przestrzeni w celu uzyskania jej czytelności i poprawy jakości, dbałość o estetykę obejść wiejskich i krajobrazów rolniczych.
- Rozwój rolnictwa ekologicznego oraz nastawionego na współpracę funkcjonalną z turystyką, kontynuacja i dalszy rozwój tradycyjnych (kulturowych) form rolnictwa w gospodarstwach agroturystycznych, nie powodujących niekorzystnych zmian w krajobrazie, wprowadzenie upraw i hodowli związanych z wykorzystaniem ich w turystyce i na rynku lokalnym (zdrowa żywność, targi zdrowej żywności, restauracje wykorzystujące wyłącznie zdrową żywność wyprodukowaną na terenie gmin - różne przepisy z różnych kuchni).
Rozmieszczenie gospodarstw agroturystycznych w Polsce
- Cechą charakterystyczną rozmieszczania gospodarstw agroturystycznych w Polsce jest to, iż najwięcej ich koncentruje się w największych regionach turystycznych Polski.
- Dlatego też wprowadzanie agroturystyki na obszary rolnicze położone poza centrami ruchu turystycznego jest dużo trudniejsze, wymaga wielu prac przygotowawczych i inwestycyjnych, jest jednak uzasadnione tak pod względem ekonomicznym, jak i społecznym i przyrodniczym, zwłaszcza biorąc pod uwagę samą ideę takich gospodarstw, zakładającą bliski kontakt z przyrodą oraz aktywizację obszarów zaniedbanych.
Tworzenie gospodarstw agroturystycznych
Tworzenie oferty noclegowej zazwyczaj składa się z kilku etapów:
I etap - cechować powinny niewielkie inwestycje adekwatne do możliwości rolników:
- tworzenie wiejskich pól namiotowych na terenach gospodarstw, jeśli w gospodarstwie jest taka możliwość można sporządzać posiłki
- sprzedaż turystom produktów pochodzących z gospodarstwa (mleko, masło, sery, jaja, chleb wiejski, domowe wypieki, warzywa, zioła, owoce, miód, domowe przetwory),
- przystosowanie pokoi w domach gospodarzy (można przygotować np. tylko jeden pokój, przeprowadzić niezbędny remont oraz przystosować węzeł sanitarny tak, aby mógł on służyć również turystom),
- zadbanie o estetyczny wygląd gospodarstwa
II etap powinny cechować zwiększone nakłady inwestycyjne (jeśli turystyka zaczyna przynosić dochody, to można je przeznaczyć na pewne inwestycje):
- przygotowanie większej liczby pokoi o zróżnicowanej liczbie miejsc (elastyczność oferty), zorganizowanie specjalnego węzła sanitarnego wyłącznie dla turystów, przygotowanie jadalni i wydawanie posiłków lub przystosowanie dla turystów kuchni
- wyposażenie przydomowego pola namiotowego w węzeł sanitarny, zadaszony stół z ławkami oraz miejsce na ognisko i wskazanie źródła drzewa na paliwo,
- dostosowanie dla potrzeb turystów wolnych budynków gospodarczych, jeśli takowe są na terenie gospodarstwa (np. starego domu, spichlerza, itp.), co powiększa i uatrakcyjnia ofertę,
II etap powinny cechować zwiększone nakłady inwestycyjne (jeśli turystyka zaczyna przynosić dochody, to można je przeznaczyć na pewne inwestycje): c.d.
- tworzenie oferty rekreacyjnej na terenie gospodarstwa (np. ogródek dla turystów, miejsce zabaw dla dzieci, można też zorganizować mini-muzeum wiejskie np. ze starymi narzędziami rolniczymi - tego typu działalność praktykowana jest np.
w gospodarstwie agroturystycznym na przedmieściach Mszany Dolnej, gdzie gospodarze pokazują turystom stary rodzinny tartak, czy
w Uściu Gorlickim, gdzie w nowo powstającym małym wiejskim pensjonacie przewidziane jest niewielkie pomieszczenie urządzone na wzór starej, łemkowskiej izby z pamiątkami i eksponatami ludowymi, które właścicielka od lat zbierała w różnych wsiach oraz z małą biblioteką wyposażoną w książki, broszury, przewodniki dotyczące łemkowszczyzny oraz atrakcji turystycznych w regionie.
III etap powinny cechować kolejne inwestycje, zwłaszcza mające na celu wzbogacenie oferty rekreacyjnej:
- zakup koni jeśli gospodarstwo ich nie posiada, organizacja przejażdżek konnych, szkółek jeździeckich, przejażdżki bryczkami i saniami,
- lepsze wykorzystanie przestrzeni gospodarstwa na cele rekreacyjne, np. małe boiska sportowe, stół do tenisa, mały basen na terenie gospodarstwa,
- rozwój rzemiosła ludowego dla potrzeb turystyki - nie tylko sprzedaż pamiątek lub wyrobów regionalnych, ale także kształcenie i utrzymywanie tradycji ginących rzemiosł w celu stałej konserwacji i renowacji budynków wiejskich, aby nie dopuścić do ich dekapitalizacji, a tym samym obniżenia atrakcyjności gminy,
- utworzenie wypożyczalni rowerów oraz innego sprzętu turystyczno-sportowego,
III etap powinny cechować kolejne inwestycje, zwłaszcza mające na celu wzbogacenie oferty rekreacyjnej:
- oferta coraz bardziej zróżnicowana, coraz bogatsza i coraz bardziej ekskluzywna - innymi słowy: dostarczenie różnym grupom turystów (o różnych zainteresowaniach i statusie majątkowym) wielu różnorodnych powodów do pobytu w gminie i ewentualnego powtórnego przybycia, czy zachęcenia znajomych lub krewnych do pobytu w gospodarstwie (bardzo skuteczna forma reklamy).
Tworzenie gospodarstw agroturystycznych
- Przed rozpoczęciem działalności agroturystycznej należy ocenić i poznać atrakcyjność turystyczną miejscowości i całego regionu w którym planujemy założyć gospodarstwo agroturystyczne.
- Ponadto należy być świadomym walorów miejscowości wypływających z jej funkcji rolniczej
- Bardzo ważna jest oczywiście promocja i reklama regionu.
Formy promocji i reklamy regionu
- Na terenie gmin powinno znajdować się centrum informacji turystycznej. W punktach informacji turystycznej winny być mapy, forldery, widokówki, przewodnik po regionie, informatory o gospodarstwach agroturystycznych, foldery z informacją o szlakach i imprezach turystycznych i kulturalnych, o restauracjach z kuchnią lokalną.h. Identyczne informacje ciągle aktualizowane winny być na stronie internetowej gmin.
- Zwłaszcza w początkowej fazie rozwoju turystyki informacje o wszelkich produktach turystycznych powinny znaleźć się w miejscach do których może dotrzeć turysta (stacje benzynowe, sklepy zwłaszcza z pamiątkami, kioski ruchu, obiekty gastronomiczne, placówki muzealne, poczty, gospodarstwa agroturystyczne itp.).
- Informacje o ścieżkach edukacyjnych i lekcjach w terenie, ciekawych muzeach i ekspozycjach powinny znaleźć się w „Szkolnym informatorze turystycznym” dla danego województwa .
Podsumowanie
- Agroturystyka jest szczególną formą działalności, czasem bardzo silnie powiązana z wsią i rolnictwem, a czasem nawiązująca do niej jedynie nazwą. Obserwując zmiany na rynku turystycznym, poszukiwanie przez turystów oferty wybiegającej poza standardowe 3S, można przypuszczać, iż zainteresowanie agroturystyką będzie rosło
- Znaczącym potencjałem polskiej agroturystyki jest charakter rolnictwa, dominacja niewielkich gospodarstw rodzinnych oraz wsi wkomponowanych w wiejski krajobraz. Polska wieś słynie przede wszystkim z gościnności, czystego środowiska naturalnego i smacznego jedzenia.
- Polskie potrawy wykonywane na bazie naturalnych produktów cieszą się dużym uznaniem wśród turystów. Warte zachowania są również: regionalna architektura, sztuka i tradycje, które dla mieszkańców miast są prawdziwą atrakcją turystyczną