Ekonomia

10. 01. 2008

Temat: CD polityki fiskalnej.

1. Krzywa Laffera

Ilustruje zależność między stopą opodatkowania dochodów a wpływami do budżetu państwa.

Krzywa ta opiera się na założeniu, że wpływy do budżetu (z podatków) zależą od dwóch wielkości:

- podstawy opodatkowania (czyli wysokości dochodów)

- wysokości stóp podatkowych

Kształt krzywej wynika ze sposobu reagowania podatników na wzrost lub spadek stóp podatkowych. Przy niskich podatkach przedsiębiorcy wykazują wyższą skłonność do inwestowania i wzrostu produkcji, wykazując jednocześnie niską skłonność do unikania podatków i prowadzenia działalności nielegalnej.

Z wykresu wynika, że zwiększenie stopy opodatkowania poza punkt b prowadzi do zmniejszenia łącznego dochodu fiskalnego, gdyż producenci nie wykazują chęci do zwiększania produkcji (nie widząc w tym opłacalnego celu) a zaczną szukać alternatywnych, nielegalnych rozwiązań ominięcia podatków.

2. Wydatki budżetowe.

W zależności od przeznaczenia wyróżniamy:

- wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji, jak: obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości

- wydatki związane z realizacją celów społecznych „państwa dobrobytu” (oświata, kultura, ochrona zdrowia, itp.)

- wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce (subsydia dla rolnictwa, przedsiębiorstw państwowych, prywatnych, oddziaływanie na inwestycje)

Deficyt budżetowy:

Występuje gdy planowane wydatki są większe od spodziewanych przychodów. Są dwa sposoby finansowania deficytu publicznego:

- pożyczanie pieniędzy od innych podmiotów gospodarczych (np. obligacje)

- zwiększenie emisji pieniądza

Dług publiczny:

Jest to zakamuflowana wielkość pożyczek, która pokrywa deficyt budżetowy. Inaczej mówiąc jest to finansowe zobowiązanie państwa z tytułu zaciągniętych pożyczek.

Biorąc pod uwagę źródła zaciągania długu można mówić o:

- długu publicznym krajowym - krajowymi wierzycielami długu publicznego mogą być osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa, w tym banki i różne instytucje finansowe. Następstwem wewnętrznego zadłużenia jest redystrybucja dochodu narodowego w obrębie danego społeczeństwa.

- długu publicznym zagranicznym.

Stan finansów publicznych określony jest przede wszystkim przez 3 wielkości:

- stopa podatkowa - mierzona udziałem różnego rodzaju podatków w dochodzie narodowym.

- wielkość wydatków budżetu państwa.

- poziom wytworzonego dochodu narodowego kraju.

Przyczyny: 1. nadmierne wydatki państwa (np.: zbyt duże inwestycje publiczne, itp.)

2. zbyt niskie dochody państwa (np.: zbyt niska stopa podatkowa lub nieskuteczny sposób ściągania podatków)

3. Aktywna polityka fiskalna.

Podejmowanie takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze.

- polega na świadomym interwencjonizmie, wymagającym każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych, takich jak: zwiększenie lub ograniczenie wydatków budżetowych, zmiana stawek i zasad opodatkowania, zmiana zasad subwencjonowania przedsiębiorstw.

- istotna słabość aktywnej polityki fiskalnej to konieczność korygowania działania instrumentów fiskalnych za pomocą zmian legislacyjnych, co prowadzi do opóźnienia w działaniu.

4. Pasywna polityka fiskalna. (przeciwieństwo polityki aktywnej)

Jest to polityka, która polega na stosowaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury (instrumenty, które reagują na zmiany aktywności gospodarczej bez potrzeby podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących ich użycia)

Najważniejsze automatyczne stabilizatory koniunktury to: podatki od dochodów ludności, przedsiębiorstw, podatki pośrednie, zasiłki dla bezrobotnych i inne formy świadczeń społecznych, programy pomocy dla rolnictwa (subwencje, polityka gwarantowanych cen dla produktów rolnych)

Temat 2: Cykl koniunkturalny.

1. Rozwój gospodarczy

- są to zmiany ilościowe i jakościowe w strukturze wytworzonych dóbr i usług oraz w strukturze konsumpcji.

Rozwój gospodarczy w skali kraju ocenia się głównie na podstawie wskaźników makroekonomicznych, takich jak:

- wielkość produktu krajowego

- stopa inflacji

- poziom inwestycji

- stopa bezrobocia

- poziom kursu walutowego

2. Wzrost gospodarczy

- jest to powiększenie się z okresu na okres podstawowych wielkości ekonomicznych, takich jak PNB, DN, konsumpcja.

Mierniki wzrostu:

- podstawowym miernikiem wzrostu są zmiany PNB w badanym okresie

r = zmiana PNB/ PNB * 100%

r = stopa wzrostu gospodarczego

czynniki wzrostu:

a) czynniki wewnętrzne - wielkość zatrudnienia, wydajność pracy, czynniki społeczne (poziom wykształcenia, kwalifikacje pracowników, kultura pracy)

b) czynniki zewnętrzne - innowacje zagraniczne, handel zagraniczny, kredyty zagraniczne, kooperacja międzynarodowa.

3. Koniunktura gospodarcza:

- to całokształt wskaźników życia gospodarczego, które charakteryzują sytuację ekonomiczna danego sektora, regionu, kraju czy świata (potocznie stan gospodarki w danym okresie)

Wskaźniki koniunktury:

1. wskaźniki pilotujące - np.: ilość osób zwolnionych z pracy, liczba pozwoleń na budowę domów lub innych budynków.

2. Wskaźniki współbieżne - np.: PKB, obroty firm produkcyjnych, inwestycje, liczba bezrobotnych.

3. Wskaźniki działające - np.: dochody osobiste, sprzedaż detaliczna, bankowa stopa procentowa.

4. Rodzaje wahań koniunkturalnych:

a) wahania sezonowe - wahania koniunktury związane ze zmianą aktywności gospodarczej w różnych porach roku (szczególnie dotyczy to produkcji rolniczej oraz budowlano-montażowej)

b) wahania przypadkowe - wahania gospodarcze związane z wydarzeniami takimi jak strajki, klęski żywiołowe, wojny, itp.

d) wahania cykliczne

5. Cykl koniunkturalny - są to następujące po sobie wzrosty i spadki aktywności gospodarczej. W poszczególnych fazach cyklu wahaniom podlegają podstawowe wielkości gospodarcze, takie jak produkcja, zatrudnienie, inwestycje czy ceny.

Faza I :

Załamanie gospodarcze (kryzys nadprodukcji)

- spadek kupna papierów wartościowych

- zahamowanie wzrostu cen (a nawet spadek)

- ograniczenie kredytów inwestycyjnych

- zmuszenie do spłaty istniejących zobowiązań

- spadek ilości zamówień na na urządzenia wytwórcze i rezygnowanie z kontraktów budowlanych

Faza II :

Depresja

- marża z zysków gwałtownie spada (trudności ze sprzedażą)

- małe i słabsze przedsiębiorstwa bankrutują

- maksymalne ograniczenie przez banki komercyjne kredytów

- inwestycje i konsumpcja osiągają swoje minimum (lecz nigdy zero!)

- pojawia się dno kryzysu

Faza III :

Ożywienia

- przedsiębiorcy, którzy przetrwali, dokonują renowacji swojego kapitału

- wycofanie starych maszyn i urządzeń, zakup nowocześniejszych. Bardziej ekonomicznych

- rośnie zatrudnienie

- powiększają się zyski

- banki komercyjne nagromadziły środki pieniężne

- itd…

Faza IV :

Stan szczytowy koniunktury (rozkwit)

- wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza po pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej.

- inwestycje osiągają swój największy poziom

- koszty produkcji rosną

- wzrost dochodów powoduje wzrost skłonności do oszczędzania

- stopniowy wzrost kosztów produkcji do wzrostu cen

(…)

Cykl klasyczny a cykl współczesny (…)

6. Rodzaje cykli koniunkturalnych:

- cykl Juglara (cykl główny lub klasyczny) trwa 8-11 lat

- cykl Kitchina (cykl mniejszy) 3-3,5 roku

- cykl Kondratiewa (cykl długi) 40-60 lat

Zad. 1 uzupełnij tabelę

Rok	Nominalny PKB	Indeks cen (wskaźnik cen)	Realny PKB
1972	1171	100	1171
1973	1306	106	1232,1
1974	1413	116	1218,1
1975	1529	127	1203,9
1976	1702	133	1279,9

Wc = nPKB/rPKB * 100%

rPKB = nPKB/Wc * 100%

1. 1171/100 * 100 = 1171

2. itd. (wyniki SA podane już na czerwono w pozostałych przypadkach)

ekspansja: w roku 1973, 1976

recesja: w roku 1974, 1975

---