Być sobą - dyskusja panelowa
Celem dyskusji panelowej, jaką proponuję przeprowadzić w klasie, jest lepsze zrozumienie określenia "być sobą" oraz zainspirowanie uczniów do refleksji nad znaczeniem wierności sobie w codziennym postępowaniu. Uczniowie nauczą się także uzasadniania przyjętego stanowiska i uporządkowanej dyskusji.
Autor pomysłu: Wojciech Żmudziński SJ
Adresat: uczniowie klas licealnych o kierunku humanistycznym.
Liczba uczestników: 20-40
Materiały: teksty przygotowane przez nauczyciela mające pomóc panelistom w przygotowaniu krótkich wystąpień.
Wprowadzenie do zajęć
"Nie wiedziałem, że istnieje miejsce, gdzie można być sobą"
Powyższy cytat pochodzi z książki laureata literackiej nagrody Nobla, J.M.G. Le Clézio, zatytułowanej Urania[1] i odnosi się do bajkowej krainy Campos stworzonej w XX wieku na wzór dawnych społeczności Ameryki Południowej. W Campos nie ma szkoły, a dzieci uczą się życia od starszych i od siebie nawzajem pracując, bawiąc się, obserwując gwiazdy. Mieszkańcy tej utopijnej krainy posługują się stworzonym przez siebie językiem, niezrozumiałym dla nikogo z zewnętrz, są szczęśliwi i żyją w harmonii z naturą. Czują się po prostu sobą.
Nawiązując do książki laureata literackiej Nagrody Nobla 2008, nauczyciel zachęca uczniów do refleksji i dyskusji na temat "bycia sobą" z wykorzystaniem dyskusji panelowej.
Czym jest dyskusja panelowa?
Dyskusję panelową lub dyskusję na podium charakteryzuje istnienie dwóch gremiów: dyskutującego (eksperci) oraz słuchającego (uczestnicy, publiczność). W pierwszej części dyskusji obserwowanej przez publiczność, wypowiadają się eksperci prezentując swoje stanowiska na określony temat. W drugiej części eksperci dyskutują między sobą. Natomiast w części trzeciej głos mogą zabrać osoby spośród publiczności.
Przygotowanie dyskusji
Trzech uczniów otrzymuje do opracowania temat dotyczący zagadnienia "bycia sobą". Każdy z nich ma przygotować pięciominutowe wystąpienie, na którym zaprezentuje stanowisko jednego z ekspertów. Jeden z uczniów przedstawi stanowisko psychologa, drugi stanowisko pisarza, a trzeci stanowisko księdza. Poszczególni uczniowie postarają się poprzeć poważnymi argumentami następujące twierdzenia: (1) być sobą, to być odważnym (2) być sobą, to być wolnym (3) być sobą, to być świętym.
Pytania oraz teksty, jakie mogą pomóc uczniom w przygotowaniu wystąpień:
1/ Być sobą, to być odważnym
Dlaczego potrzebna jest odwaga do bycia sobą? Dlaczego człowiek postępuje czasem wbrew temu w co wierzy? Dlaczego nie zawsze jest wierny swoim przekonaniom? Dlaczego nie można być sobą, nie znając siebie? Skonsultuj książkę: Rene de Lassus, Jak odważyć się być sobą, Wiedza i Życie Hachette Live, Warszawa 2007.
2/ Być sobą, to być wolnym
Autor książki "Urania" opowiada o Rafaelu, spotkanym po raz pierwszy przez bohatera powieści w autobusie, który przybył "z najdziwniejszego miejsca, o którym kiedykolwiek słyszałem, z tego obozowiska Campos, gdzie panowała rzekomo wolność i prawda" (s. 25). Wspólnotę w Campos stworzył niejaki Jadi, który nie chce być uważany za przywódcę, "nie chce nauczać. Nie chce wskazywać nam drogi słowami. Chce, żebyśmy zrozumieli sami z siebie, po prostu żyjąc"(s. 123). Jak sobie wyobrażasz miejsce, w którym panuje całkowita wolność? Czy ludzie zamieszkujący krainę, gdzie nie ma szkół, urzędów, zakazów i nakazów, mogą łatwiej być sobą? Niech postawione pytania, będą zachętą do sięgnięcia po książkę J.M.G. Le Clézio, Urania, PIW, Warszawa 2008.
3/ Być sobą, to być świętym
Wszyscy chrześcijanie są wezwani, by poznać swoje "prawdziwe ja". Być świętym to znaczy być sobą, poznać zamysł Boga względem siebie i realizować ten zamysł jako osobiste powołanie. Aby osiągnąć wieczne szczęście, człowiek musi odpowiedzieć najpierw na pytanie: kim jest? A gdy pozna siebie, będzie chciał postępować zgodnie z tym, kim jest, zgodnie ze swoim powołaniem do świętości. Bóg wzywa nas do bycia sobą. Więcej na ten temat można znaleźć w książce Jamesa Martina SJ, Być sobą to być świętym. Rozmyślania wokół pism Thomasa Merona i świętych Kościoła, WAM, Kraków 2007[2].
Jeśli uczniowie nie są wystarczająco umotywowani, by sięgnąć po tak długie teksty, nauczyciel przygotowuje każdemu z nich kilka stron cytatów z wyżej wymienionych pozycji.
Przebieg dyskusji
1/ Nauczyciel wprowadza uczniów w temat dyskusji panelowej i wyjaśnia jej zasady. Przedstawia trzech uczestników dyskusji, zaprasza ich do zajęcia miejsca przy stole umieszczonym w centralnym miejscu Sali i oddaje im głos (3 minuty).
2/ Każdy z uczestników panelu, prezentuje swoje stanowisko nie dłużej niż przez 5 minut. Kolejność prezentacji musi być wcześniej ustalona z nauczycielem.
3/ Po zaprezentowaniu wszystkich trzech stanowisk, każdy z uczniów wypowiadających się na podium zadaje jedno pytanie nawiązujące do wypowiedzi jednego z panelistów i nie przerywając, wysłuchuje jego odpowiedzi (10 minut).
4/ Nauczyciel kieruje końcową dyskusją między uczestnikami panelu a całą klasą (ok. 10 minut). W sytuacji, gdy uczniom w klasie będzie brakowało pomysłów na pytania lub śmiałości do odezwania się, nauczyciel może rozpocząć dyskusję jako pierwszy i zadać pytanie jednemu z trzech uczniów uczestniczących w panelu.
Sformułowanie wniosków z dyskusji
Po zakończeniu dyskusji, nauczyciel formułuje kilka zdań, które z jednej strony podsumują dyskusję, a z drugiej strony podkreślą znaczenie dobrze rozumianej odwagi, wolności i świętości w postępowaniu zgodnym z własnym sumieniem. Może także podać przykłady heroicznych postaw chrześcijan, którzy mimo przykrych konsekwencji pozostali wierni swoim przekonaniom. Może również nawiązać do konieczności dobrego poznania siebie jako warunku bycia sobą.
Praca domowa
Uczniowie napiszą w domu krótki tekst odnoszący się do dyskusji i odpowiadający na pytanie: co ułatwia mi w szkole a co przeszkadza być sobą? Wypracowania mogą być wstępem do dalszej dyskusji w klasie lub indywidualnych rozmów między nauczycielem a uczniem.
[1] J.M.G. Le Clézio, Urania, PIW, Warszawa 2008, s. 119.
[2] Szczególnie warte polecenia w tym temacie są dwie książki Thomasa Merona: Nowy posiew kontemplacji, Bydgoszcz 1999 oraz Nikt nie jest samotną wyspą, Kraków 1989.