DEKLARACJA W SPRAWIE
MŁODZIEŻY I ALKOHOLU
przyjęta w Sztokholmie dnia 21 lutego 2001 roku
(...) Celem deklaracji jest ochrona dzieci i młodzieży przed presją skłaniającą do picia alkoholu oraz zmniejszanie szkód, jakie może bezpośrednio lub pośrednio wyrządzić im alkohol. (...)
Uzasadnienie
(...) Ochrona i promocja zdrowia oraz dobrobytu dzieci i młodzieży są przedmiotem "Konwencji o prawach dziecka", przyjętej przez Walne Zgromadzenie Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także kluczowym elementem strategii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pod nazwą Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku (Zdrowie 21) oraz misji organizacji UNICEF. (...)
Środowiska młodzieżowe
Globalizacja mediów i rynków coraz mocniej kształtuje poglądy młodzieży, jej wybory
i zachowania. Wielu młodych ludzi ma dzisiaj większe możliwości i częściej dysponuje własnymi pieniędzmi, a jednocześnie grupa ta jest coraz bardziej narażona na oddziaływanie technik sprzedaży
i marketingu, których agresywność w odniesieniu do towarów konsumpcyjnych i potencjalnie szkodliwych substancji, takich jak alkohol, stale rośnie. Jednocześnie dominacja wolnego rynku osłabiła w wielu krajach istniejące systemy ochrony zdrowia oraz struktury życia społecznego. Szybkie przekształcenia społeczne i ekonomiczne, konflikty lokalne, ubóstwo, bezdomność oraz izolacja społeczna powodują wzrost destrukcyjnej roli alkoholu i narkotyków w życiu wielu młodych ludzi.
Trendy w spożywaniu alkoholu
Główne tendencje we wzorach picia alkoholu przez młodzież to częstsze eksperymentowanie
z alkoholem i nasilenie picia ryzykownego w postaci picia "ciągami" i upijania się, zwłaszcza nastolatków i młodych dorosłych, a także łączenie alkoholu z innymi substancjami psychoaktywnymi (polinarkomania). Coraz wyraźniej widać u młodzieży powiązania między piciem alkoholu, paleniem tytoniu i używaniem narkotyków.
Koszty picia młodzieży
Młodzi ludzie są bardziej podatni na doznawanie szkód fizycznych, emocjonalnych i społecznych, wynikających ze spożywania alkoholu przez nich samych i przez innych. Silnie są ze sobą powiązane ryzykowne picie i przemoc, niebezpieczne kontakty seksualne, wypadki drogowe i inne, trwałe inwalidztwo i śmierć. Koszty społeczne, ekonomiczne i zdrowotne wynikające z problemów alkoholowych młodzieży stanowią znaczne obciążenie dla społeczeństwa.
Zdrowie publiczne
Picie alkoholu i używanie innych substancji psychoaktywnych stanowi dziś poważne zagrożenie dla zdrowia i dobrobytu młodych ludzi. Patrząc z perspektywy zdrowia publicznego przekaz jest jednoznaczny: nie ma naukowych dowodów na to, że picie alkoholu w jakichkolwiek ilościach jest bezpieczne, zwłaszcza dla dzieci i nastolatków - grup szczególnie zagrożonych. Wiele dzieci to także ofiary skutków picia innych osób, przede wszystkim członków rodziny, co prowadzi do rozpadu tych rodzin, zubożenia materialnego i emocjonalnego, zaniedbywania, nadużywania, przemocy czy straconych szans. Polityka ochrony zdrowia związana z alkoholem powinna być kształtowana dla dobra zdrowia publicznego i być niezależna od interesów biznesu. Jednym z głównych powodów do niepokoju są wysiłki przemysłu alkoholowego i gastronomii w kierunku komercjalizacji sportu
i kultury młodzieżowej poprzez szeroką promocję napojów alkoholowych i sponsoring.
DEKLARACJA
Przyjmując Deklarację, my, uczestnicy Europejskiej Konferencji WHO Szczebla Ministerialnego
w Sprawie Młodzieży i Alkoholu, wzywamy Kraje Członkowskie, organizacje międzyrządowe
i pozarządowe oraz inne zainteresowane strony do poparcia niniejszego dokumentu i inwestowania
w zdrowie i dobrobyt młodzieży, celem zapewnienia jej dobrej jakości życia i dynamicznych perspektyw życiowych w kategoriach pracy, wypoczynku oraz życia rodzinnego i społecznego.
Polityka dotycząca alkoholu skoncentrowana na młodzieży powinna być elementem szerszego porozumienia społecznego, ponieważ picie alkoholu przez ludzi młodych jest w dużej mierze odzwierciedleniem postaw i obyczajów powszechnie występujących wśród ludzi dorosłych. Młodzież jest w stanie wnieść pozytywny wkład w proces rozwiązywania problemów alkoholowych.
Aby wzmocnić poparcie i zaangażowanie społeczne, którego kształt zarysowano w Europejskim Planie Działań Dotyczących Alkoholu WHO na lata 2000-2005, konieczne staje się dziś opracowanie konkretnych celów, instrumentów polityki oraz działań wspierających, dotyczących młodzieży. Kraje Członkowskie, uwzględniając specyfikę swojej kultury i społeczeństwa oraz odrębność ram prawnych i ekonomicznych:
Określają następujące cele, które powinny zostać osiągnięte do roku 2006:
znaczące ograniczenie liczby młodych ludzi spożywających alkohol po raz pierwszy,
podniesienie statystycznego progu wiekowego, od którego młodzież rozpoczyna spożywanie alkoholu,
znaczące ograniczenie częstotliwości występowania wśród młodzieży, w szczególności w populacji nastolatków i młodych dorosłych, wysoce ryzykownych zachowań związanych
z piciem,
zapewnienie oraz/lub zwiększenie dostępności form aktywności alternatywnych w stosunku do używania alkoholu i narkotyków, a także rozszerzenie oferty w zakresie edukacji i szkoleń adresowanych do osób pracujących z młodzieżą,
zwiększenie uczestnictwa młodzieży w kształtowaniu polityki w zakresie zdrowia młodych ludzi, w szczególności w odniesieniu do kwestii dotyczących alkoholu,
nasilenie działań edukacyjnych przeznaczonych dla młodzieży dotyczących problemów alkoholowych,
zminimalizowanie presji wywieranej na młodzież dotyczącej spożywania alkoholu, w szczególności w sferze promocji, darmowej dystrybucji, sponsoringu oraz dostępności napojów alkoholowych, ze szczególnym uwzględnieniem imprez o charakterze masowym,
wsieranie działań służących ograniczaniu nielegalnych form sprzepdaży alkoholu,
zapewnienie oraz/lub poprawa dostępności usług w zakresie ochrony zdrowia i poradnictwa,
w szczególności tych, które są skierowane do młodzieży mającej problemy z alkoholem oraz/lub borykającej się z problemem pijących rodziców lub innych członków rodziny,
znaczące ograniczenie rozmiarów szkód wywołanych spożyciem alkoholu, szczególnie wypadków, napadów i przypadków przemocy doświadczanych przez młodzież,
Promować będą zintegrowane zastosowanie skutecznych instrumentów polityki,
w następujących czterech dziedzinach:
Zapewnienie ochrony: Wzmocnienie środków ochrony dzieci i nastolatków przed narażeniem na promocję i sponsoring alkoholu. Niedopuszczenie do tego, by producenci napojów alkoholowych kierowali je do dzieci i nastolatków. Kontrola dostępności alkoholu, z uwzględnieniem limitowania dostępu, ograniczeń wiekowych i instrumentów ekonomicznych, takich jak np. polityka cenowa, mających wpływ na spożycie alkoholu przez niepełnoletnich. Zapewnienie ochrony i wsparcia dzieciom i nastolatkom, których rodzice lub inni członkowie rodzin są alkoholikami lub, które same mają problemy alkoholowe.
Promocja edukacji: Podnoszenie świadomości na temat skutków spożycia alkoholu, zwłaszcza wśród młodzieży. Opracowanie programów promocji zdrowia uwzględniających problematykę alkoholu, a nakierowanych na takie środowiska, jak instytucje oświatowe, zakłady pracy, organizacje młodzieżowe i społeczności lokalne. Programy te powinny wyposażyć rodziców, nauczycieli, rówieśników i liderów młodzieżowych w umiejętności, które mogą pomóc młodzieży w opanowywaniu praktycznych umiejętności życiowych oraz rozwiązywaniu problemów związanych z presją społeczną i zarządzaniem ryzykiem. Ponadto, należy stwarzać młodym ludziom, jako pełnoprawnym członkom społeczeństwa, możliwości przyjmowania odpowiedzialnych ról i zdobywania kompetencji.
Tworzenie wspierającego otoczenia: Promowanie i zachęcanie do rozwijania form aktywności alternatywnych w stosunku do kultury sprzyjającej spożywaniu alkoholu. Budowanie i wzmacnianie roli rodziny w procesie promocji zdrowia i dobrobytu młodzieży. Ochrona szkoły - oraz tam, gdzie to możliwe innych instytucji oświatowych - jako środowiska wolnego od alkoholu.
Ograniczanie szkód: Promocja głębszego zrozumienia negatywnego wpływu spożywania alkoholu na jednostkę, rodzinę i społeczeństwo. W odniesieniu do miejsc spożycia alkoholu, zapewnienie szkolenia osób odpowiedzialnych za serwowanie alkoholu oraz stanowienie i egzekwowanie prawa zabraniającego sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim oraz znajdującym się pod wpływem alkoholu. Egzekwowanie przepisów prawa i kar odnoszących się do prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwym. Zapewnienie odpowiednich usług zdrowotnych i socjalnych młodym ludziom borykającym się z problemami wynikającymi ze spożywania alkoholu przez nich samych lub inne osoby z ich otoczenia.
Uruchomią szeroko zakrojony proces umożliwiający realizację określonych strategii i osiągnięcie przyjętych celów:
Budowa politycznego zaangażowania poprzez opracowanie we współpracy z młodzieżą narodowych planów i strategii działania, służących obniżeniu spożycia alkoholu oraz wynikających z niego szkód, w różnych grupach wiekowych, oraz dokonywanie (wspólnie z młodzieżą) oceny postępów w ich realizacji.
Budowa partnerskich relacji w zakresie współpracy z młodzieżą, w szczególności na szczeblu lokalnym. Postrzeganie młodzieży, jako osób mogących wnieść wkład w rozwiązywanie problemów oraz promocja różnych form uczestnictwa młodzieży w procesach decyzyjnych dotyczących spraw mających wpływ na ich życie. Szczególny nacisk należy położyć na niwelowanie nierówności, głównie w zakresie ochrony zdrowia.
Wypracowanie interdyscyplinarnego podejścia do rozwiązywania problemów społecznych
i zdrowotnych doświadczanych przez młodzież w związku z używaniem alkoholu, tytoniu, narkotyków oraz innych powiązanych z tym kwestii. Promowanie na szczeblu krajowym
i lokalnym podejścia interdyscyplinarnego, mającego na celu zapewnienie ciągłości
i skuteczności realizowanych kierunków polityki. Uwzględnienie w procesie promocji zdrowia
i dobrobytu młodych ludzi różnic społecznych i kulturowych występujących w tej populacji,
a w szczególności środowisk młodzieżowych o specyficznych potrzebach.
Wzmocnienie współpracy międzynarodowej między Krajami Członkowskimi. Skuteczne wdrażanie wielu instrumentów polityki wobec alkoholu wymaga ich szerokiego poparcia w wymiarze międzynarodowym. WHO odgrywać będzie w tej dziedzinie rolę organizacji wiodącej, poprzez inicjowanie na odpowiednich szczeblach partnerstwa oraz wykorzystywanie istniejących już w Europejskim Regionie WHO sieci współpracy. W tym zakresie szczególnie istotna będzie współpraca z Komisją Europejską.
Biuro Regionalne WHO, działając za pośrednictwem Europejskiego Systemu Informacji w Sprawie Alkoholu, prowadzić będzie monitoring, dokonywać przeglądu i ewaluacji (angażując w ten proces młodzież) oraz publikować sprawozdania na temat postępu osiągniętego w Regionie Europejskim
w dziedzinie realizacji zobowiązań przyjętych w ramach niniejszej Deklaracji.