1. Nawożenie gleby

KOMPOST

Sporządzamy go z resztek organicznych, jakich nigdy nie brakuje na działce i gospodarstwie domowym. Mogą to być liście, łodygi, słoma, darń, chwasty - ale w młodej fazie rozwoju - bez nasion, rozłogi perzu powinny być suche (kompostowanie perzu należy wydłużyć do 24 miesięcy); odpadki kuchenne za wyjątkiem resztek mięsa i tłuszczu, popiół drzewny, nawóz króliczy lub ptasi. Nie kompostujemy roślin porażonych przez choroby i grubych konarów!!! Jeżeli kompostujemy liście i słomę, każdą ich warstwę należy wzbogacić w mocznik, dla przyspieszenia rozkładu. Stos kompostowy układa się w zacienionym miejscu działki, 1 metr od granicy działki. Każda warstwa materiału roślinnego na kompoście powinna mieć grubość 15 - 20 cm. Pierwszą warstwą musi być stary kompost lub torf, który będzie chłonął składniki wyciekające z pryzmy podczas deszczu. Każdą warstwę materiału roślinnego przekłada się kilkucentymetrową warstwą ziemi i tak do wysokości 1 - 1,5 m. Celem przyspieszenia rozkładu materii organicznej zaleca się szczepienie kompostu bakteriami wyspecjalizowanymi w procesach rozkładu np.: EMy, Activit. Całość pokrywamy glebą, na szczycie formujemy zagłębienie służące do wlewania wody i nawilżania stosu. Odpowiednia wilgotność kompostowanej materii jest warunkiem właściwego przebiegu procesów rozkładu. Zawartość wody powinna wynosić 50 - 60 %. Co 2 - 3 miesiące kompost przerabiamy. Późną jesienią stos przykrywamy liśćmi, co umożliwia dojrzewanie kompostu zimą. W marcu następnego roku pryzmę przerabiamy. Po upływie około roku, jeżeli nie stwierdzimy obecności nie rozłożonych części roślin, materiał jest jednolity ciemny, to nawóz po wcześniejszym przesianiu, może być użyty. Kompost wrzucamy na spulchniony zagon najlepiej wiosną, mieszamy grabiami z wierzchnią warstwą gleby. W porównaniu z obornikiem kompost jest nawozem szybciej działającym a składniki nawozowe są w większym stopniu wykorzystane przez rośliny.

Zawartość składników mineralnych w różnych odpadach wykorzystywanych do kompostowania w kg składnika na 100 kg użytego materiału.

Materiał	N	P2O5	K2O	CaO
liście drzew	0,80	0,30	0,30	1,58
słoma rzepakowa	0,70	0,26	1,01	2,00
świeże chwasty	0,40	0,14	0,29	0,47
plewy	0,70	0,35	0,55	0,50
popiół z drzew liściastych		3,50	10,0	30,0
popiół z drzew iglastych		2,00	1,0	15,8

NAWOZY MINERALNE

Nawozy mineralne są istotnym uzupełnieniem nawozów organicznych ale silnie modyfikują skład chemiczny roślin i wpływają na wartość biologiczną produkowanej na działce żywności. W zależności od pochodzenia nawozy dzielimy na naturalne i chemiczne. Do pierwszej grupy należą: popiół drzewny, mączka bazaltowa, dolomit, sole potasowe, kreda łąkowa, mączka fosforytowa itp. Do drugiej grupy należą: saletrzaki, saletry, superfosfaty, nawozy wieloskładnikowe i inne. Stosowanie nawozów mineralnych wymaga znajomości zasobności gleby, zapotrzebowania roślin i składu nawozów oraz sposobu ich użytkowania. Nawożenie doglebowe wykonujemy przeważnie jesienią lub wiosną przed siewem nasion. Dawki nawozów można podzielić i w pełni sezonu zastosować dokarmianie dolistne roślin.

Nawozy wieloskładnikowe - skład i zalecane przeznaczenie

Nazwa

Rośl. sadow- nicze

Rośl. wa- rzyw- nicze

Rośl. oz- dobne

Makroelementy w %

Mikroelementy

N

P2O5

K2O

MgO

CaO

Cu

Zn

Mn

Mo

B

Fe

Nawozy stałe

Fosforan amonowy

+

+

18,0

46,0

-

-

-

Polifoska 17

+

17,0

17,0

17,0

-

-

Azofoska

+

+

+

13,6

6,4

19,1

4,5

-

+

+

+

+

+

+

Saletra magnezowa

+

+

+

10,5

-

-

15,4

0,1

Saletra amonowa

+

+

+

34

Saletra amonowo wapniowa

+

+

+

27

Saletrzak

+

+

+

28

Saletra potasowa

+

+

+

13,5

-

46,0

-

-

Superfosfat pojedynczy granulowany

+

+

19

Superfosfat potrójny granulowany

+

+

+

46

Siarczan potasu

+

+

+

50

Sól potasowa

+

+

60

Nawozy płynne

Florovit

+

+

3,0

0,7

4,2

-

-

+

+

+

+

+

+

Nawozy płynne o zawartości składników w gramach na litr

Ekolist standart

+

120

-

78

33,2

-

+

+

+

+

+

+

Multivit

+

+

45

30,9

78

19,9

-

+

+

+

+

+

+

Saletra wapniowa

+

+

100

-

-

58,1

91

Dawki nawozów obliczamy na podstawie analizy chemicznej gleby i wymagań poszczególnych roślin. Zalecenia podaje się w formie dawki czystego składnika: N, P₂O_5, K₂O, MgO itd. To oznacza, ze należy wykonać kilka prostych przeliczeń.

Przykład 1: przewidywana dawka potasu wynosi 24g K₂O na 10m². Jeżeli mamy siarczan potasowy zawierający 48% K₂O i sól potasową o zawartości 60% K₂O obliczamy dawkę.

dawka nawozu w gramach = 100 x pożądana dawka składnika w gramach/ zawartość składnika w nawozach w %.

Przy siarczanie potasowym: (100x24)/48 = 50 g nawozu na 10m². Przy soli potasowej o zawartości 60% K₂O, dawka nawozu wyniesie 40g/10m².

Przykład 2: dawce 140 g potasu (K) na 10m² odpowiada 140 x 2,4 = 336 g siarczanu potasu lub 140 x 2,0 = 280 g soli potasowej.

Mnożniki do nawozów:

Saletra amonowa 2,9; saletra amonowo-wapniowa 3,7; saletrzak 3,6; mocznik 2,2; superfosfat pojedynczy granulowany 11,9; superfosfat potrójny granulowany 5,0; siarczan potasu 2,4; sól potasowa 2,0; siarczan magnezu jednowodny 5,1; siarczan magnezu uwodniony 10,4; Rolmag 40 4,2.

ZAPOTRZEBOWANIE I ORIENTACYJNE DAWKI MAKROSKŁADNIKÓW W UPRAWIE NAJPOPULARNIEJSZYCH WARZYW:

Zapotrzebowanie roślin na azot N, fosfor P, potas K i magnez Mg	Nazwa roślin	Dawki N, P, K i Mg w g/10m^2uprawy
Bardzo duże	dynia, kalafior, późne odmiany kapusty, brukselka	N 220-300; P 40-80; K 200-250; Mg 20-40
Duże	brokuł, burak ćwikłowy, kapusta wczesna, melon, arbuz, oberżyna, ogórek , ogórek, papryka, pomidor, por, seler	N 150-200; P 40-80; K 175-225; Mg 15-20
Średnie	cebula, czosnek ,kalarepa, marchew, pietruszka	N 100-140; P 25-35; K 150-200; Mg 15-20
Małe	fasola, groch, rzodkiewka, sałata, szpinak	N 50-80; P 20-30; K 125-175; Mg 10-15

WYMAGANIA POKARMOWE ORAZ ZALECANE ILOŚCI SKAŁDNIKÓW DO UPRAWY ROŚLIN OZDOBNYCH

Wybrane gatunki roślin ozdobnych	Potrzeby pokarmowe	Zalecana ilość składnika w gramach na 10 m ^2
				N	P	K	Mg
Bergenia, maciejka, nasturcja, paproć, pelargonia, rdest, szarłat	małe	60-80	30-40	90-120	30-40
Aksamitka, aster, begonia, lilia, macierzanka, nagietek, narcyz, portulaka, stokrotka, szałwia	średnie	80-130	40-60	120-180	30-40
Celozja, chryzantema, cynia, dalia, goździk, irys, lewkonia, mieczyk, piwonia, tulipan	duże	130-180	55-70	180-250	40-60

ZALECIENIA MINERALNEGO NAWOŻENIA ROŚLIN SADOWNICZYCH

Zalecana ilość składnika w gramach na 10 m ^2
N	P	K	Mg
Przed posadzeniem drzew owocowych	-	50-90	120-160	*
Przed posadzeniem krzewów owocowych	-	40-50	120-160	*
Drzewa owocujące	50-80	**	50-80	35-70**
Owocujące krzewy jagodowe:
Agrest i porzeczki	80-100	**	80-120	35-70**
Maliny	50-80	**	40-60	35-70**
Truskawki	30-60	**	**	**

* przedwegetacyjnie magnez w postaci wapna magnezowego - Dolomit

**nawożenia tylko na podstawie wyników analizy chemicznej wskazującej taką konieczność

W części sadowniczej:

• nawozy mineralne należy wysiać wczesną wiosną tuż po rozpoczęciu wegetacji roślin

• przeznaczony pod daną roślinę nawóz potasowy wysiewa się wiosną w całości

• nawóz azotowy dzielimy na dwie dawki; 2/3 całości wczesną wiosną, resztę na później

• dobre przygotowanie gleby przed posadzeniem roślin zwalnia z zasilenia pogłównego potasem

OBJAWY NIEDOBORU I NADMIARU SKĄŁDNIKÓW POKARMOWYCH W GLEBIE:

Niedobór azotu: najczęściej na glebach lekkich; liście w dolnych częściach pędów są żółtozielone, później żółte, a nawet czerwone - po zbiorze truskawek. Owoce są małe, nadmiernie wybarwione, przedwcześnie dojrzewają i opadają. Nadmiar: rośliny są wybujałe, kruche, podatne na choroby i uszkodzenia, gorzej zimują.

Niedobór fosforu: najczęściej na glebach lekkich, torfowych i bogatych w żelazo. Może być niedostępny dla roślin przy zbyt wysokim odczynie gleby; liście są niebiesko-zielone, purpurowe o wydłużonym kształcie, pędy mają krótkie przyrosty. Nadmiar: objawy niedoboru magnezu.

Niedobór potasu: na glebach ciężkich i źle uprawianych; blaszki liściowe żółkną, brunatnieją, zamierają od brzegu i zwijają się ku górze ale nie opadają. Owoce są małe, słabo wybarwione i źle się przechowują; rośliny są wrażliwe na uszkodzenia mrozowe. Nadmiar: objawy niedoboru cynku, potasu i żelaza.

Niedobór wapnia: na glebach piaszczystych i kwaśnych; liście między nerwami są jasnozielone, później czerwone i brunatne, zamierają i opadają. Rośliny pomidora są porażane przez suchą zgnilizną wierzchołkową. Nadmiar: niewłaściwy odczyn gleby.

Niedobór magnezu: w liściach pomiędzy nerwami powstają chlorotyczne, brunatniejące i zamierające plamy, liście opadają począwszy od dołu pędu.

Niedobór boru: na glebach piaszczystych zawierających za dużo wapnia; liście są żółte, kruche i opadają od szczytu pędu, owoce są zniekształcone.

Niedobór żelaza: zmiany chlorotyczne na młodych liściach zwłaszcza u drzew owocowych. Dostępność żelaza dla roślin jest największa przy odczynie kwaśnym.

Niedobór manganu: na liściach nekrotyczne plamy i cętkowana chloroza; zwiędły pokrój rośliny i zbrunatnienie korzeni.

Niedobór cynku: cętkowatość liści i rozetkowatość pędów drzew owocowych.

Niedobór molibdenu: u roślin motylkowatych i kapustnych pojawia się cętkowata chloroza pomiędzy żyłkami i na obrzeżach liści. Ostry niedobór powoduje zamieranie stożków wzrostu i zanik kwiatów. Jego przyswajalność spada wraz z odczynem gleby. Zawartość molibdenu zależy od zawartości w glebie żelaza, wapnia, manganu i miedzi.

Niedobór i nadmiar boru: powoduje zamieranie stożków wzrostu łodyg i korzeni oraz zahamowanie wzrostu i kwitnienia: dziury w korzeniach selerów, niezawiązywanie się główek u kalafiora.

Nadmiar miedzi: ogranicza pobieranie żelaza i cynku; liście początkowo są ciemno zielone, potem z „żelazową chlorozą”, na korzeniach powstają zgrubienia i deformacje.

---