ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE
1.Kryteria poprawności wykonania protezy:
- stabilne pełnokontaktowe połączenie z kikutem
- prawidłowe krążenie krwi
- łatwe zdejmowanie i zakładanie
- prosta pielęgnacja
- lekkość
2. Higiena skóry kikuta:
- mikroklimat leja (wilgoć, ciepło, tarcie)
- higiena skóry kikuta (mycie, pudrowanie)
- zakładanie protezy
3. Rodzaje leja:
-pneumatyczny
- z gipsu
-z laminatu
- z termoplastu
4. Proteza PTB (więzadło właściwe rzepki)
- w. właściwe rzepki
- kłykieć przyśrodkowy k. piszczelowej
- szczyt kikuta
5. Wymogi PTB:
- wcięcie w okolicy w. właściwego rzepki
-odbarczenie występów kostnych
- zapewnienie stabilizacji przez nacisk na tkanki miękkie bocznej i tylnej powierzchni kikuta
- pozostawienie wolnej przestrzeni dla zginaczy stawy kolanowego
6.Miejsce otarć:
-szczyt kikuta
- strzałka
7. Zawieszenie stabilizujące:
-podciśnieniowe(tradycyjne, lej miękki komfortowy z trzpieniem i zamkiem blokującym)
- z budową anatomiczną dalszej nasady uda (pasek nadkłykciowy, tuleja udowa z szynami bocznymi)
- modyfikacja leja (typu KBM (albo HBM- nie mogę rozczytać ;P ) , PTS)
-rękaw uszczelniający
8. Zaopatrzenie uda:
a) lej:
- wymiary a-p : guz kulszowy - ścięgna przywodzicieli uda
- wymiar boczny: odległość kosza od zew. K. udowej okolicy podkrętowarzowej
- kanał dla m. przywodziciela wielkiego
- zagłębienie dla krętarza wielkiego, m. prostego, m. pośladkowego średniego
b) mechanika stawu kolanowego
c) goleń
d)stopa
9. Rodzaje leja uda:
-czworokątny QUAD
- Owalny NML
- ortiza MAS
10. Zalety MAS:
- komfort podczas siedzenia - tylna krawędź leja jest obniżona
- siedzenie symetryczne na obu pośladkach
- możliwość schylania się
- boczna stabilizacja
- zasięg ruchów i rotacji protezy
- dobra kosmetyka
11. Przeguby kolanowe:
-zawiasowe z mechaniczną blokadą
- przeguby monocentryczne ( z hamulcem i wyrzutnią sprężynową, taśma gumowa)
-przeguby policentryczne (mechaniczne, pneumatyczne, hydrauliczne)
12. Proteza kanadyjska - BIODROWA
- zamiast leja - kosz
-element wyrzutowy
ZESPÓŁ FUNKCJONALNY RĘKI
Elementy czynne:
zgięcie dłoniowe (80)
- zginacz promieniowy
-zginacz łokciowy
-dłoniowy długi
b) prostowanie (70)
- prostownik promieniowy długi nadgarstka
- prostownik promieniowy krótki nadgarstka
- prostownik łokciowy nadgarstka
Ruchy chwytne ręki:
siłowe:
- cylindryczny - młotowy
- sferyczny
- hakowy
b) precyzyjne:
- opuszkowy (2 lub wielopalcowe)
- szczypcowy
Funkcja chwytna:
- jakość chwytu
- wartość chwytu
- sterowanie, zdolności manipulacyjne
4. Protezy kończyny górnej:
- kosmetyczne
-funkcjonalne:
* z własnym źródłem energii
* zmieszanym źródłem energii (własnym i obcym)
Amputacja na wysokości nadgarstka:
- protezy ręki (kosmetyczna - bierna, czynnościowa)
Amputacja przedramienia:
- kikut długi- supinacja 100*-120*
- kikut średni - 60*-100*
- kikut krótki - 0*-60*
Kikut Krukenberga:
- nawrotno-obły
- ramienno-promieniowy
- promieniowe zginacze
- prostowniki
Źródła energii ruchowej:
mięsień -zabieg mioplastyczny Sanerbucha (dwugłowy, piersiowy większy)
Protezy ramienia:
- 2 źródła energii sterowanie mechanizmem chwytnym i stawem łokciowym
- napęd - obręczy barkowej, ruchu karku, tułowia, źródła pozaustrojowe
Rodzaje rąk protezowych:
- kosmetyczna
- funkcjonalna
- mechaniczna
- elektromechaniczna
- bioelektryczna
11.Ręka bioelektryczna:
a)zalety :
- zbliżona do naturalnej kontrola ruchów
- niezależność ruchów rozwierania
b) wady:
- zwiększona masa
- ograniczenie wyprostu w stawie łokciowym
Lej kikutowy - przedramię
- urządzenie obrotowe z lejem wewnętrznym
* lej długi - powyżej 60*
* lej kikuta średniego:
a)lej typu Munster:
-protezy bierne,
- kosmetyczne,
- z ręką bioelektryczną
* kikut krótki - lej luźno dopasowany typu angielskiego
Protezowy staw łokciowy:
- staw Homera p czynnie ryglowany
- staw standardowy -
Lej ramienia:
długość
- górna krawędź poniżej wyrostka barkowego
- przyśrodkowa - ścięgna m. najszerszego grzbietu, m. piersiowego większego
ZAWIESZENIA I UKŁADY STERUJĄCE
Ortoza - aparatu żytku zewnętrznego do modyfikacji cech budowy i funkcjonowania układu nerwowo-mięśniowego i kostnego
Stosowane w celu:
- stabilizacji
-korekty
- wzmocnienie siły mięśniowej
- odciążenia
ortezy stabilizujące:
- zabezpiecza wyniki leczenia operacyjnego lub zachowawczego przykurczów
- poprawa efektywności ruchów przez wyłączenie ruchów zmniejszających efektywność
- zabezpieczenie warunków wygojenia tkanek
4.Ortezy korekcyjne:
- leczenie wad rozwojowych
- leczenie przykurczów stawów
5.Zasady ortotyki:
- prawidłowa ocena problemu funkcjonalnego
- dobranie kortezy do rodzaju zaburzeń funkcjonalnych
-prostota konstrukcji
- funkcjonalność użytkowa
- max poprawa funkcji
- prawidłowe wykonanie protezy
- dokładne dopasowanie i sprawdzenie
--
1. Proteza - sztuczne uzupełnienie brakującej części ciała lub narządu. Aparat zastępczy uformowany sztucznie w celu uzupełnienia brakującej części ciała (WHO)
2. Protezowanie: zastępowanie brakującej części ciał protezami (amputacja,brak worodzony)
Amputacja konwencjonalna:
- prawidłowe obcięcie końcówki kostnej,tzn. kikut kostny musi być krótszy od mięśniowego, szczyt kikuta kostnego jest zabezpieczony okostną
- zabezpieczenie naczyń krwionośnych, duże pnie naczyniowe są podszywane, małe - koagulowane
- zabezpieczenie zakończeń nerwów obwodowych: wyłapuje się nerw, wstrzykuje ksylokainę, podwiązuje i obcina pod podwiązaniem. Ogranicza to bóle fantomowe
- prawidłowe uformowanie mas mięśniowych kikuta, przecięte mięsnie zostają zszyte, tzn. antagonistyczne grupy mięśni zszywa się ze sobą pod pewnym napięciem włókien mięśniowych (15% napięcia mięśni). Muszą pokryć szczyt kikuta.
(udo - płat przedni - blizna z tyłu)
( podudzie - płat tylny - blizna z przodu)
- właściwe zabezpieczenie skóry - skóra właściwa zszyta do skóry właściwej
Amputacja fizjologiczna:
- fizjolog. Opracowanie wszystkich elementów tkankowych tworzących kikut
- właściwe formowanie kikuta
- zaprotezowanie natychmiast po amputacji z elementami biomechanicznymi
-wczesna pionizacja i nauka chodzenia
Amputacje urazowe:
WSKAZANIA:
bezwzględne :
- pierwotne (natychmiastowe) - uraz, zgorzel gazowa
- wtórne - niedokrwienie, oparzenie, odmrożenie
* względne
Kikuty oporowe (nośne) - osiowe obciążenie jest możliwe
- podudzie - pirogowe, syme'a
- udo - gritti - stokesa, callandera
Amputacje u dzieci:
- dysproporcja wzrostu kikuta i kończyny zdrowej
- dysproporcja wzrostu kościi części miękkich kikuta
- zmiany wtórne - koślawość biodra, niedorozwój miednicy, niedorozwój obręczy barkowej
- amputacja przezstawowa- zalecona
- wczesne protezowanie
Rola Protezy:
- przywracanie max wydolności narządu ruchu
- funkcjapodparcia,lokomocji
- stabilizacja kończyn w obciążeniu
- zachowanie równowagi
10/. CHÓD PO PŁASZCZYŹNE POZIOMEJ:
faza podparcia - 60%
- okres kontaktu pięty z podłożem 15%
- okres całej stopy - 15%
- okres unoszenia pięty - 25%
- okres odepchnięcia się palcami - 5%
b) faza wymachu - 40%
11.Leczenie protetyczne:
- postępowanie zmierzające do osiągnięcia jedności protezy z organizmem - wytworzenie „nowego narządu”
- czynniki decydujące o stanie funkcjonalnym pacjenta zaprotegowanego
- kliniczna kwalifikacja do amputacji
- przygotowanie pacjenta do amputacji
- prawidłowo wykonana amputacja
- wytworzenie max wydolnego kikuta (dł., umięśnienie, kształt, wrażliwość tkanek na ucisk, zakres ruchów w ST.)
- właściwy dobór protezy
- prawidłowa budowa protezy
- doskonałe dopasowanie protezy
- nauka posługiwaniem się protezą
12. okres przedamputacyjny:
- przygotowanie psych.
- przygotow. Fiz,.
stres:
- wygląd
- reakcja otoczenia
- stan funkcjonalny
okres poamputacyjnyprzed zaprotegowaniem:
- zapobieganie bólom, obrzękom
- profilaktyka przykurczów
Bóle - zakażenia, niedokrwienie, nerwiaki regeneracyjne, martwiaki, bóle fantomowe
okres protezy tymczasowej:
- nauka stania i obciązania protezy
- nauka wprawiania protezy ruch mięśniami kikuta
- kontrola obrzęku
- likwidowanie przykurczów
- ocena funkcjonalna
konieczne umiejętności:
- nakładanie protezy
-stanie i siadanie
- chodzenie
- schody, krawężniki, nierówności terenu
- samodzielne wstawanie
Podział:
- zewnątrzszkieletowe (skorupowe) i wewnątrzszkieletowe (modularne)
- podudziowe, udowe, biodrowe
- tymczasowe (gipsowa, pneumatyczna)
Protetyka stopy:
palce:
-wkłądka z włókna węglowego
-uzupełnienie kosmetyczne
b) przodostopie (do st. Choparta)
- funkcjonalne silikonowe uzupełnienie
- zaopatrzenie próbne (2 tyg.)
- zaopatrzenie ostateczne ( bez palców, z palcami, z opracowaniem skóry)
- dodatkowe zaopatrzenie ortotyczne - wkładki z włókna węglowego
c) śródstopie (stęp) :
- korekta ustawienia
- substytucja propulsji
- uzupełnienie brakującej częśći
- wkładka suponująca
- odtworzenie tylnego łuku sklepienia
Funkcje stopy protezowej:
- komfortowe podparcie podczas stania i chodzenia
- funkcje dynamiczne absorpcji sił i odbicia palców podczas chodzenia lub biegania
- funkcje kosmetyczne
Typy stóp:
- SACH [sztywna]
- dynamiczna
- ze stawem skokowym
Protetyka goleni:
- kontakt z podłożem
- pole podparcia
- propulsja (odbicie, odepchnięcie)
*elementy:
- lej: podparcie masy ciała, przenoszenie ruchów kikuta na protezę