UGODA (art.917 kc)
Definicja
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Cechy
a. umowa dwustronnie zobowiązująca
b.umowa konsensualna - do jej zawarcia wymagane jest zgodne oświadczenie woli stron
c.umowa ustalająca - zmierza do przekszt. niepewnego lub spornego stos.pr. w stosunek pewny i bezsporny
d.umowa wzajemna - strony czynnią sobie wzajemne ustępstwa
e.umowa kauzalna - causa obligandi vel aquierendi- przysp., które ma na celu zob. 2str do św. wzajemnego
Przedmiot
Są nim wzajemne ustępstwa jakie strony czynią sobie w zakresie istniejącego między nimi stosunku pr.
Przez ustępstwo należy rozumieć tu jakąkolwiek rezygnację z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego. np. zrzeczenie się określonych zarzutów, uznanie długu, ustalenie innego miejsca lub czasu spełnienia świadczenia.
Forma :
Nie wymaga się przy jej zawarciu żadnej formy szczególnej. Jednak zgodnie z art. 77§1 kc być ona zawarta w w takiej formie, jakiej wymaga czynność prawna objęta treścią umowy np. jeśli przedmiotem ugody byłoby przeniesienie własności nieruchomości - ugoda wymaga zachowania formy aktu notarialnego!
Ugoda modyfikuje sytuację stron w ramach już istniejącego stosunku prawnego. Nie stanowi więc nowego tytułu prawnego dla wyrażonych w niej praw i obowiązków, a ponadto nie pozbawia znaczenia innych elementów wspomnianego stosunku prawnego, jeśli nie zostały one objęte treścią ugody.
np. pozostają w mocy ustanowione wcześniej zabezpieczenia wierzytelności inaczej niż przy odnowieniu!!!!!
Zdaniem Szpunara i Szafnickiej ugoda może może być zawarta także w razie sporu albo niepewności co do istnienia stosunku prawnego. (swoją drogą szkoda, że mistrz Pajor się nie wypowiedział)
Skuteczność ugody
Do ugody odnoszą się wszystkie przepisy dotyczące skuteczności czynności prawnych, wyznaczające konsekwencje na wypadek ich wadliwości.
Zgodnie z art. 58 ugoda sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, podobnie w razie sprzeczności z zws. SN:
nieważna z powodu sprzeczności z ustawą jest ugoda zawierająca ustępstwa uczynione w imieniu małoletniego bez uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego
za sprzeczną z zws uznano ugodę, w której poszkodowany zrzekł się znacznej części świadczeń należnych mu z tytułu uszkodzenia ciała
Ważnym orzeczeniem jest wyrok SA w Łodzi , w którym to sąd nie stwierdził niezgodności ugody w ustawą, która została zawarta między nabywcą samochodu i przedsiębiorstwem „Polmozbyt” (sprzedawca), w której sprzedawca zobowiązał się do wydania w ramach rękojmi za wady - nowego samochodu, nabywca do zapłaty określonej kwoty z tytułu partycypacji w kosztach wymiany samochodu.
Tym samym nie powinno się uznawać za niedopuszczalną każdą ugodę, z której wynikają dla nabywcy korzyści mniejsze niż te, które można byłoby mu przyznać wyrokiem.
Wady oświadczenia woli
Stosuje się przepisy o wadach oświadczeń woli - odnoszą się one do ustępstwa(oświadczenia), którejkolwiek ze stron. Zatem stosujemy tu przepisy o pozorności, groźbie czy o wyzysku (którego zastosowanie byłoby uzasadnione w razie wymuszonej przez jedną ze rażącej dysproporcji ustępstw. Pojawiają sie jednak pewne odrębności w stosunku do błędu.
Art. 918. [Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu]
§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
Błąd powinien mieć cechy błędu subiektywnie istotnego. Na gruncie powyższego przepisu należy odróżnić:
1. błąd dotyczący okoliczności traktowanych przez strony jako niewątpliwe
2. błąd dotyczący okoliczności spornych lub niepewnych
Tylko ad.1 można powołać się na błąd z uzasadnieniem, że znajomość prawdziwego stanu rzeczy czyniłaby bezprzedmiotowy spór albo niepewność,a tym samym nie byłoby powodów do zawarcia ugody.
Natomiast ad.2 powołanie się na błąd nie będzie skuteczne, gdy dotyczył on okoliczności spornych albo wątpliwych, ponieważ celem ugody jest właśnie usunięcie stanu niepewności.
Z tych samych przyczyn poźniejsze odnalezienie dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, nie daje podstaw do uchylenia się od skutków prawnych określonych w ugodzie, chyba że została ona zawarta w złej wierze (gdy 1 ze stron zataiła przed 2 fakt istnienia odpowiednich dowodów)
Ugoda sądowa
Zgodnie z kpc strony powinny dążyć w każdym stanie postępowania do ugodowego załatwienia sprawy, gdy zawarcie ugody jest dopuszczalne. Ustawodawca przewidział ugodę jako umowę między stronami oraz ugodę zawieraną przed sądem.
Powstaje problem wzajemnej relacji między ugodą zawieraną przed sądem a ugodą regulowaną przez kc.
Pogląd SN i przeważającej części doktryny uznaje ugode sądową za czynność o podwójnym charakterze: będącą zarazem czynnością materialnoprawną i czynnościa procesową
Zgodnie z tą koncepcją ugoda sądowa w odróżnieniu od ugody z art. 917 kc zawiera dodatkowo oświadczenie zmierzające do umorzenia postępowania.
Cechy ugody sądowej:
Ugoda sądowa wpisana do protokołu rozprawy lub posiedzenia, zawsze spełnia wymagania dotyczące formy jej zawarcia.
Ugody zawierane przed sądem podlegają kontroli sądowej.
Za niedopuszczalną uzna sąd ugodę sprzeczną z prawem, z zws lub zmierzającą do obejścia prawa.
W ramach postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych dodatkowo gdy wymaga tego ochrona środowiska lub ochrona produkcji należytej jakości.