18. Charakterystyka wód morskich i oceanicznych.
W skład wody morskiej wchodzą: najwięcej chlorku sodu (NaCl), który nadaje wodzie słony
smak, chlorek magnezu, oraz siarczany: magnezu, wapnia, potasu. Inne pierwiastki w
ilościach śladowych.
Stężenie soli w wodzie morskiej czyli zasolenie wynosi średnio 35%ο. Jest ono różne ,
zależy od temperatury, parowania, opadów, dopływ słodkich wód z rzek. W strefach
zwrotnikowych zasolenie dochodzi do 38%ο, maleje ku biegunom do 25%ο. Bardzo
wysokie jest w strefie podzwrotnikowej związane jest z silnym parowaniem i małymi
opadami. Morza tej strefy mają 46%ο np. M. Czerwone. W strefie klimatu
zwrotnikowego, gorącego, suchego zasolenie jest średnie np. M. Bałtyckie. Zasolenie w
strefach okołobiegunowych jest małe, w skutek 7-8%ο odsalania się wody- to jest
zamrażanie i topnienie.
Średnia temperatura wód oceanicznych wynosi 3,5°C.
Temp. wód powierzchniowych-17,4° C i zmienia się od -2 w obszarach
podbiegunowych do ok. 30° C w najcieplejszych morzach. Oceany nagrzewają się i
stygną wolniej niż lądy, dlatego amplitudy temp wód są mniejsze niż powietrze nad lądowymi
danej strefy. Rozkład ten temp wód wszechoceanu jest zakłócony przez prądy morskie.
Zimne prądy- powodują spadek temp wód, ciepłe prądy wzrost temp wód.
Powierzchnia oceanów i mórz rzadko bywa spokojna. Wody morskie są w ciągłym ruchu.
Przyczyną ruchu wód morskich i oceanicznych są wiatry i siła przyciągania Księżyca i
Słońca.
Wyróżniamy 3 rodzaje ruchów wody morskiej:
- falowanie (wiatrowe sejsmiczne)
- pływy (przypływy i odpływy)
- prądy morskie(ciepłe, zimne, obojętne)
Falowanie wód wywołują wiatry i ruchy sejsmiczne.
Fale wiatrowe na otwartym oceanie nie są wysokie, mają ok. 6 m wysokości, natomiast w sztormie 20 m.
Fale sejsmiczne nazywamy tsunami- są to ogromne kilkunasto- lub kilkudziesięciocentymetrowej wysokości fale wywołane trzęsieniami ziemi lub wybuchami podwodnych wulkanów. Fale te mają 50 cm wysokości na otwartym oceanie prawie jej nie widać, ale spiętrza się i osiąga duże wysokości w strefie brzegowej. Szybkość tej fali to 800 km/h (największa fala tsunami została zaobserwowana na Alasce- miała 66m). Pływy to regularnie powtarzające się podnoszenia i opadanie wody morskiej Są one skutkiem grawitacyjnego oddziaływania Księżyca i Słońca. Pływy mogą być: ryzygijne i kwadrowe. Pływy występują rytmicznie co 12 h i 27 min. Wysokość pływów (przypływów- zależy od szerokości geograficznej, głębokości wód przy wybrzeżach, pór roku, rozkładu lądów. Wysokość fali przypływających na otwartych powierzchniach oceanu wynosi l m.
W morzach typu śródziemnego przypływy wynoszą 1-2 cm.
W deltach u wybrzeży kontynentów wielkość przypływów wzrasta. Największe zanotowano w Kanadzie w Zatoce Fundy (wybrzeże Kanady) 19-20 m i na Kanale La Manche -16 m. Prądy morskie są to potężne rzeki, które przemierzają powierzchniowe warstwy oceanów i mórz.. Czynnikami, które decydują o istnieniu prądów i ich rozkładzie są: wiatry, siła
Coriolisa, zmiany temp i zasolenie wody.