OGLĘDZINY I OTWARCIE ZWŁOK

 

Oględziny zwłok

Zwłoki mogą występować w całości, w kawałkach, pojedynczych fragmentach lub jako szczątki.

Zwłoki to ciało osoby zmarłej, szczątki natomiast to popioły, noworodki zmarłe przed upływem 24 godzin od narodzenia lub urodzone martwe, pozostałości zwłok wydobyte np. z ziemi, jak też kawałki ciała odłączone od całości.

 Rozdział 23 kpk art. 209 informuje nas, że: 

§. 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok. § 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sąd, z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora.

§. 3. Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich znalezienia. Do czasu przybycia biegłego oraz prokuratora lub sądu, przemieszczać lub poruszać zwłoki można tylko w razie konieczności.

§. 4. Otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności prokuratora albo sądu. W postępowaniu przed sądem przepisy art. 396 § 1 i 4 stosuje się odpowiednio.

§. 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można w razie potrzeby, oprócz biegłego, wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły sporządza opinię z zachowaniem wymagań art. 200 § 2. 

Metody identyfikacji 

Niekiedy okoliczności zgonu i znalezienia zwłok, brak osób mogących dokonać identyfikacji w znacznym stopniu utrudniają ustalenie tożsamości. Ponadto zmiany pośmiertne, takie jak wiotczenie mięśni, bladość powłok, brak mimiki, czy też uszkodzenie, zwęglenie i gnicie ciała mogą prowadzić do błędów w identfikacji. Trudności napotyka się też podczas identyfikacji ofiar katastrof, pożarów, czy też zwłok pozbawionych głowy.

 Badania medyczno-sądowe sprowadzają się do stwierdzenia zgonu, czasu w którym nastąpił, przyczyn śmierci i powstałych obrażeń. Podczas autopsji wykonuje się opis ciała z uwzględnieniem znaków szczególnych i przebytych chorób.

Badania kryminalistyczne mają na celu daktyloskopię zwłok, ujawnienie i zabezpieczenie śladów. Metody identyfikacji stosuje się według wiarygodności:

- porównanie profilu genetycznego DNA

- porównanie odcisków palców (jeśli jest jeszcze co i z czym porównać)

- badania odontologiczne (także superprojekcja)

- badania radiologiczne

- porównanie danych medycznych

- badania osteologiczno-antropologiczne (płeć, wiek, budowa)

- porównanie znaków szczególnych (znamiona, tatuaże, blizny)

- porównanie rysopisu

- identyfikacja rzeczy znalezionych przy zwłokach

- identyfikacja na podstawie dokumentów

- identyfikacja przez inne osoby (krewni, świadkowie)

 Na tej podstawie ustala się przynależność grupową lub można wykluczyć związek szczątków z konkretną osobą. Można też przeprowadzić rekonstrukcję plastyczną, wykorzystać zapisy filmowe (np. z kamer przemysłowych), bądź opiniować na podstawie implantów.

 Na oględziny zwłok składają się dwie główne czynności - oględziny zewnętrzne i oględziny wewnętrzne.

Ten referat będzie dotyczył oględzin wewnętrznych, czyli otwarcia zwłok, tzn. właściwej sekcji zwłok.

Polega ona na otwarciu i zbadaniu co najmniej trzech jam ciała: jamy czaszki, klatki piersiowej wraz z szyją i jamy brzusznej.

Sekcję przeprowadza się po to ażeby:

- ustalić przyczynę śmierci (czyli wyodrębnić wszelkie zmiany, jakie zaszły w organiźmie i doprowadziły do ustania funkcji życiowych)

- wykryć zmiany anatomiczne

- wyjaśnić etiologię tych zmian

- stwierdzić, czy śmierć nastąpiła na skutek procesu chorobowego

- na skutek starzenia ustroju (śmierć fizjologiczna)

- czy też jest to śmierć gwałtowna

Sekcje anatomopatologiczne - wykonywane są na zwłokach osób, które zmarły w zakładach lecznictwa zamkniętego. Na ich podstawie stwierdza się przyczynę śmierci pacjenta, efekty uboczne choroby, a także szkoli lekarzy i studentów.

Sekcje sądowo-lekarskie natomiast przeprowadza się na polecenie prokuratury albo sądu. Wykonywane są w zakładach medycyny sądowej AM przez lekarzy, którzy są powołani jako biegli w zakresie medycyny sądowej. Na podstawie takiej sekcji ustala się, czy przyczyną śmierci było podlegające karze działanie lub zaniechanie działania osób trzecich, czy też miało miejsce samobójstwo. W szczególnych przypadkach na podstawie sekcji ustala się tożsamość zwłok.



Zanim weźmiemy w łapki skalpele i przygotujemy się do pierwszego cięcia, musimy zorganizować sobie pracę.
Najpierw należy poczytać co ustalono podczas śledztwa, a szczególnie w jakich okolicznościach nastąpiła śmierć i gdzie znalezione zostały zwłoki i czego dowiedziano się podczas ich oględzin na miejscu zdarzenia.

O czym należy pamiętać podczas sekcji ? O Czystości, Porządku i Dokładności.
Sekcję najlepiej przeprowadzać przy oświetleniu dziennym. Stajemy zawsze po prawej stronie zwłok, jedynie w wypadku otwierania czaszki i kanału kręgowego zmieniamy pozycję odpowiednio na stronę dogłowową i lewą.

Skoro już mniej więcej wiemy, jak się zabrać do krojenia, to teraz się do niego zabierzemy. Pominiemy na razie zewnętrzne oględziny zwłok i zabierzemy się do wewnętrznych:

Otwarcie jamy czaszkowej

Nacinamy skórę wraz z okostną, odpreparowujemy z przodu do wysokości guzów czołowych, a z tyłu poniżej guzowatości potylicznej zewnętrznej. Następnie przychodzi kolej na odpreparowanie mięśni skroniowych, a po tym przepiłowujemy kości czaszki, w poprzek między guzami czołowymi a łukami nadbrwiowymi. Zdejmujemy pokrywę czaszki i kolejno badamy sklepienie czaszki, opony twardej, mózgu (wydobytego z jamy czaszki). Oczywiście wszystko ładnie opisujemy.

Otwarcie klatki piersiowej i jamy brzusznej

pierwsze cięcie, tzw. kołnierzowe prowadzi się w płaszczyźnie czołowej, od wyrostka barkowego lewej łopatki do linii środkowej ciała. Później tniemy w prawą stronę aż do wyrostka barkowego prawej łopatki. Następnie odpreparowujemy skórę i zakładamy płat na brodę. Następne cięcie przebiega prostopadle do poprzedniego - od cięcia szyjnego, ponad mostkiem i jamą brzuszną aż do spojenia łonowego. Dookoła pępka robimy sobie obwodnicę z lewej strony.

Przed otwarciem klatki piersiowej musimy trochę uwagi poświęcić badaniu otrzewnej i jamy otrzewnej.

A później idzie już z górki:

Sposób pierwszy:

Przecięcie chrząstek żebrowych tuż przy połączeniu ich z częściami kostnymi żeber

Sposób drugi:

Przecięcie żeber wzdłuż linii pachowej przedniej, od dołu od łuku żebrowego XI lub XII żebra . Przy IV żeberku linia cięcia skręca na zewnątrz przy I międzyżebrzu dochodząc do granicy chrzęstno-kostnej I żebra. Każde żebro przecinamy osobno.

Teraz kolej na mostek osierdziowy. - do tego służą szczypczyki i nożyczki, ale na razie nie chce mi się dokładnie opisywać.

Na koniec wytniemy sobie narządy szyi i klatki piersiowej. Wyjmujemy je razem. W tym celu odciągamy płat skóry i tkanki podskórnej szyi na twarz, wbijamy nóż przez przeponę jamy ustnej w okolicy brody i przecinamy wzdłuż wewnętrznej powierzchni gałęzi żuchwy do prawego kąta żuchwy. Wyjmujemy nóż i wbijamy go w okolicy środka brody przecinając przeponę jamy ustnej tym razem w kierunku lewego kąta żuchwy.

Trzecie cięcie zarezerwowane jest do przecięcia w linii środkowej ciała tego, co zostało nie przecięte.

Koniec języka za przewodnika, jak słusznie mówi przysłowie, więc łapiemy za wyżej wymieniony i wyciągamy go pod łukiem żuchwowym na zewnątrz. Następnie odcinamy podniebienie miękkie od twardego. Ciągniemy za podstawę języka w dół i oddzielamy tylną ścianę jamy nosowo gardłowej od kręgosłupa. Trzymając górną część tchawicy i ciągnąc ją pionowo ku górze wsuwamy nóż pod lewe płuco, odchylamy narządy w lewo i jednym pociągnięciem zrywamy więzi łączące tętnicę główna i przełyk z resztą ciała.

Teraz następuje część szczegółowa, czyli sekcjonowanie każdego z narządów.


Uporządkowanie zwłok po sekcji (ZAMKNIĘCIE ZWŁOK) :

Osuszamy gąbką jamy ciała, zaszywamy odbyt i szparę sromową. Wycięte narządy wraz z mózgiem wkładamy do jamy brzusznej i klatki piersiowej, a puste miejsca wypełniamy ligniną, watą albo papierem. Wszystko ładnie uklepujemy, żeby się nie zapadło. Mostek i żebra doprowadzamy do w miarę normalnego stanu za pomocą drutu, później zaszywamy skórę od szyi do spojenia łonowego.
Jamę czaszki wypełniamy trocinami lub ligniną. Zszywamy oba płaty skórne głowy.
Zwłoki myjemy, suszymy (nie należy wykręcać).

Sądowo-lekarskie oględziny zwłok

Zwracamy baczna uwagę na rodzaj, barwę i rozmieszczenie wszelakich zanieczyszczeń pochodzących z "zewnątrz", a także na ślady wydzielin, wydalin i płynów ustrojowych. Przy podejrzeniu śmierci gwałtownej należy oglądnąć dokładnie zwłoki ubrane. Oględziny mają na celu ustalenie przyczyny śmierci na podstawie zmian znalezionych na zwłokach, a także czy śmierć była naturalna, czy gwałtowna oraz czy obrażenia powstały za życia, czy po śmierci i jak, czym zostały spowodowane. Na koniec ustala się, jaki związek miały obrażenia ze śmiercią.
Ponadto stwierdza się na podstawie oględzin

- zgon

- czas zgonu

- prawdopodobną przyczynę zgonu

- tożsamość

- ujawnia się i zabezpiecza ślady

Stwierdzenie śmierci w sposób pewny odbywa się na podstawie cech śmierci rzeczywistej (biologicznej), czyli tzw. znamion śmierci.

Właściwe oględziny zwłok na miejscu ich znalezienia

- opis ułożenia: najpierw ogólna pozycja ciała, później głowy i kończyn w stosunku do tułowia i przedmiotów w okolicy

- oględziny odzieży

- sporządzenie wykazu przedmiotów znalezionych przy zwłokach

- w razie konieczności rozebranie zwłok i oględziny zewnętrzne ciała:

§ rozmieszczenie i nasilenie znamion śmierci

§ zanieczyszczenie powłok skórnych

§ obrażenia

§ rysopis i opis poszczególnych części ciała

zagadnieniem, jakim chciałbym się zająć jest zdefiniowanie pojęcia „ zwłoki ludzkie”. Pojęcie to znajdujemy w do metod jedynie sugerujących tożsamość nieznanych zwłok. Metody te to:

---