PLAN - KONSPEKT

1. PRZEDMIOT: Technika kierowania

2. TEMAT: Wykorzystanie skrzyni biegów w warunkach trakcyjnych

3. CELE:

a) poznawczy - zapoznanie się z zasadami oraz techniką działania i wykorzystania skrzyni biegów

b) kształcący - wykształcenie właściwej umiejętności i sprawności wykorzystania skrzyni biegów w warunkach trakcyjnych

c) wychowawczy - zwrócenie uwagi na warunki bezpieczeństwa przy zmianie biegów i dostosowanie odpowiedniego biegu do prędkości i warunków technicznych pojazdu

4. METODA: zadaniowo-czynnościowa (łączymy już poznany element zmiany biegów z dostosowaniem go do warunków trakcyjnych)

5. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: pojazd

6. MIEJSCE: ruch drogowy

7. CZAS: 60'

8. PROWADZĄCY: ………………..

Lp.	OGNIWO	TREŚĆ (czynności wykładowcy lub słuchaczy)	CZAS	UWAGI
1	2	3	4	5
1	Część organizacyjna	Sprawdzenie karty jazd, rozmowa z kursantem w celu wybadania jego sprawności fizycznej i umysłowej. Przygotowanie do jazdy - ustawienie fotela, lusterek, sprawdzenie kontrolek itp.	7'
2	Wprowadzenie	Skrzynia biegów jest to element składowy pojazdu służący do takiego doboru przełożeń (biegów), aby jak najefektywniej wykorzystać pracę silnika. Biegi zmieniamy tylko wtedy, gdy mamy wciśnięte sprzęgło. Bieg musi być dostosowany do warunków jazdy np. chęć ruszenia ze zbyt wysokiego biegu może spowodować zgaśniecie silnika. Dlatego aby jazda była płynna i bezpieczna bardzo ważnym jest dobór odpowiedniego biegu do warunków trakcyjnych.	7'
3	Część właściwa	Tradycyjna skrzynia biegów jest skonstruowana w kształcie litery H. Dźwignia zmiany biegów zawsze układa się w miejscu pomiędzy 3 a 4 biegiem. Pchniecie jej do przodu powoduje włączenie biegu 3, a do tyłu biegu 4. Aby wbić bieg 1 trzeba przesunąć dźwignię do siebie a następnie do przodu. Aby włączyć bieg 2 trzeba również pociągnąć dźwignię zmiany biegów do siebie, a następnie do tyłu. W skrzyni znajduje się jeszcze 5. bieg tzw. Nadbieg i aby go włączyć trzeba dźwignię przesunąć od siebie do końca, a następnie do przodu. Natomiast do cofania służy bieg wsteczny. Aby zatem ten bieg włączyć trzeba w zależności od rodzaju rozwiązania zastosowanego w danym typie auta zastosować różne metody jego włączenia. Jedną z nich jest przesunięcie dźwigni do siebie, podciągnięcie do góry „rączki" znajdującej się przy tej dźwigni zmiany biegów i przesunięcie jej do przodu. Inny szeroko stosowany system włączania biegu wstecznego polega na przesunięciu z pozycji wyjściowej biegu dźwigni od siebie w prawo i delikatnym pchnięciu jej do tyłu. Należy tu pamiętać, że biegi wbijamy tylko wtedy, gdy mamy wciśnięty pedał sprzęgła. Ponadto nie wolno zapominać, że jeśli mamy wbity któryś z biegów 1-5 to wtedy nie należy wbijać biegu wstecznego. Bieg wsteczny można włączyć tylko, gdy auto jest zatrzymane. Auto może być również wyposażone w automatyczną skrzynię biegów, gdzie nie ma pedału sprzęgła, a cała zmiana biegów jest uzależniona od obrotów silnika - w takim typie skrzyni biegów bieg zmienia się samoistnie. Bieg I służy tylko do ruszania. Na tym biegu przejeżdżamy nie więcej niż 3-5 metrów, gdyż tutaj są największe obciążenia dla silnika. Przyjmuje się, że bieg n włączany jest przy prędkości 20 km/h, bieg m przy 40 km/h, bieg im przy 60 km/h i bieg V 60 km/h. Biegi muszą być odpowiednio dobierane do pracy silnika i przyjmuje się, że najbardziej optymalny moment na zmianę biegu na wyższy znajduje się pomiędzy 2600 a 2900 obrotów/minutę. Biegi te należy dostosować do ruchu na skrzyżowaniach, przy skręcaniu w lewo, w prawo i przyjmuje się, że takim najbardziej odpowiednim biegiem jest bieg II. Na tym biegu mamy stosunkowo niewielką prędkość i dzięki temu możemy w łatwy sposób manewrować autem. Z biegu II dodając delikatnie gaz powinniśmy również ruszać podczas zimy, gdy stoimy w śniegu - dzięki temu nie powinniśmy „zakopać" się w śniegu. Natomiast jeślibyśmy próbowali ruszyć z I biegu z gazem to koła łatwo ugrzęzłyby w miękkim śniegu. Tak samo powinniśmy postąpić, gdy chcemy wyjechać z miękkiego, grząskiego, suchego piasku. Podczas wyprzedzania pojazdu powinniśmy stosunkowo wcześniej zmniejszyć bieg (zredukować) go, aby móc osiągnąć -większą moc silnika, co pozwoli nam szybciej wyprzedzić pojazd. Po wyprzedzeniu tego pojazdu powinniśmy włączyć wyższy bieg. Nie powinno się zmieniać biegu podczas wyprzedzania innego pojazdu. Nie powinno się również zmieniać biegu na skrzyżowaniu. Skrzynię biegów można także wykorzystać do zmniejszenia prędkości auta - jest to tzw. „hamowanie silnikiem". Polega to na tym, że zmienia się odpowiednio kolejne biegi od 5 do 2 w dół i dopiero w ostatniej fazie tuż przed samym zatrzymaniem wciska się sprzęgło i zatrzymuje samochód. Oczywiście przez cały czas pamiętamy, że podczas zmiany biegów nie patrzymy na dźwignię zmiany biegów, lecz na kierunek jazdy (drogę).	38'
4	Część końcowa	Razem z kursantem podsumowujemy jazdę tzn. pytamy się go: 1. Czy pamiętasz, które elementy zrobiłeś(aś) źle, a które dobrze? 2. Na co trzeba zwrócić szczególną uwagę podczas zmiany biegów?

---