Pedagogika pozytywistyczna (Teresa Hejnicka- Bezwińska)
1.1. Ewolucja orientacji pozytywistycznej Pojęcie pozytywizm (fr. positivisime)jest pojęciem wieloznacznym. W niniejszym rozdziale pojęcie to zostało zastosowane do opisania, wyjaśnienia
i zinterpretowania formacji intelektualnej oraz stylu myślenia o edukacji i oświacie, mających swoje uzasadnienie w "filozofii pozytywnej". Orientacja pozytywistyczna jest więc powstaniem nowej formy myślenia o edukacji, zwanego naukowym, obok już wcześniej istniejącego myśl. potocznego
i filozoficznego.
Najważniejsze tezy formacji intelektualnej pozytywistycznej dotyczą epistemologii i związane są
z wartościowaniem różnych typów wiedzy, twórcy i zwolennicy orientacji poz. najwyżej w hierarchii sytuują wiedzę wytwarzaną przez nauki szczegółowe, posługujące się metodologią badań empirycznych - ponieważ ta wiedza ich zdaniem jest wiedzą najbardziej pewną, nie tylko opisuje ona jakiś fragment rzeczywistości, ale prognozuje dość pewnie wydarzenia, procesy i stany, które muszą się pojawić lub mogą zaistnieć. Istotą orientacji pozytywistycznej w pedagogice jako dyscyplinie naukowej jest więc dążenie do wytwarzania wiedzy pewnej o rzeczywistości edukacyjnej i oświatowej oraz przydatnej do przewidywania.
Cechy filozofii pozytywistycznej jest koncentracja na problemach epistemologicznych -podstawowe tezy z tego obszaru:
- najwartościowszym rodzajem poznawczego oswajania świata jest poznanie naukowe
-stosowana "twarda metodologia"- badania empiryczne
-górują nauki przyrodnicze-fizyka
dzięki takiej metodologii nauki szczegółowe są w stanie wytwarzać "wiedzę pozytywną ", czyniąc przedmiotem badań "nagie fakty"
wynikiem pewnych prognoz będzie racjonalne działanie ludzi
1.2. Program pozytywistów.
Pełen program wraz z nazwą został wydany w sześciotomowym dziele Augusta Comte'a "Cours de philosophie positive" w latach 1830-1842
Przekonanie o społecznej misji czynienia świata lepszym skłaniało do uznania prymatu kolektywu nad koncepcją indywidualizmu,
Rolą nauki jest skonstruowanie jednolitego obrazu świata teoria "wszystkiego"
John Stuart Mill- scalił cały dorobek pokoleń empirystów,
- głosił że jedynym źródłem wiedzy jest doświadczenia
- był zwolennikiem utylitaryzmu
Ewolucja poglądów pozytywistycznych [przełom XIX i XX] w.
DRUGI POZYTYWIZM - EMPIRIOKRYTYCYZM
(R. Avenarius i Ernst Mach):
Zmierzali do :
- uwolnienia nauki od "wtrętów"(to nie błąd!), w postaci różnych wartościowań estetycznych
i etycznych,
-uwolnienia nauki od "wtrętów" właściwych poznaniu potocznemu(naiwnemu)
Drugi pozytywizm stanowił uzasadnienie późniejszych procesów uwalniania pedagogiki od teoretyczności
i wymogu spójności systemu kategorii pojęciowych
TRZECI POZYTYWIZM- NEOPOZYTYWIZM
-zwany logicznym pozytywizmem
-Trzeci poz. jak cały poz. głosił kult nauki, opisu i doświadczenia.
- Zwalczał wszelką metafizykę!
-po II wojnie św. ośrodkiem neopozytywizmu stała się Ameryka
- w tym czasie nie formułował wymogu weryfikacji a zadowalał się falsyfikacją badań empirycznych ,
1.3. Charakterystyka orientacji pozytywistycznej w pedagogice.
Podstawowe cechy :
-hierarchizowanie wiedzy o edukacji (zasady scjentyzmu),
-metody badań empirycznych w edukacji,
-szczególne przywiązanie do badań ilościowych
-wiedza o faktach pozwala przewidywanie zjawisk edukacyjnych,
-kontrola wszystkich procesów eduk. jako postęp w praktyce eduk.,
-autorytet pedagoga jako działacza praktycznego,
PEDAGOGIZM nie ma jeszcze definicji słownikowej należy posłużyć się analogią do zjawisk "psychologizmu" , "socjologizmu",, które związane były z poz. modelem uprawiania nauk humanistycznych.
1.4. Od "pedagigii" do "pedagogiki".
pedagogia to zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczyciela; ukryty program szkolny,
Proces przechodzenia od p. do pedagogiki to unaukowienie myślenia o edukacji. Za twórcę pedagogiki naukowej uznaje się J.F. Herbarta, dzięki wprowadzeniu projektu nauczania wychowującego - oferował ponadto "wiedzę pozytywną".
Unaukowienie pedagogiki poprzez wykorzystanie dorobku i osiągnięć psychologii - psychologizm pedagogiczny: pojęcia te powstały jako epitety oznaczające mało racjonalne zafascynowanie psychologią jako nauką wytwarzającą najbardziej podstawową, ważną i pożądaną wiedzę o człowieku; proces psych. pedagogicznego nazwano terapią, wspomaganiem rozwoju, stymulacją i wzmocnieniem pozytywnym.
W myśleniu o edukacji psychologizm pedagogiczny zaowocował powstaniem nowej dyscypliny naukowej - pedologii}"mowa dziecka" nauka i badania nad dzieckiem.
Unaukowienie pedagogiki poprzez wykorzystanie dorobku i osiągnięć socjologii : socjologizm pedagogiczny pojęcia te powstały jako epitety oznaczające mało racjonalne zafascynowanie socjologią jako nauką wytwarzającą najbardziej podstawową, ważną i pożądaną wiedzę o człowieku która dobrze nadaje się do natychmiastowego wykorzystania w projektowaniu celowościowych działań edukacyjnych (przedstawiciel: E. Durkheim)
SCJENTYZM nazwa postaw myślowych i światopoglądowych; stanowisko filozoficzne; podejście metodologiczne.
S. - poznanie naukowe - jak w pozytywizmie!
Zawierał w sobie: filozofię pozytywną, materializm, ewolucjonizm, utylitaryzm,
1.5.Krytyka pozytywizmu (XIX/XX)
- fakty i prawa naukowe są niezawodne, jedne i drugie są w gruncie rzeczy konwencjami,
-wiedza hum., nie jest nie może być i nie powinna być taka jak przyrodnicza,
-wiedza nie może wspierać się na samych faktach bo pewne prawdy ogólne ujmujemy bezpośrednio z całą oczywistością,
-przyroda nie jest jedyną ani nawet pierwotną postacią bytu, kultura nowożytna powinna być obalona,