1 OMÓW DEFINICJĘ KOSZTU, PRZEDSTAW KOSZTY JEDNOSTKOWE, ŚREDNIE I GRANICZNE: KOSZT -wartość zużytych środków nagromadzonych w dział. firmy, powstaje z chwilą całkowitego lub częściowego przeniesienia wartości na produkty dział. firmy. Jest to wyrażone w pieniądzu zużycie dóbr i usług w pewnym okresie czasu, związane z uzyskaniem efektów. Kosztem nazywa się prezentowaną w mierniku pieniężnym wycenę poświęconej wartości ekonomicznej. KOSZT GRANICZNY (marginalny, krańcowy) przyrost kosztu wywołany przyrostem produkcji. KOSZT ŚREDNI (przeciętny) to iloraz kosztów całkowitych danego nośnika przez wielkość produkcji. KOSZT JEDNOSTKOWY: koszty reszty/ilość wytworzonego produktu. KOSZTY RESZTY-koszty całkowite-przychody ze sprzedaży produktów ubocznych-koszty wytworzenia produktów ubocznych

2 KONSTRUKCJA UKŁADU KALKULACYJNEGO KOSZTÓW:

KOSZTY BEZPOŚREDNIE:	TKW	Zakładowy koszt wytworzenia	Całkowity koszt własny jednostki produkcyjnej
*robocizna bezpośr. + narzuty
*mat. Bezpośr. + k. Zakupu
*inne koszty bezpośr.
Koszty wydziałowe
Koszty braków
Koszty ogólnego zarządu
Koszty sprzedaży

3.PRZEDSTAW KONSTRUKCJĘ WYZNACZANIA WARTOŚCI ROBOCZOGODZINY (ROK 2005, URLOP 28 DNI, ŚREDNI OKRES CHOROBY 14 DNI) RGabc • (1+SE/100%+SR/100%+SW/100%+FGŚS/100%)=RGBabc RGBabc•(1+urlop/rok-nd-sob-swieta-urlop)=RG

4. OMÓW INNE KOSZTY BEZPOŚREDNIE (KOSZTY NARZĘDZI, PRZYRZĄDÓW SPECJALNYCH, KOSZTY TECHNICZNEGO PRZYGOTOWANIA PRODUKCJI, KOSZTY OBRÓBKI OBCEJ). KOSZTY BEZPOŚREDNIE- stanowią tylko takie koszty, które na podstawie wystawianych dokumentów źródłowych zużycia czynników produkcji daje się zidentyfikować z konkretnymi rodzajami produktów. Do kosztów tych zaliczamy: materiały i surowce, których zużycie jest normowane oraz płace pracowników bezpośrednio produkcyjnych wynagradzanych w systemie akordowym. KOSZTY TECHNICZNEGO PRZYGOTOW PRODUKCJI *koszty przygotow marketingowego (testy,atesty) *koszty przygotow konstrukcyjnego 9normatywy) *koszty przygotow technicznego *koszty przygotow organizacyjnego (zapotrzebowanie na urzadzenia,maszyny,ludzi,energie,itp.)

5. UKŁAD RODZAJOWY KOSZTÓW- PRZEDSTAW SPOSOBY ANALIZY: Układ ten obejmuje wszystkie koszty przedsiębiorstwa.Nie ma jednakowych poglądów ani jednolitej kalkulacji kosztow rodzajowych Rodzaje kosztow odpowiadaja różnorodne wyodrębnionym lecz jednorodnym pod względem określonych cech składnikom lub elementom nakładów przedsiębiorstwa POZIOMY AGREGACJI: 1. koszty materiałów, k. energii obcej, k. usług remontowych, k. usług transportowych, k. kooperacji biernej, k. innych usług materialnych, amortyzacja, odsetki, k. wynagrodzeń, narzuty na wynagrodzenia, podatki, opłaty skarbowe, odpisy na ZFŚS, pozostałe koszty rodzajowe 2. k. materiałowe, k. usług obcych, k. kapitałowe, k. robocizny, k. społeczne 3. k. materialne, k. niematerialne

6. RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH- PRZEDSTAW ZASADY I KLUCZE PODZIAŁOWE KOSZTÓW POŚREDNICH: KOSZTY POŚREDNIE- obejmują ponoszone koszty w związku z wytwarzaniem wszystkich rodzajów produktów, których nie daje się normować dla poszczególnych rodzajów kosztów oraz koszty związane z funkcjonowaniem firmy jako całość. Są to koszty, które na podstawie pomiaru lub dokumentów źródłowych nie dają się zaliczyć bezpośrednio na poszczególne jednostki, dlatego rozlicza się je drogą pośrednią, za pomocą kluczy podziałowych. KLUCZE PODZIAŁOWE: może być odpowiedni miernik ilościowy lub wartościowy, stały lub zmienny, powinien charakteryzować się określonym związkiem z rozliczanymi kosztami, a także z jednostek ich odniesienia

7 PRZEDSTAW WADY I ZALETY RACH KOSZTOW PELNYCH Wady-informacje sa zdeformowane i traca wiarygodność Źródłem ich deformacji sa glownie * ”proporcjonalizacja” kosztow pośrednich względem plac, mimo braku związku korelacyjnego miedzy coraz wieksza masa kosztow pośrednich a wybranym kluczem podziałowym *znaczace wahania z okresu na okres w wykorzystywaniu zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw pod wpływem zmian zachodzących na rynku co powoduje wzrost pelnego ksztu wytworzenia wyrobu w okresach o malej skali produkcji i obniżkę tych kosztow w okresach o dużej skali produkcji Zalety-

8 PRZEDSTAW METODY WYDZIELANIA KOSZTOW 1)METODA KSIEGOWA -polega na tym ze pracownicy działów kosztow na podstawie wnikliwej analizy rzeczywistych kosztow dokonuja kwalifikacji zarejestrowanych pozycji rodzajowych kosztow odpowiednio jako stale lub zmienne w ramach każdego wyodrębnionego podmiotu wewnętrznego 2)METODA STATYSTYCZNA *wykorzystuje dane dotyczące kosztow całkowitych oraz wielkości kosztow produkcji pochodzących z kilku wielkości miesięcy roku obrotowego *wykorzystuje się najczęściej dwie metody a) METODA ODCHYLEN KRANCOWYCH pozwala na określenie kosztu krancowego który jest interpretowany jako przyrost kosztw całkowitych wywolany przyrostem produkcji o jedna jednostke b)METODA REGRESJI LINIOWEJ -zaklada liniowa zależność kosztow całkowitych od wielkości produkcji

9 OMOW WYKORZYSTANIE RACHUNKU KOSZTOW ZMIENNYCH DO WYROBU OPTYMALNEJ TECHNOLOGII

K_c2

K

K_c1

K_s1

K_s2

Q Q

10 OMOW RACH KOSZTO MIEJSC POWSTANIA. PRZEDSTAW KONSTRUKCJE WYZNACZANIA WARTOŚCI MASZYNOGODZINY RACHUNEK MPK -pomaga doskonalic i obiektywizowac rachunek kosztow wg układu kalkulacyjnego jak również palowanie kontrole i ocene odpowiedzialności jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa oraz wzbogacanie podstaw podejmowanych decyzji a w szczególności rachunku efektywności ekonomicznej KOSZT MASZYNOGODZINY

*Odpisy kalkulcy- amortyzacja *Odsetki kalkul *k.powierz prod *koszty energii *koszt utrzyman urządz w ruchu *koszt narzedzi *koszt maszynogodziny

Wartość nabycia nowego urządzenia/czas uzytkow •efektywny fundusz czasu pracy 0,5wart nab now urządz•kalkulac stopa odsetek/efek fun czasu pracy zapotrzeb na miejsce•stawka k. powierzchni/ efek fun czasu pracy zapotrzebowanie na energie/stawka kosztu energii wartość nabycia nowego urządz•jednostkowa stawka kosztow utrzymania urządzenia w ruchu/ efek fun czasu pracy suma kosztow nabycia w roku/ efek fun czasu pracy suma kosztow

11 KOSZT BEZCZYNNOŚCI STANOWISKA = Fb-czas bezczynności stanowiska • <Ka-godz koszt amort obiektow tech stanow +Kaw-amort godz wyposażenia dodatkowego+ Krem-koszt remontow planowo-zapobiegowych+ Ki-k. infrastruktury>/ Fe-efektywny czas pracy stanowiska w danym okresie

12 ROZLICZENIE USŁUG WEW W RACH KOSZTOW MPK.OMOW METODE PODSTAWOWYCH MPK, REPARTYCJI I RÓWNOWAŻENIA KOSZTOW PODSTAWOWA -w tej metodzie zakład dzieli się tylko na podstawowe miejsca powstania kosztow ewidencji usług wewzakładowych nie tworzy się zadnych wlasnych miejsc powstania kosztow Podstawowe miejsca powstania kosztow ewidenconuja usługi na rzecz zbytu oraz usługi wewzakładowe W przypadku stosowania tej metody udzial kosztow ogólnych usług wewzaklad w całkowitych kosztach ogolnych miejsca powstania kosztu świadczącego usługę powinien być niewielki lub przynajmniej stanowiskowe koszty ogolne odrębnego świadczenia powinny odp wykonywanym usługom REPARTYCJI -w ogolnych lub pomocniczych MPK nastepuje rodzial kosztow ogolnych za pomoca kluczy rozdzialu kosztow na miejsca obierające usługę bez wyodrębnienia kosztow ogolnych i jednostkowych usługi wewzakladowej W metodzie repartycji kosztow na MPK pomija się wszystkie usługi świadczone przez podstawowe MPK na rzecz ogolnych i pomocniczych MPK Nie uwzglednia się wzajemnych zależności miedzy pomocniczymi MPK RWONOWAZENIA -uwzglednia się jednostronne i obustronne zależności w świadczeniu usług wewzakladowych Najpierw oblicza się jedynie ilość wyrobow lub usług będących przedmiotem wymiany Koszty jednostkowe świadczonych usług dla obu stanowisk ustala się zakładając ze koszty wszystkich usług wyświadczonych przez jedno stanowisko sa rowne sumie kosztow pierwotnych pierwotnych i wtornych 13 RACH KOSZTW WG NOSNIKOW. OMOW ZASADE KALKULACJI PODZIAŁOWEJ PROSTEJ I ŁACZNEJ PROSTA- dzieli się na 3metdody 1)jednostopniowa -stosowana w prostych strukturach zakadowych Wszystkie koszty zebrane w jednym okresie rozrachunkowym odnosi się do ilości wyrobow wytworzonych wytworzonych tym okresie Istnieje wymog wystepowania jednego asortymentu produkcyjnego 2)wielostopniowa-z uwagi na techinke obliczeniowa stosowane sa: udoskonalone kalkulacje podziałowe proste Koszty podstawowe sa doliczane do wyrobu koszty dalszeg przetwarzania sa określane wg tego samego schematu jako koszty nastepnych stopni produkcji sumaryczne stopniowe kalukuacje podziałowe proste kalkulacja stosowana w hutach,stalowniach,walcowniach,w przemysle wydobywczym,chemicznym,farbiarniach,tkalniach 3)ze współczynnikami -Stosowana w zakładach wytwarzających równocześnie wiele wyrobow jednego rodzaju z tego samego materialu wyjściowego o tym samym kształci przy tym samym wyposażeniu lub tymi samymi technikami wytwarzania Do wykorzystania w zakładach produkcyjnych blachy,papier,silniki Cecha tej kalkulacji jest stałość stosunku kosztow całkowitych do ich charakterystycznych właściwości (np. masa objętość) Stosunek ten nosi nazwe współczynnika równoważności ŁĄCZNA charakteryzuje się tym ze w procesie produkcji równocześnie ytwarza się z tych samych materiałów wyjściowych wiele roznych wyrobow Do takiej produkcji zaliczamy produkcje koksu,gazu Stosowane metody:-metoda rach wart reszty,metoda rozdzialu kosztow na podstawie wspolnych cech technicznych DOLICZENIOWA-Stosowana tam gdzie wytwarza się za pomoca roznych metod wiele wyrobow różniących się kosztami materiałowymi placami bezpośrednio produkcyjnymi Koszty jednostkowe rozlicza się na nosniki bezpośrednio na pdstawie dowodow księgowych Koszty ogolne rozlicza się pośrednio za pomoca narzutow kosztow ogolnych W zależności od liczby wielkości odniesienia wyroznia się *kalkulacje doliczeniowa sumaryczna (zleceniowa) *kalkulacje doliczeniowa zróżnicowana 14. OMÓW ZASADY RACHUNKU KOSZTÓW DOCELOWYCH. PRZEDSTAW ZASADY DEZAGREGACJI KOSZTU DOCELOWEGO: Przez rachunek kosztów docelowych rozumie się zestaw instrumentów planowania, zarządzania i kontrolowania, które są stosowane w fazie projektowania produktu oraz procesów produkcyjnych tak aby odpowiednio wczesne ukształtowanie struktury kosztów uwzględniało wymagania rynku.. faktem jest że 80-90% kosztów wytworzenia produktu zostaje przesadzonych już na etapie jego projektowania. KALKULACJA KOSZTOW DOCELOWYCH: *opracowanie planu strategicznego, *prognoza finansowa zawierająca przychody ze sprzedaży, *poziomy rentowności, wymagane nakłady inwestycyjne. OKREŚLENIE CENY DOCELOWEJ: *dostosowanie ceny do funkcjonalności i jakości wyrobu *zastosowanie modelu ekonometrycznego [P=a0+a1 x Z1+a2+..+an x Zn+e]*badania rynkowe. DEZAGREGACJA KOSZTU DOCELOWEGO: * poziom rachunku kosztów docelowych: poziom producenta finalnego, poziom dostawcy 1, poziom dostawcy 2 *po ustaleniu kosztu docelowego produktu finalnego następuje dezagregacja tej wielkości na koszty docelowe poszczególnych funkcji obowiązuje zasada: suma kosztów docelowych poszczególnych funkcji nie może przewyższać kosztu docelowego produktu. ORGANIZACYJNE ASPEKTY KOSZTÓW DOCELOWYCH: proces organizacji projektowania nowego wyrobu oraz szacowania przyszłych kosztów wytwarzania jest najczęściej zorganizowany na zasadzie struktury macierzowej wdrożenie rachunku kosztów docelowych wymaga stworzenia odpowiedniego systemu motywowania.

15. PRZEDSTAW ZASADY WYKORZYSTANIA RACHUNKU KOSZTÓW CYKLU ŻYCIA PRODUKTU: Najważniejszą zaletą rachunku jest kompleksowe podejście do kalkulacji i zarządzania kosztami w długim okresie czasu. Trzy główne grupy tych kosztów to: *koszty badań i rozwoju fazy przedprodukcyjnej *koszty produkcji, sprzedaży w fazie rynkowej *koszty zakończenia produkcji w ostatniej fazie. KALKULACJA KOSZTÓW CYKLU ŻYCIA PRODUKCJI: *koszty badań i rozwoju * koszty produkcji i montażu (koszty zużycia mat. Bezpośrednich, koszty robocizny bezpośredniej, inne koszty) *koszty wsparcia procesu produkcyjnego (koszty przeglądów, remontów, usuwania awarii, koszty narzędzi, dozoru, części zamiennych, zapasów, koszty jakości) *koszty wycofania produktu z rynku

• RACHUNEK KOSZTOW ABC -PRZEDSTAW WADY I ZALETY ABC jest wyrafinowaną metodę kalkulacji kosztów jednostkowych produktów i usług, pozwalającą na istotne urealnienie ich wartości. Zastosowanie koncepcji ABC nawet w wąskim zakresie ustalania cen jednostkowych wyrobów i usług prowadzi do nowego i zarazem innego obrazu ich rentowności, a przez to do nowych decyzji strategicznych i operacyjnych. Jednak ABC poprzez dostarczanie informacji o kosztach klientów, kanałów dystrybucji oraz przede wszystkim kosztach procesów zachodzących w przedsiębiorstwie może stać się nowoczesnym systemem zarządzania, systemem zarządzania opartym na procesach a nie tradycyjnej perspektywie hierarchicznych obszarów funkcjonalnych, wydziałów i komórek organizacyjnych. ABC pozwala obiektywnie określić: *które produkty i usługi są rentowne a które nie, *którzy klienci generują zyski a którzy powodują straty, *które kanały dystrybucji są efektywne a które nie. 17. PRZEDSTAW I OMÓW ZASADĘ WILLIEGO SUTTONA I ZASADĘ RÓŻNORODNOŚCI: ZASADA WILLIEGO- należy szukać obszarów o dużych i rosnących kosztach zasobów pośrednich i pomocniczych. ZASADA RÓŻNORODNOŚCI- należy szukać obszarów charakteryzujących się dużą różnorodnością produktów, usług, klientów. 18. OMÓW I PRZEDSTAW AKTYWNOŚCI WYSTĘPUJĄCE W PRZEDSIĘBIORSTWIE WG RACHUNKU ABC: A. W PRZEDSIĘBIORSTWIE: *aktywności bezpośrednie (są rozliczane wprost: mat. Bezpośrednie, robocizna bezpośrednia, energia) * aktywności związane z procesem produkcyjnym (przestawienie maszyn, kontrola jakości, transport wew.) *aktywności podtrzymujące produkt (marketing i prace badawczo rozwojowe) * a. Podtrzymujące funkcjonowanie przedsiębiorstwa (obsługa prawna, rachunkowość, bezpieczeństwo) A. PODTRZYMUJĄCE PRODUKT: badania marketingowe, magazynowanie wyrobów gotowych, promocja bezpośrednia, pakowanie, reklama, wystawianie i realizacja rachunków, ustalanie cen, zarządzanie zapasami, targi handlowe, pokazy i wystawy. A. PRODUKCYJNE: braki, cięcie mat., konserwacja i remont, kontrola przychodzących mat., magazynowanie mat., planowanie produkcji, przestawianie maszyn, przestoje produkcyjne, przygotowywanie narzędzi, transport wew., testowanie wyrobów gotowych. A. ZWIĄZANE Z FUNKCJONOWANIEM FIRMY: bezpieczeństwo, planowanie strategiczne, planowanie zatrudnienia, prawo, rachunkowość i finanse, rekrutacja pracowników, sprzątanie, szkolenia pracowników, zakupy materiałów, zakupy środków trwałych. A. BEZPOŚREDNIE: robocizna, mat. Bezpośrednie, opakowania jednostkowe, energia, jednostkowy koszt bezpośredni

19 PRZEDSTAW ZASADE KALKULACJI KOSZTOW POSZCZEGÓLNYCH MAREK WG RACHUNKU KOSZTOW ABC

Koszty:	„Gamma”	:Delta”
Bezpośrednie	825.000	135.450
Marketingu	25.725,2	61.700,8
Badań i rozwoju
Koszty związane z produkcją
Koszty związane z funkcjonowaniem firmy
Łączne koszty produktu
Jednostkowy koszt (wg sprzedaży)	84,54	215,63
Jednostkowy koszt (wg zdolności produkcyjnych)	81,04	202,11

20 ZARZADZANIE RACHUNKIEM KOSZTOW DZIAŁAŃ ABC-PRZEDSTAW KRZYWA WIELORYBA

K_c1 = K_s1 + K_z1 x Q (koszt całkowity 1-ej technologii

= koszt stały + koszt zmienny)

K_c2 = K_s2 + K_z2 x Q (koszty całkowite 2 -ej technologii

= koszt stały + koszt zmienny)

K_s1 > K_s2

K_c1 < Kc₂

---