ĆWICZENIA 8.

Analiza kosztów stałych i zmiennych w przedsiębiorstwie. - 2h

Koszty stałe ( fixed cost- FC ) - koszty, które firma ponosi nawet w okresie , w którym produkcja jest równa zero. Pozostają niezmienne (constans) dla szerokiego zakresu działalności w pewnym okresie czasu,w długim okresie czasu mogą ulegać zmianom, np. ze względu na zmianę warunków makroekonomicznych). Należy pamiętać, że określenie „koszty stałe”, nie jest równoznaczne z określeniem „koszty które nigdy się nie zmieniają”. Koszty stałe mogą się zmieniać, ale ich zmiany nie są spowodowane zmianami poziomu działalności, lecz innymi czynnikami. Do typowych czynników wpływających na zmianę poziomu kosztów stałych należą choćby: zmiany organizacji przedsiębiorstwa, zmiany stosowanej technologii, sprzedaż maszyn i urządzeń produkcyjnych, podjęcie decyzji przez zarząd o przeprowadzeniu kampanii promocyjnej itd. Koszty stałe są głównym składnikiem kosztów dla wielu przedsiębiorstw, zwłaszcza dostarczających usługi, m.in. restauracji, kin, teatrów, hoteli.

Do kosztów stałych należą takie nakłady jak: czynsz, procenty od kredytów, koszty konserwacji, płace strażników i służb administracyjnych, często pensie pracownicze (w przypadku sztywnego rynku pracy). Koszty te narastają w miarę upływu czasu.

W obrębie kosztów stałych wyróżniamy:

1. Koszty bezwzględnie stałe,- koszty skokowo stałe. Koszty bezwzględnie stałe są całkowicie niezależne od skali produkcji. Nie podlegają więc żadnym zmianom przy zmianach wielkości produkcji. W praktyce kosztów bezwzględnie stałych jest niewiele; przykładem jest koszt amortyzacji ustalony metodą liniową.

2. Koszty skokowo stałe zachowują jednakowy poziom tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom, na którym znowu występuje pewna ich stabilizacja do określonej wielkości produkcji. Takim kosztem jest koszt wynajmu pomieszczeń produkcyjnych.

Koszty zmienne - są to koszty, które zmieniają się wraz ze zmianą poziomu produkcji proporcjonalnie do jej rozmiaru, to znaczy zwiększenie wielkości produkcji powoduje zwiększenie całkowitego kosztu zmiennego. Koszty zmienne obejmują płace pracowników zatrudnionych przy produkcji, materiały, majątek ruchomy i zaopatrzenie biurowe. Przykład produkcyjnych kosztów zmiennych stanowią koszty materiałów bezpośrednich i energii. Przykłady pozaprodukcyjnych kosztów zmiennych to marża handlowa, która zmienia się wraz z wartością sprzedaży i koszt paliwa, zależny od ilości przejechanych kilometrów.

Przychody ze sprzedaży

- koszty zmienne

= marża brutto

- koszty stałe

= wynik na sprzedaży

Marża przeznaczona jest na pokrycie kosztów stałych i ewentualny zysk przedsiębiorstwa. Ten rachunek kosztów przydatny jest w decyzjach krótkookresowych. Za pomocą marży brutto można ocenić opłacalność. Rachunek ten pozwala ocenić zmiany w otoczeniu, szybko zareagować na te zmiany (marża rośnie lub maleje).

Przykład 1.

Założenia

W okresie sprawozdawczym:

• Wyprodukowano i sprzedano 26 000 sztuk pro­duktów

• Cena sprzedaży 15 zł za sztukę

• Koszty produkcji sprzedanej 200 000 zł, w tym:

• Koszty zmienne 140 000 zł

• Koszty stałe 60 000 zł

• Koszty zarządu i sprzedaży 90 000 zł (w całości
stałe)

Ustalić zysk (stratę) oraz wycenić zapas końcowy produkcji stosując rachunek kosztów zmiennych (RKZ)

Rozwiązanie

Przychody ze sprzedaży

26 000 szt. • 15 zł/szt. = 390 000 zł

minus

Koszty zmienne 140 000 zł

= Nadwyżka cenowa (marża brutto) 250 000 zł

minus

Koszty stałe: - produkcji 60 000 zł

- zarządu i sprzedaży 90 000 zł

= Zysk brutto 100 000 zł

Zapas końcowy produktów 0

Przykład 2.

Założenia

Przyjmijmy założenia z przykładu 1 z tą różnicą, że z wytworzonej produkcji, wynoszącej 26 000 szt. sprze­dano w analizowanym okresie 20 000 szt., a 6 000 szt. pozostało jako zapas końcowy produktów. Ustalić zysk (stratę) okresu oraz wycenić zapas koń­cowy produkcji wg rachunku kosztów zmiennych

Rozwiązanie

Przychody ze sprzedaży

20 000 szt. • 15 zł/szt. = 300 000 zł

minus

Koszty zmienne 107 680 zł'

= Nadwyżka cenowa 192 320 zł

minus

Koszty stałe: -produkcji 60 000 zł

- zarządu i sprzedaży 90 000 zł

= Zysk brutto 42 320 zł

Zapas końcowy produkcji

6 000 szt. • 5,384 zł/szt.** = 32 304 zł

Wyjaśnienia obliczeń:

*) Koszt jednostkowy zmienny:

140 000/26 000 = 5,384 zł/szt.

20 000 szt- 5,384 4_szt = 107 680 zł

Koszt jednostkowy zmienny obliczony jak wyżej.

Przykład 3.

A. Założenia

W okresie sprawozdawczym:

• Wyprodukowano i sprzedano 26 000 sztuk pro­duktów

• Cena sprzedaży 15 zł za sztukę

• Koszty produkcji 200 000 zł, w tym:

• Koszty zarządu i sprzedaży 90 000 zł (w całości
stałe)

Sprze­dano w analizowanym okresie 20 000 szt.,
a 6 000 szt. pozostało jako zapas końcowy produktów.

B. Polecenie

Ustalić zysk (stratę) okresu oraz wycenić zapas koń­cowy produkcji w wariancie rachunku kosztów pełnych

C. Rozwiązanie

Przychody ze sprzedaży

20 000 szt. • 15 zł/szt. = 300 000 zł

minus

Koszty produkcji sprzedanej 153 840 zł*

= Zysk brutto I 146 160 zł

minus

Koszty zarządu i sprzedaży 90 000 zł

= Zysk brutto II 56 160 zł

Zapas końcowy produkcji

6 000 szt. • 7,692 zł/szt.** = 46 152 zł

Wyjaśnienia obliczeń: * Koszt jednostkowy produkcji:

** Koszt jednostkowy obliczony jak wyżej.

Przykład 4. - kontynuacja przykładu 3 - następny okres - zapas z okresu poprzedniego

A. Założenia

Załóżmy, że odpowiednie wielkości wynoszą:

Stan początkowy zapasu produktów 6 000 szt.

Produkcja okresu 25 000 szt.

Sprzedaż okresu 30 000 szt.

Stan końcowy zapasu produktów 1 000 szt.

Koszty produkcji okresu bieżącego 230 000 zł

Koszty zarządu i sprzedaży 95 000 zł

Koszty zapasu początkowego wycenione według:

rachunku kosztów pełnych 46 152 zł

Cena sprzedaży 18 zł za sztukę.

B. Polecenie

Ustalić wynik finansowy i wycenić zapas koń­cowy przy zastosowaniu rachunku kosztów pełnych.

C. Rozwiązanie

Przychody ze sprzedaży

30 000 szt. • 18 zł/szt. = 540 000 zł

minus

Koszty produkcji sprzedanej 267 240 zł*

= Zysk brutto 1 272 760 zł

minus

Koszty zarządu i sprzedaży 95 000 zł

= Zysk brutto II 177 760 zł

Zapas końcowy produkcji

1000 szt. • 8.908 zł/szt.** = 8 908 zł

Wyjaśnienia do obliczeń:

* ) Koszt produkcji sprzedanej został obliczony na podstawie kosztu przeciętnego, ustalonego

we­dług kosztów zapasu początkowego i kosztów okresu bieżącego.

Przebieg obliczeń:

Koszty zapasu początkowego 46 152 zł

plus

Koszty produkcji w bieżącym okresie... 230 000 zł

Razem 276 152 zł

Zapas początkowy 6 000 szt.

Produkcja bieżąca 25 000 szt.

Razem 31 000 szt.

Koszt produkcji sprzedanej:

Koszt jednego produktu:

** Zapas końcowy wyceniony został według przecięt­nego kosztu jednego produktu ustalonego wyżej.

1

---