mgr Bardzińska

Tematy prac: (19 marzec - 2 kwietnia)

1. Wymień rodzaje sztucznego oddychania (wymienić z opisem).

2. Wymień i opisz podstawowe czynności życiowe człowieka.

3. Wymień i opisz rodzaje ran.

Tematyka egzaminu:

1. Tematyka związana z oddychaniem, sztuczne oddychanie, masaż serca, ostre zatrzymanie krążenia.

2. Oparzenia chemiczne, termiczne.

3. Złamania, uszkodzenia stawów.

4. Czynności życiowe.

5. Łańcuch ratunkowy.

6. Wstrząsy.

7. Zabiegi ratujące życie.

8. Bezdech.

9. Prawidłowe ułożenie ciała po wypadku i postępowanie na miejscu wypadku.

Łańcuch ratunkowy.

1. Przebieg akcji ratunkowej po urazie lub w stanie zagrożenia życia, można przedstawić schematycznie w formie łańcucha złożonego z pięciu ogniw.

Optymalną pomoc poszkodowanemu można zapewnić jedynie wtedy, gdy żadne z ogniw łańcucha nie zostanie pominięte. Osoba lub osoby udzielające pierwszej pomocy mają niełatwe zadanie ratowania i podtrzymywania funkcji życiowej do czasu przybycia profesjonalnej pomocy, a także odpowiednio szybkiego powiadomienia pogotowia ratunkowego i zapobiegania oraz przeciwdziałania dalszym uszkodzeniom, a także powikłaniom na miejscu wypadku. Z punktu widzenia odpowiedzialności prawnej oraz z powodów etycznych przypadkowy świadek lub uczestnik wypadku powinien się czuć zobowiązany do udzielenia pierwszej pomocy. W wielu przypadkach konieczne jest natychmiastowe podjęcie interwencji już w pierwszych minutach po wypadku. W tym czasie możliwie, jak najszybciej zaplanować przebieg akcji ratunkowej do czasu przybycia na miejsce wypadku karetki pogotowia.

2. CZYNNOŚCI RATUJĄCE ŻYCIE to postępowanie, które należy rozpocząć natychmiast na miejscu wypadku, gdy pacjent znajduje się w stanie bezpośredniego zagrożenia życia.

1. Wezwanie pogotowia ratunkowego.

2. Usunięcie poszkodowanego z miejsca zagrożenia.

3. Resuscytacja krążeniowo- oddechowa.

4. Zatamowanie groźnych krwotoków.

5. Ułożenie pacjenta w pozycji bocznej bezpiecznej.

6. Postepowanie przeciw wstrząsowe.

7. Oznakowanie i zabezpieczenie miejsca wypadku.

3. Definicja pacjenta w stanie nagłym.

Pacjent jest w stanie zagrożenia życia wtedy, gdy jego podstawowe funkcje życiowe tj. krążenie i oddychanie uległy poważnemu zaburzeniu w następstwie urazu ( uszkodzenia) lub nagłej choroby o ciężkim przebiegu. Do tej grupy wlicza się również tych pacjentów, u których istnieje poważne zagrożenie wystąpienia zaburzenia podstawowych funkcji życiowych.

1. Wezwanie karetki- dzwoniąc po pogotowie w pierwszej kolejności informujemy, jaki to jest wypadek, gdzie ma miejsce wypadek, co się stało, ile osób jest poszkodowanych, informujemy, jakie obrażenia odniosły ofiary wypadku, czy jest jakiś poszkodowany w stanie zagrożenia życia, imię i nazwisko, czyli dane osobowe osoby zgłaszającej wypadek.

2. Usunięcie poszkodowanego z miejsce zagrożenia w miejsce bezpieczeństwa, sprawdzamy czy pacjent jest przytomny, i jeżeli nie ma kontaktu werbalnego to sprawdzamy oddech i tętno. Akcja resuscytacji do uzyskania przytomności, przybycia pogotowia, jeżeli sam będzie zmęczony. Ustawienie pacjenta w pozycji bezpiecznej. Tamujemy krwotoki, usztywniamy szyję lub złamania. Ciągły kontakt z poszkodowanym.

Rodzaje transportu:

*samochodowy;

*lotniczy;

*wodny;

3. Resuscytacja: dorosła osoba - pełną ręką, dziecko - dwa palce:

1. Utrata przytomności

Osoba nieprzytomna na pierwszy rzut oka wygląda, jak osoba śpiąca, z tą różnicą, że osoby nieprzytomnej nie jesteśmy w stanie obudzić nawet silnymi bodźcami, np. sprawianiem bólu, głosem, bodźcami świetlnymi.

Przyczyną utraty przytomności jest uszkodzenie tej części mózgu, która odpowiada za świadomy odbiór bodźców. Może to nastąpić w skutek niedotlenienia, także w skutek ucisku na nerwy albo zaburzeń przemiany materii. Uszkodzenie może mieć charakter odwracalny, wtedy świadomość powraca po pewnym czasie, tzn. po kilku minutach, a w ciężkich przypadkach po kilku tygodniach.

Śpiączka jest to stan głębokiej nieprzytomności. Pacjent nie reaguje na żadne bodźce, nawet bardzo silne bodźce bólowe. U takiego pacjenta następuje zniesienie wszystkich odruchów obronnych (odruch kaszlu, kichania, połykania). W większości stanów utraty przytomności ma miejsce, także spadek napięcia mięśniowego. Następstwem tego może być zapadanie się podstawy języka do tyłu i niedrożność dróg oddechowych u nieprzytomnego pacjenta leżącego na plecach. Uniemożliwia to wymianę gazową i prowadzi do uduszenia nieprzytomnego podstawą własnego języka (u zdrowego człowieka podczas snu zapadająca się podstawa języka zostaje odruchowa uniesiona i wysunięta do przodu).

2. Przyczyny utraty świadomości:

• niedotlenienie mózgu, np. w wyniku zmniejszania stężenia tlenu w powietrzu wdechowym albo, np. niedrożność dróg oddechowych lub przy zaburzeniach transportu tlenu we krwi i zatrzymaniu krążenia;

• urazy głowy, uszkodzenie tkanek mózgu w wyniku uderzenia lub upadku, wzrost ciśnienia w jamie czaszki wskutek krwawienia lub obrzęku mózgu (ciśnienie wewnątrzczaszkowe);

• zaburzenia przemiany materii, duże lub małe stężenie glukozy we krwi, albo zaburzenia funkcji wątroby i nerek;

• zatrucia i nieprawidłowa praca ośrodka mózgowego odpowiedzialnego za świadomość, zaburzenia oddychania, przemiany materii;

• drgawki pochodzenia centralnego i napady epilepsji, drgawki gorączkowe;

• porażenie prądem elektrycznym;

• udar, nagłe rozerwanie naczynia mózgowego powoduje krwawienie i ucisk na tkankę mózgową, niedrożność naczynia mózgowego spowodowana zamknięciem światła przez materiał zatorowy - to z kolei powoduje niedotlenienie mózgu;

• wychłodzenie, obniżenie temperatury ciała poniżej 30˚C;

• działanie upałów, udar cieplny, udar słoneczny, wysoka temp. ciała (stany gorączkowe);

Utrata świadomości może stanowić niebezpieczeństwo dla życia. Przede wszystkim zagrożone jest oddychanie przez zwiotczenie języka, ciała obce. W wyniku, czego dochodzi do upośledzenia drożności dróg oddechowych i wymiany gazowej w płucach: zatrzymanie oddychania - zaburzenia oddechowe zagrażają życiu pacjenta, wtedy, gdy układ oddechowy nie jest w stanie zapewnić dostatecznej ilości tlenu dopływającego z krwią do tkanek i zaspokoić ich zapotrzebowanie w tej mierze. Poszczególne narządy mogą różnie długo bez uchwytnych w nich uszkodzeń funkcjonować w stanie niedotlenienia przestawiając się na tzw. proces beztlenowy.

Narządem najbardziej wrażliwym na niedotlenienie jest mózg - 3-5 min niedotlenienia w mózgu dochodzi do nieodwracalnych zmian powodujących śmierć komórek mózgowych. Dzieje się tak, dlatego, że komórki nerwowe nie mogą gromadzić zapasów energii, ani tlenu. Potrzebują one dostarczenie w sposób nieprzerwany właśnie tej energii i tlenu.

Mięśnie nie są tak wrażliwe na te niedobory i mogą pracować w stanie ograniczonej do niego dostępności. W trakcie przemian beztlenowych dochodzi w tkankach do nagromadzenia dwutlenku węgla, zwiększa się stężenie kwasu węglowego we krwi i rozwija się kwasica tzw. kwasica metaboliczna, która uszkadza komórki. Przy długo utrzymującym się niedotlenieniu (zatrzymanie oddechu) dochodzi wtórnie do zatrzymania krążenia.

3. Przyczyny zatrzymania oddechu:

1. Zapadnięcie się nasady języka.

2. Wchłonięcie (zachłyśnięcie) wymiocinami, krwią, śliną, sztuczną szczęką albo innymi ciałami obcymi.

3. Obrzęk śluzówek w obrębie gardła (może być to miejsce w przypadku ukąszenia owada w obrębie jamy ustnej, gardła, choroby infekcyjne m.in. błonica, zwłaszcza u dzieci dochodzi do obrzęku w obrębie gardła i krtani).

4. Połknięcie dużego ciała obcego powoduje niedrożność przełyku i uciska od tyłu tchawicę, powoduje zwężenie światła tchawicy.

5. Uduszenia, np. przez przysypanie wałów żwiru, piachu, utonięcie ( jest to śmierć w wyniku dostania się wody do dróg oddechowych).

Tonięcie- opadanie ciała w wodzie w wyniku dostania się wody do dróg oddechowych, a utopienie się jest to opadanie ciała na dno, ale zgon nastąpił przed dostaniem się wody do dróg oddechowych.

Choroby dróg oddechowych:

Astma oskrzelowa, w której małe oskrzela są obtłuczone, a wzmożona produkcja śluzu dodatkowo utrudnia oddychanie.

4. Zatrzymanie krążenia.

Prawidłowa praca układu krążenia jest niezbędna wraz z wydolnym oddychaniem by zapewnić odpowiednie utlenowanie tkanek. Zaburzenia przepływu krwi mogą być spowodowane całkowitym zatrzymaniem pracy serca lub nieskoordynowaną pracą mięśnia sercowego, wtedy, kiedy pojedyncze włókna mięśniowe kurczą się w sposób nieskoordynowany lub ma miejsce migotanie komór i włókna drgają, ale się nie kurczą. Efekt w obu tych przypadkach jest taki sam, czyli serce nie pompuje krwi do naczyń krwionośnych lub ją pompuje, ale w niedostatecznej ilości. Brak tego prawidłowego przepływu powoduje zatrzymanie transportu tlenu z płuc do tkanek na obwodzie ciała, a w szczególności do mózgu. Praca serca i płuc jest ściśle ze sobą powiązana. Zatrzymanie oddychania powoduje po kilku minutach zatrzymanie pracy serca, czyli też krążenia i odwrotnie.

5. Przyczyny zatrzymania krążenia:

1. Ostre choroby serca i płuc ( zawał mięśnia sercowego, a także zator płucny).

2. Zaburzenia rytmu serca spowodowane nieprawidłową pracą układu przewodzącego ( wytwarzanie i przewodzenie bodźców).

3. Zatrzymanie oddechu lub niedotlenienie mózgu.

4. Masowa utrata krwi lub uraz czaszkowo-mózgowy.

5. Zatrucie.

6. Nieprawidłowa praca rozrusznika serca.

7. Odruch, np. nagłe zanurzenie w zimnej wodzie.

8. Ciężka reakcja alergiczna.

Te przyczyny są nagle występujące (odwracalne stany kliniczne) niewynikające z ciężkiej, przewlekłej, nieuleczalnej choroby.

Śmierć kliniczna i biologiczna nie jest stanem definitywnym, ale może być procesem odwracalnym. Pacjent w następstwie akcji resuscytacyjnej może mieć przywróconą aktywność układu krążenia i układu oddechowego. Nie podjęcie akcji resuscytacji lub jej nieskuteczność kończy się śmiercią biologiczną. Śmierć biologiczna jest wynikiem śmierci komórek mózgowych w skutek ich niedotlenienia i jest zjawiskiem nieodwracalnym.

6. Objawy zatrzymania oddechu są następujące:

1. Utrata przytomności.

2. Brak widocznych, wyczuwalnych ruchów oddechowych klatki piersiowej lub strumienia wydychanych gazów.

3. Sinica, zasinienie twarzy.

7. Rozpoznanie zatrzymania krążenia:

1. Utrata przytomności.

2. Zatrzymanie oddechu, brak ruchów oddechowych klatki piersiowej, niewyczuwalność strumienia w obrębie nosa.

3. Utrata tętna w tętnicach szyjnych.

8. Zasady postepowania z nieprzytomnym w przypadku zatrzymania oddechu i krążenia:

Osoba ratująca (ratownik) udzielająca pomocy osobie nieprzytomnej ma obowiązek zabrania osoby poszkodowanej z niebezpiecznego otoczenia zabezpieczając przed kolejnymi lub wtórnymi uszkodzeniami. Sprawdzenie obecności oddechu potwierdza się przez:

1. Osłuchiwanie lub wyczuwanie strumienia wydychanego powietrza prze usta i nos poszkodowanego.

2. Obserwowanie ruchów klatki piersiowej i powłok brzusznych.

3. Badanie palpacyjne ruchomości oddechowej. Czas tego sprawdzania nie może trwać dłużej niż 10 sekund..

9. Jeżeli osoba nieprzytomna ma zachowany wydolny oddech, należy ją, jak najszybciej położyć w pozycji bocznej bezpiecznej. W pozycji bocznej z wyprostowanym kręgosłupem szyjnym ( nie ma ryzyka niedrożności spowodowanej zapadaniem się nasady języka). Dodatkowo zmniejsza się ryzyko zachłyśnięcia wymiocinami i nie ma możliwości dojścia do zalania.

10) Techniki sztucznego oddychania:

-usunięcie ciał obcych

1. Usta - nos;

2. Usta - usta;

11) Masaż serca.

12) Rodzaje złamań i rodzaje opatrunków przy złamaniach (unieruchamianie), udzielanie pierwszej pomocy w wypadku złamań.

13) Krwotoki i krwawienia są spowodowane przerwaniem ciągłości naczyń krwionośnych. W zależności od położenia uszkodzonego naczynia można mieć do czynienia z krwawieniem do tkanek (siniak) lub do jam ciała lub na zewnątrz. Nawet niewielkie uszkodzenia naczyń powodują krótkotrwałe krwawienie. Zamknięcie ubytku skrzepliną zapobiega w większości przypadków większej utracie krwi. Przy dużych ubytkach dochodzi do znacznej utraty krwi, czop tworzy się wolniej lub w ogóle nie powstaje żaden czop. Może nastąpić szybkie wypłukiwanie przez szybki strumień krwi. Przy silnym i długotrwałym krwotoku przepływ krwi jest ograniczony ze względu na zmniejszone wypełnienie łożyska naczyniowego. U pacjenta rozwija się objaw wstrząsu hipowolemicznego (krwotocznego). Osoba udzielająca pomocy ma za zadanie zatamować lub znacznie zmniejszyć krwawienie przy użyciu dostępnych środków.

14) Przyczyny uszkodzenia naczyń:

• Ostre urazy z zewnątrz powodujące ostre uszkodzenie skóry i powstanie rany.

• Tępe urazy z zewnątrz bez uszkodzenia skóry, ale uszkadzające naczynia wewnątrz organizmu.

• Uszkodzenie naczynia ostrym odłamem kostnym.

• Spontaniczne pęknięcie naczynia w miejscu zmniejszonego oporu (toczący się proces chorobowy).

• Urazowa amputacja kończyn.

15) Wielkość utraty krwi zależy od rodzaju, średnicy uszkodzonego naczynia.

16) Krwotoki zewnętrzne.

Podstawowym objawem pozwalającym rozpoznać krwawienie jest widok wynaczynionej krwi, wypływającej z rany strumieniem, kroplami bądź pulsującym strumieniem. Uszkodzenie tętnicy powoduje wypływ jasno-czerwonej krwi, tętniącym lub wytryskującym strumieniem. Krew wypływająca z żyły ma kolor ciemnoczerwony, a jej strumień jest stabilny, mniej lub bardziej obfity.

Krwotok może spowodować wstrząs. Wstrząs to stan bezpośredniego zagrożenia życia i ciężkie krwawienie może spowodować zgon. Wstrząs zagraża każdemu dorosłemu, który stracił litr krwi.

Lekkie krwawienia ustają zwykle same, zakładamy opatrunek i zabezpieczamy przed dostaniem się zakażenia.

Przy mocnych krwawieniach należy zatamować natychmiast krwotok, aby przerwać utratę krwi. Zatamowanie odbywa się poprzez uciśnięcie bezpośrednie na krwawiącą ranę, uciśnięcie dużej tętnicy doprowadzającej krew do krwawiącej okolicy. W krwawieniach tych pacjenta kładziemy, dalej zapobiegamy krwawieniu i wystąpieniu wstrząsu:

• Uniesienie krwawiącej kończyny.

• Uciśnięcie łatwo dostępnych tętnic.

• Opatrunek uciskowy (ryzyko zastoju żylnego).

• Założenie opaski niedokrwiennej ( ramiona, uda).

17) Przyczyny krwotoku z nosa mogą być np.:

• urazy mechaniczne - uderzenie;

• złamania;

• zapalenie zatok;

• polipy nosa;

• nadciśnienie tętnicze;

• miażdżyca naczyń;

• nadmierny wysiłku fizyczny;

• przyjmowanie leków zaburzających krzepniecie krwi (polopiryna, aspiryna);

• choroby wątroby;

• choroby układu krwiotwórczego- białaczka, niedokrwistość, hemofilia;

18) Pierwsza pomoc przy ostrym krwotoku z nosa:

1. Posadź ratowanego z głową lekko pochyloną do przodu. Nie odchylaj głowy do tyłu, ponieważ powoduje to spływanie krwi do tchawicy lub gardła może to spowodować np. zakrztuszenie lub błędną interpretacje wyników przez lekarzy przy dalszym badaniu. Poza tym przy nisko ułożonej głowie krwawienie się nasila.

2. Poinformować poszkodowanego, aby oddychał ustami,

3. Połóż na karku zimy okład np. nasączony zimną wodą ręcznik lub owinięte w ściereczkę kostki lodu. Zimno spowoduje obkurczenie się naczyń krwionośnych i zmniejszy się krwotok.

4. Daj poszkodowanemu gazik lub chusteczkę, którą ma przyłożyć sobie do nosa.

Jeżeli krwotok jest masywny, nie ustępuje po zastosowaniu wyżej wymienionych środków (trwa dłużej niż 30 minut), doszło do urazu głowy, szyi lub gdy u ratowanego występują zaburzenia świadomości należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Pierwsza pomoc przy lekkim krwotoku z nosa:

• Zimny okład położony na nos i czoło.

19) Zatrucia, urazy spowodowane substancjami żrącymi.

Trucizny mogą zostać wprowadzone różnymi drogami:

• Drogą przewodu pokarmowego (lekarstwa, substancje chemiczne używane w gospodarstwie domowym lub przemyśle, trujące rośliny, jagody lub grzyby, przeterminowana żywność).

• Drogą wziewną (tlenek węgla, różnego rodzaju gazy drażniące i inne).

• Przez skórę (ukąszenie węża lub owadów).

• Kilkoma drogami jednocześnie (przewód pokarmowy, wziewna i przez skórę, na przykład nawozy, środki ochrony roślin, różnego rodzaju rozpuszczalniki).

W notatkach uwzględnić powody zatrucia, w jaki sposób rozpoznajemy zatrucie i jego objawy, jakie są ogólne zasady postępowania przy zatruciach (pierwsza pomoc).

Szpital

Transport

Pierwsza pomoc

Wezwanie pomocy

Czynności doraźne

---