W każdej dziedzinie przemysłu ważnym elementem są produkty. Jednak nie każdy towar ze względu na różne czynniki wpływające na jakość, higienę, własności czy też bezpieczeństwo nie może być sprzedawana bez odpowiedniego opakowania.
Klient mając do wyboru kilka towarów częściej będzie sięgał po ten produkt, który jest zapakowany, ponieważ wyglądaj estetycznie i bardziej przykuwa uwagę kupujących niż produkt nie posiadający opakowania.
Przedsiębiorstwa chcąc nabyć produkt gotowy, często wymagają od firm dostawczych czy produkcyjnych zapakowania towaru w taki materiał jaki został zalecony przez odbiorcę, w skrajnych przypadkach firmy zlecające zgadzają się na pojemniki zastępcze.
Opakowanie jest to powłoka ochronna dająca się oddzielić od zapakowanego towaru. chroni produkt przed działaniem czynników zewnętrznych. Wartość użytkowa musi być zabezpieczona przez opakowanie , aby zapewnić : świeżość, trwałość, estetyczność, atrakcyjność. Opakowanie powinno zapobiegać : zepsuciu, ale opakowanie nie tylko ochrania zapakowany towar, ale spełnia również inne funkcje:
Produkcyjna - umożliwia sprawniejsze transportowanie i pobieranie do stref produkcji, jak również na przygotowanie odpowiedniej ilości produktów przeznaczonej do dalszych etapów produkcji.
Marketingowa - w marketingu opakowanie stało się jednym z podstawowych elementów oddziaływania na rynek, jest ostatnim etapem promocji. To jak się prezentuje na sklepowej półce często decyduje o wyborze danej marki. Do dokonania spontanicznego zakupu skłaniają niekonwencjonalne, wyzywające, jednym słowem wyróżniające się formy opakowań. Opakowanie jako integralny element marketingu musi zwrócić uwagę potencjalnego nabywcy, wywołać pragnienie posiadania określonego przedmiotu, utrwalić się w jego umyśle i zostać zapamiętane. Ponadto musi oddziaływać atrakcyjnością, wskazywać na producenta oraz informować konsumenta o zawartości. Niezmiernie ważne są w takim przypadku zewnętrzne cechy opakowania, gdyż olbrzymia większość kupujących reaguje na wrażenia wzrokowe. Dlatego projekty opakowań tworzone są przez specjalistów z wielu dziedzin: projektantów przemysłowych, grafików, artystów odpowiedzialnych za formę i kształt opakowań. Gotowe opakowanie musi być bezpieczne dla konsumenta, ochraniać produkt, zawierać informacje o towarze, spełniać wymogi atestów. Droga jaka pokonuje opakowanie od chwili jego zaprojektowania do ustawienia go na półce sklepowej jest więc równie długa jak wyprodukowanie dobra, które zawiera.
Zastosowawcza - wykorzystanie opakowań do wielokrotnego użytku lub łatwych do utylizacji,
Logistyczna - W logistyce opakowanie spełnia kilka innych ważnych funkcji. Między innymi ułatwienie wykonania różnych operacji logistycznych.
Funkcja ochronna - ochrona towaru przez opakowanie jest uważana za najważniejszą logistyczną funkcję opakowania; opakowanie powinno zabezpieczać ładunek przed utratą lub obniżeniem jego jakości w drodze od producenta do konsumenta; opakowanie powinno chroni c towar przy wysyłce przed obciążeniami mechanicznymi i klimatycznymi (wilgotność, temperatura); ma utrudniać kradzież znajdującego się wewnątrz towaru.
Funkcja magazynowa - od opakowania wymaga się, aby ułatwiało ono magazynowanie towaru, tzn. opakowanie powinno nadawać się do układania w stosy; kształt i wymiary muszą pozwalać na bezpośrednie układanie poszczególnych opakowań na sobie; musi poza tym umożliwia wykorzystanie przestrzeni magazynowej,
Funkcja transportowa - opakowanie ma za zadanie ułatwić transport; przy stosunkowo niewielkiej masie opakowania, jego kształt i wymiary powinny pozwolić na optymalne wykorzystanie pojemności środka transportowego,
Funkcja manipulacyjna - opakowanie powinno być tak skonstruowane, aby umożliwiało skorzystanie ze środków transportu wewnętrznego lub ułatwiało czynności manipulacyjne
Funkcja informacyjna - opakowanie jest nośnikiem informacji; opakowanie powinno być tak oznaczone (np. kolorem lub napisami), aby pracownik kompletujący zamówienie w magazynie mógł łatwo zidentyfikować żądane towary; opakowanie
Rodzaje opakowań
Istnieje wiele podziałów opakowań biorących pod uwagę różne kryteria. Najbardziej ogólnym jest podział opakowań na bezpośrednie i pośrednie. Opakowania bezpośrednie to takie, które mają bezpośredni kontakt z produktem jak na przykład plastikowa torebka lub pudełko. Pośrednie opakowanie to takie, które chroni przed uszkodzeniami opakowanie bezpośrednie i znajdujący się w nim produkt. Nie ma ono bezpośredniego kontaktu ze znajdującym się w nim produktem.
Najczęściej stosowany podział opakowań dzieli je na jednostkowe, zbiorcze i transportowe. Pierwszy rodzaj jest najczęściej stosowanym w obrocie detalicznym. Jest to opakowanie pojedynczego produktu policzalnego lub określonej ilości danego produktu niepoliczalnego (np cukru,maki itp). Zbiorcze pakunki zawierają w sobie co najmniej dwa opakowania jednostkowe i są najczęściej wykorzystywane do transportu i magazynowania opakowań jednostkowych produktów. Opakowania transportowe służą do magazynowania i transportu zarówno produktów luzem jak również ich opakowań jednostkowych i zbiorczych.
Innym przykładem podziału opakowań może być podział ze względu na rodzaj materiału, z którego są wykonane. W zależności od produktu materiał pakunek powinien być odpowiednio dostosowany do jego cech. Przykładowo płyny nie mogą być sprzedawane w papierowych opakowaniach.
Opakowania Drewniane - to najpowszechniejsze z opakowań do transportu, zalicza do nich się np. skrzynie, pojemniki, klatki, kosze. Do jednostkowych opakowań drewnianych można zaliczyć: łubianki, wełnę drewnianą będącą materiałem pomocniczym lub beczki. Z uwagi na stratę drewna opakowania takie są wycofywane a w ich miejsce wykorzystuje się opakowania na bazie tworzyw sztucznych.
Zalety:
dobra wytrzymałość mechaniczna,
źle prowadzą ciepło i prąd elekt.,
mają nieznaczną przenikalność powietrza,
mają słabą aktywność.
Wady:
hydroskopijność (wchłanianie wilgoci)
są łatwopalne,
niekiedy wydzielają zapach żywicy i mogą tym ujemnie oddziaływać na towar.
Opakowania metalowe są produktem najdroższym spośród wszystkich materiałów opakowawczych. Najczęściej są one używane z konieczności do pakowania produktów takich jak : konserwy mięsne, rybne, spożywcze produkty konserwowane. Opakowania metalowe ponoszą także wartość produktu. Puszki dają możliwość długotrwałego przechowywania, nawet do kilku lat. Charakteryzuje je duża wytrzymałość na warunki zewnętrzne. Uderzenie z dużą siłą zostawi na opakowaniach metalowych jedynie ślad wgłębienia.
Rodzaje opakowań metalowych:
folie aluminiowe: folie występują w wielu grubościach, nawet poniżej 0,01 mm. Zawartość aluminium na poziomie 90,5% sprawia, że posiadają one małą wytrzymałość termiczną.
puszki: opakowania hermetyczne. Najczęściej wykorzystywane do produkcji konserw.
pudełka: rodzaj opakowania metalowego, charakteryzujący się różnymi wzorami i bogatym wzornictwem. Puszki na kawę i opakowanie ciastek są opakowaniami najbardziej zdobnymi.
tubki: opakowania do produktów typu półpłynnego (pasty, majonezy, kremy, zagęszczone mleko).
Zalety:
w łatwy sposób można nadać im różny kształt i formę,
ze względu na możliwość odzyskiwania zużytego materiału, są uważane za ekologiczne,
są opakowaniami jednokrotnego użytku, dzięki czemu chętnie wykorzystywane są jako opakowania do innych przedmiotów
Wady:
podatne na korozję,
na powierzchniach metalowych ciężko uzyskuje się nadruk .,
nie ma możliwość uzyskania opakowania przeźroczystego
Opakowania szklane są najczęściej stosowane w przemyśle spożywczym do pakowania art. żywnościowych. Najczęściej występują w kolorze bezbarwnym. Opakowania te, spełniają również istotną rolę w przypadku szkła kolorowego. Szkło ciemne nie przepuszcza promieni nadfioletowych, które przyczyniają się do utraty witamin.
Zalety:
gładkość powierzchni,
nieprzepuszczalność wody,
obojętność i odporność chemiczna,
przezroczystość,
higieniczność,
wielokrotność użytku,
Wady:
konieczność stosowania dodatkowo innych opakowań ochronnych.
Opakowania papierowe są niewątpliwie najpowszechniejsze. Mają bardzo liczne zastosowanie jako miękkie opakowanie, jak również papier opakowawczy sztywny. Papier stosuje się również do bezpośredniego owijania towarów.
Opakowania miękkie: papier pakowy zwykły, uszlachetniany oraz powlekany tworzywami sztucznymi i metalowymi.
Opakowania sztywne: wszelkiego rodzaju kartony, tektura, sklejka tekturowa wielowarstwowa.
Zalety:
dobre właściwości mechaniczne,
mała masa,
bezwonność,
słabe przewodnictwo cieplne,
łatwość przerobu,
można wykonywać na nim wydruki,
tani w produkcji,
możliwość odzyskania z makulatury.
Wady:
chłonność wody, zmniejszająca wytrzymałość mechaniczną.
Opakowania kartonowe to najpopularniejszy i najczęściej używany materiał w przemyśle i produkcji. Prawie każdy produkt opakowuje się tekturą: bielizna, zabawki jak i różnego rodzaju obszerne zestawy np.: naczynia, produkty RTV, AGD.
Główną funkcją opakowań kartonowych jest zdobienie pakowanego towaru, rysunek ma nakreślić jego zawartość. Ponadto grafika, dobrze zaprojektowana niewątpliwie zachęca klientów do zakupu. Opakowanie kartonowe pełni również funkcję ochronną, zabezpiecza produkt przed zniszczeniem.
Opakowania z tworzyw sztucznych przede wszystkim wykorzystywane są w przemyśle spożywczym do pakowania napojów, wód mineralnych. W przemyśle chemicznym do wszelkiego rodzaju butelek da detergenty i środki czystości. Opakowaniom z tworzywa sztucznego można nadawać różne kształty, są bardzo estetyczne.
Opakowania z tworzyw sztucznych występują formach:
giętkich: płaty folii, torbach, worków, reklamówki
półsztywnych: opakowania jogurtów, serków, twarożków kubeczki do lodów
grubościennych (sztywne): kanistry, butelki
Zalety:
duża wytrzymałość mechaniczna,
odporność chemiczna,
odporność na działanie drobnoustrojów i owadów,
przezroczystość,
niska cena,
mała masa,
odporność na działanie wody gazów temperatury
Wady:
opakowania te są nieekologiczne
Opakowania z Tkanin - do typowych opakowań tego typu należą worki z lnu, wiskozy, konopi czy juty. Worki takie świetnie nadają się jako opakowanie do sypkich towarów, które muszą mieć dostęp powietrza.
Zalety:
niska masa właściwą,
wielokrotnie używane.
Wady:
niska trwałość oraz odporność na czynniki z zewnątrz,
łatwo ulegają zanieczyszczeniu.
Opakowania są standardem wykorzystywanym w wielu dziedzinach takich jak produkcja, handel czy też transport. Stanowią one obecnie obowiązkową część każdego produktu a ich wykorzystanie ma wiele funkcji i zastosowań. Są przede wszystkim nośnikiem informacji użytkowych i komunikatu marketingowego, służą przyciąganiu uwagi potencjalnych klientów, chronią produkt przed uszkodzeniami mechanicznymi i zanieczyszczeniami oraz znacznie ułatwiają transport, magazynowanie i dystrybucję.