POWIĘŹ SZYI (fascia cervicalis)

• znaczenie - tworzy powięzi mięśni, naczyń i nerwów, nadaje kierunek ruchom mięśni, przestrzenie międzypowięziowe - przenoszenie stanów chorobowych z szyi w obręb klatki piersiowej, ruchy ślizgowe krtani i kości gnykowej pomiędzy blaszkami powięzi

I

1) blaszka powierzchowna (lamina superficialis)

znajduje się pod podskórną tkanką tłuszczową i mięśniem szerokim szyi, są w niej liczne otworki, przez które przechodzą nerwy splotu szyjnego do skóry i żyłki łączące żyły skórne (żyła szyjna zewnętrzna) z głębiej biegnącymi żyłami; od płaszczyzny pośrodkowej biegnie w kierunku bocznym, rozdwaja się obejmując mięsień mostkowo - obojczykowo - sutkowy, następnie przebiega nad okolicą boczną szyi (ograniczoną przez mięsień mostkowo - obojczykowo - sutkowy, mięsień czworoboczny i obojczyk), obejmując mięsień czworoboczny i na stronie tylnej łączy się z powięzią karku;

• u góry - przyczepia się trzonów i rogów większych kości gnykowej, kieruje się na trójkąt podżuchwowy i okolicę przyuszniczą; w obrębie tych okolic rozdwaja się obejmując śliniankę podżuchwową i przyuszną, i przyczepia się do brzegu dolnego żuchwy

• u dołu - przyczepia się do wyrostka barkowego łopatki, wzdłuż przedniego brzegu obojczyka, gdzie łączy się z blaszka powierzchowną powięzi piersiowej, i do powierzchni przedniej rękojeści mostka wzdłuż jego brzegu górnego

2) blaszka przedtchawicza (lamina pretrachealis)

ma charakter rozcięgna, występuje tylko w polu ograniczonym przez trzon kości gnykowej, oba brzuśce mięśni łopatkowo - gnykowych, mostkowe części obojczyków o górny brzeg rękojeści mostka;

• u góry - przyczepia się do kości gnykowej, wzdłuz swych brzegów bocznych obejmuje mięsień łopatkowo - gnykowy, a bardziej przyśrodkowo - pozostałe mięśnie podgnykowe

• u dołu - przyczepia się do górnego brzegu części mostkowej obojczyka i do powierzchni tylnej rękojeści mostka;

luźna tkanka łączna spaja blaszkę przedtchawiczą z pochewką naczyń szyjnych

3) blaszka przedkręgowa (lamina prevertebralis)

pokrywa mięśnie długie szyi i głowy, powierzchnię przednią trzonów kręgów szyjnych, obejmuje pień współczulny;

• ku bokom - łączy się z powięzią otaczającą mięśnie pochyłe

• ku górze - sięga do przyczepu mięśni długich głowy na podstawie czaszki

• ku dołowi - zstępuje w obręb klatki piersiowej aż do przyczepu mięśni długich szyi na powierzchni przedniej trzonu trzeciego kręgu piersiowego

II

Pochewki naczyń - wielki powrózek naczyniowo - nerwowy, który znajduje się po obu stronach trzew szyi, obejmuje wspólna łącznotkankowa pochewka naczyń szyjnych (vagina carotica); w skład powrózka wchodzą głównie:

• tętnica szyjna wspólna (położona przyśrodkowo)

• żyła szyjna wewnętrzna (położona bocznie)

• nerw błędny (położony do tyłu od nich);

powrózek jest nieruchomy, najbardziej narażona na ucisk jest żyła szyjna wewnętrzna, również żyła szyjna zewnętrzna (w części górnej biegnie na zewnątrz od mięśnia mostkowo - obojczykowo - sutkowego); specjalny mechanizm powięziowy nie pozwala na zapadanie się ścian obu żył - ściana przednia żył szyjnej wew. jest złączona z blaszką przedtchawiczą, a mięsień łopatkowo - gnykowy, który napina tę powięź, zapobiega zwężaniu jest światła żyły; żyła szyjna zew. również zachowuje swe światło dzięki połączeniu z blaszka przedtchawiczą, ale działa na nią również blaszka powierzchowna powięzi szyi pod wpływem mięśnia mostkowo - obojczykowo - sutkowego.

III

Przestrzenie międzypowięziowe szyi

1) Przestrzeń nadmostkowa i nadobojczykowa (spatium suprasternale et supraclaviculare)

między blaszka powierzchowną i przedtchawiczą powięzi szyi leży szczelinowata przestrzeń łącznotkankowa:

• cześć pośrodkowa (przestrzeń nadmostkowa) - położona nad rękojeścią mostka i do tyłu od przyczepu mostkowego m. mostkowo - obojczykowo - sutkowego

• część boczna (przestrzeń nadobojczykowa) - nad częścią mostkową obojczyka w trójkącie utworzonym przez obojczyk, dolny brzusiec m. łopatkowo - gnykowego i brzeg boczny m. mostkowo - obojczykowo - sutkowego

w pozostałych częściach przestrzeni obie blaszki przylegają ściśle do siebie, obie przestrzenia zawierają niewielką ilość tkanki łącznej i tłuszczowej, w przestrzeni nadmostkowej przebiegają dolne odcinki żył szyjnych przednich (venae jugulares anteriores) połączone łukiem żylnym szyi (arcus venosus juguli), czasem znajduje się tu węzeł chłonny

2) Przestrzeń środkowa szyi (spatium coli medium)

znajduje się poniżej kości gnykowej między blaszką przedtchawicza i przedkręgową, zawiera ona:

• krtań z tchawicą, do tyłu od nich

• gardło i przełyk; do przodu

• tarczycę, która przylega do dolnej części krtani i do górnego odcinka tchawicy

• powrózek naczyniowo - nerwowy

trzewia szyi dzielą przestrzeń środkowa na:

• część przednią - między trzewiami a blaszka przedtchawiczą

• część tylną - między przełykiem a blaszką przedkręgową

ku dołowi obie przestrzenie komunikują się z jamą klatki piersiowej: przednia - z śródpiersiem przednim (jest silnie zwężona przez tarczycę) , tylna - z śródpiersiem tylnym (szczególnie drożna - łatwość przenoszenia stanów chorobowych do klatki piersiowej - ropnie pozagardłowe); u góry przestrzeń środkowa szyi wzdłuż wielkich naczyń łączy się obustronnie z przestrzenią przygardłową

3) Przestrzeń przedkręgowa (spatium prevertebrale)

najgłębiej położona, znajduje się między przedkręgową powięzi szyi a powierzchnia przednią kręgosłupa w odcinku szyjnym; komora włóknisto - kostna rozpoczyna się na przednim łuku kręgu szczytowego i ciągnie się wzdłuż kręgosłupa w odcinku szyjnym oraz części górnej kręgosłupa w odcinku piersiowym, aż do klatki piersiowej, jest ona prawie w całości wypełniona mm. długimi głowy oraz szyi, u dołu kończy się wraz z nimi; stanowi ona drogę, wzdłuż której ropnie opadowe mogą zstępować do klatki piersiowej

IV

Trójkąty szyi

1. Trójkąt podżuchwowy (trigonum submandibulare)

• stanowi obustronnie cześć górną trójkąta przedniego szyi

• jest ograniczony przez oba brzuśce m. dwubrzuścowego i od góry przez brzeg dolny żuchwy

• dno trójkąta stanowią: z przodu m. żuchwowo - gnykowy, z tyłu - m. gnykowo - językowy

• trójkąt zawiera:

• śliniankę podżuchwową (objętą blaszka powierzchowną powięzi szyi),

• węzły chłonne podżuchwowe,

• t. twarzową i jej odgałęzienie,

• t. podbródkową z towarzyszącymi jej żyłami,

• odcinek końcowy n. podjęzykowego u dołu,

• u góry - n. językowy, n. żuchwowo - gnykowy (od V₃)

a) Trójkąt tętnicy językowej - trójkąt Pirogowa (trigonum a. lingualis)

• stanowi część tylną i dolną trójkąta podżuchwowego

• ograniczony jest:

• od przodu - brzeg tylny m. żuchwowo - gnykowego

• od tyłu - ścięgno pośrednie m. dwubrzuścowego

• od góry - n. podjęzykowy

• dno stanowi m. gnykowo - językowy, po jego przecięciu dostępna jest t. językowa

b) ku tyłowi od trójkąta podżuchwowego ( w trójkącie tętnicy szyjnej) znajduje się tzw. trójkąt Beckarda

• ograniczony jest:

• od tyłu - tylna krawędź m. gnykowo - językowego

• od przodu - tylna krawędź tylnego brzuśca m. dwubrzuścowego

• od dołu - kość gnykowa

• t. językowa przebiega tu przykryta m. gnykowo - jezykowym

2. Trójkąt tętnicy szyjnej (trigonum caroticum)

• ograniczony jest:

• brzegiem przednim m. mostkowo - obojczykowo - sutkowego

• brzuścem górnym m. łopatkowo - gnykowego

• brzuścem tylnym m. dwubrzuścowego

• jest ona zamknięty blaszką powierzchowną powięzi szyi

• następuje w nim podział t. szyjnej wspólnej na jej gałęzie końcowe: tt. szyjną wew. i zew. (dzieli się na dwa odgałęzienia)

• bocznie od tt. szyjnych biegnie żyła szyjna wew. częściowo - przykryta przez m. mostkowo - obojczykowo - sutkowy

• łuk n. podjęzykowego oraz gałąź górna pętli szyjnej, n. błędny z n. krtaniowym górnym

• w dolnym kacie trójkąta wyczuwalny jest guzek przedni wyrostka poprzecznego szóstego kręgu szyjnego (tuberculum caroticum); powyżej, przy brzegu m. mostkowo - obojczykowo - sutkowego wyczuwa się tętno tętnicy szyjnej wspólnej

3. Trójkąt tarczowy (trigonum thyroideum)

• położony jest między m. mostkowo - gnykowym, górnym brzuścem m. łopatkowo - gnykowego i brzegiem przedni m. mostkowo - obojczykowo - sutkowego

• jest zamknięty blaszka powierzchowną i przedtchawiczą powięzi szyi

• zawartość: część boczna tarczycy, powrózek naczyniowo - nerwowy, położony bocznie i nieco do tyłu od niej

TRÓJKĄTY 1, 2, 3 MIESZCZĄ SIĘ W TRÓJKĄCIE PRZEDNIM SZYI (trigonum colli anterior), OGRANICZONYM:

• mm. mostkowo - obojczykowo - sutkowymi

• dolnym brzegiem żuchwy

• linia pośrodkowa szyi, którą wyznacza kresa biała szyi (linea alba colli)

4. Trójkąt łopatkowo - obojczykowy (trigonum omoclaviculare)

• stanowi dno dołu nadobojczykowego większego (fossa supraclavicularis major)

• ograniczony jest:

• dolnym brzuścem m. łopatkowo - gnykowego

• brzegiem bocznym dolnego odcinka m. mostkowo - obojczykowo - sutkowego

• obojczykiem

• jest przykryty blaszką powierzchowną i przedtchawiczą powięzi szyi

• w głębi trójkąta, powyżej obojczyka, są naczynia podobojczykowe, które z jamy klatki piersiowej przez szczeliny mm. pochyłych, przednią i tylną, kierują się do jamy pachowej; w szczelinie przedniej mm. pochyłych biegnie ż. podobojczykowa, w tylnej - t. podobojczykowa wraz z niektórymi jej gałęziami i splot ramienny

5. Trójkąt łopatkowo - czworoboczny (trigonum omotrapezoideum)

• ograniczony jest przez:

• m. mostkowo - obojczykowo - sutkowy

• m. czworoboczny

• brzusiec dolny m. łopatkowo - gnykowego

• przykryty jest blaszka powierzchowną powięzi szyi

• dno tworzy: m. płatowaty, dźwigacz łopatki, mm. pochyłe

• zawartość: niektóre nerwy splotu szyjnego (potyliczny mniejszy, uszny wielki, nadobojczykowe), gałąź zew. n. dodatkowego

TRÓJKĄTY 4, 5 TWORZA TRÓJKAT BOCZNY SZYI (trigonum colli laterale) OGRANICZONY PRZEZ:

• m. mostkowo - obojczykowo - sutkowy

• brzeg przedni m. czworobocznego

• obojczyk

---