Zaburzenia czynności wyższych CUN

Mowa - komunikowanie się z otoczeniem lub z samym sobą.

Piętra poznania:

1. Czucie - najstarsze

1. dotyk

2. ból

3. temperatura

4. czucie głębokie

2. Wzrok, słuch, węch, smak

3. Mowa

4. Intelekt

Mowa:

1. głosowa - werbalna

2. ciała - niewerbalna:

1. mimika

2. oczy

W razie uszkodzenia mowy najbardziej uszkodzony zostaje język poznany jako ostatni.

Otępienie - zaburzenie pojmowania mowy. Bardzo trudno jest odróżnić otępienie od afazji.

Ośrodki mowy:

1. Broca (44,45) - ruchowy, zakręt czołowy dolny

2. Wernickiego (22) - czuciowy, zakręt skroniowy górny

3. Amnestyczny - styk skroniowo-ciemieniowo-potyliczny

Pola 41, 42 - kora słuchowa.

Dyzartria - zaburzenie artykulacji, odróżnić od afazji można przy pomocy pisma lub poprzez wymawianie ciagów zautomatyzowanych. W dyzartrii zniekształcenia są takie same, a w afazji ciągi zautomatyzowane wymawiane są prawidłowo. Przyczyny:

1. uszkodzenie nerwów, dróg korowo-jądrowych lub jąder ruchowych nerwów VII, IX, X, XII

Anartria - całkowita niemożność artykulacji dźwięków.

Dysfonia - zaburzenie struktur głosowych (chory mówi szeptem).

Mutyzm - całkowita niemota, chory nie mówi i nie próbuje mówić, mimo za chowanej funkcji ośrodków mowy i aparatu wykonawczego: w katatonii, histerii.

Mutyzm akinetyczny - w śpiączce.

Dysprozodia - zaburzenie rytmu i barwy głosu: w afazji, parkinsonizmie, depresji.

Apraksja - zaburzenie wykonywania celowych ruchów przy braku niedowładu, ataksji i zaburzeń czucia.

Rodzaje apraksji:

2. Apraksja wyobrażeniowa (ideacyjna) - w rozlanych chorobach mózgu (otępienie, miażdżyca), niemożność połączenia poszczególnych części ruchu w całość

3. Apraksja ruchowa (kinetyczna) - uszkodzenie okolicy przedruchowej, plan ruchu jest zachowany, ale poszczególne składowe są upośledzone

4. Apraksja wyobrażeniowo-ruchowa - uszkodzenie zakrętu nadbrzeżnego lub ciała modzelowatego

5. Apraksja oralna - trudności w wykonywaniu ruchów aparatem mowy.

6. Apraksja języka - niemożność wykonywania ruchów językiem, np. wysunięcia języka.

7. Apraksja konstrukcyjna - niemożność uporządkowania przestrzennego elementów (np. układanie brył z klocków).

8. Apraksja chodu - niemożność chodzenia przy braku niedowładu.

9. Apraksja dynamiczna - niemożność wykonywania naprzemiennych czynności.

W apraksji może wystąpić perseweracja ruchowa, np. uporczywe wysuwanie języka.

Apraksja występuje przy uszkodzeniu płata czołowego lub czołowych, skroniowych i potylicznych obszarów kojarzeniowych.

Apinksja - trudności w rysowaniu.

Agnozja - zaburzenie rozpoznawania doznań czuciowych, mimo prawidłowo działających dróg czuciowych.

Agnozja wzrokowa - upośledzone rozpoznawanie przedmiotów (dajemy pacjentowi kilka przedmiotów i prosimy o dopasowanie do siebie). Spowodowana jest uszkodzeniem kory wzrokowej.

Prozopagnozja - niemożność rozpoznawania twarzy.

Aleksja - niemożność czytania, jest odmianą agnozji.

Asomatognozja - niemożność rozpoznawania własnych części ciała.

Astereognozja - zaburzenie rozpoznawania dotykiem przedmiotów.

Afazja - to spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynność mowy (nadawanie i odbiór) u człowieka, który uprzednio już tę czynność opanował.

Model afazji Wernickiego-Lichtheina

Afazja - uszkodzenie struktur korowych i podkorowych powodujące zaburzenia wyrażania, przetwarzania i odbierania pojęć werbalnych.

PA_CZ - podkorowa afazja czuciowa - całkowite nierozumienie słów

TA_CZ - transkorowa afazja czuciowa

TA_R - transkorowa afazja ruchowa = ADYNAMIA MOWY - zaburzenie tworzenia bardziej złożonych słów

PA_R - zniekształcanie głosek, mowa niepłynna - podobna do mowy dyzartrycznej

AK - afazja kondukcyjna

Badanie chorego z afazją:

1. Rozmowa z pacjentem

2. Trudności w mówieniu?

1. mowa płynna

2. rozumienie mowy

3. powtarzanie wypowiedzi

3. Wykonywanie poleceń prostych i złożonych

1. afazja czuciowa

1. nie wykonuje poleceń prostych lub rozumie tylko polecenia poparte gestami

2. neologizmy

3. parafazje werbalne

4. zaburzenia rozumienia

5. mowa płynna

2. afazja mieszana (ruchowo-czuciowa)

1. wykonuje część poleceń, w mowie występują parafazje

3. afazja ruchowa

1. parafazje zgłoskowe

2. agramatyzmy

3. styl telegraficzny (brak czasowników)

4. afazja amnestyczna (anomia)

1. zaburzone nazywanie przedmiotów

5. afazja kondukcyjna - rozumienie pełne, mowa prawidłowa, niemożność powtarzania słów - uszkodzenie połączenia między ośrodkiem Broca i Wernickiego

6. afazja transkorowa - czuciowa lub ruchowa

7. afazja globalna - czuciowa, ruchowa, agrafia, aleksja.

Agrafia (zaburzenia czytania), aleksja (pisania), akalkulia (liczenia) - często towarzyszą afazji.

Parafazje - zniekształcenia głosek w obrębie wyrazu.

Persewaracje - powtarzanie wyrazu.

1/3

AK

Ośrodek

Broca

Ośrodek

Wernickiego

Ośrodek

pojęciowy

Afazja

ruchowa

= nonfluent

Afazja

czuciowa

= fluent

PA_CZ

PA_R

TA_CZ

TA_R

---